Thiếu hụt lưới phòng không và cơ sở đào tạo được cho là nguyên nhân khiến hàng loạt thao trường Ukraine trúng tên lửa Nga, gây thương vong lớn.
Quân đội Nga đã tập kích tên lửa đạn đạo nhằm vào lễ trao huân chương của Lữ đoàn Thủy quân lục chiến số 35, khiến em trai ông và nhiều đồng đội thiệt mạng. "Những binh sĩ xuất sắc nhất lữ đoàn được lệnh đến thao trường để nhận huân chương. Họ tập kết tại nơi trống trải theo lệnh, rồi tên lửa bay tới", ông nói.
Một nguồn tin thêm rằng tên lửa Iskander-M Nga còn đánh trúng trạm xăng ở tỉnh Dnipropetrovsk, khi xe buýt chở binh sĩ Ukraine tới thao trường huấn luyện đang dừng đỗ tại địa điểm này.
Đây chỉ là hai trong hàng loạt vụ tập kích bằng tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái (UAV) của Nga nhằm vào các thao trường Ukraine kể từ đầu năm nay, dẫn tới tổn thất nặng nề về người và khí tài.
Tình hình nghiêm trọng đến mức tổng tư lệnh quân đội Ukraine Oleksandr Syrsky hồi tháng 7 phải ra lệnh cấm tập trung số đông binh sĩ và khí tài ở các thao trường, đồng thời triển khai những biện pháp đối phó như xây dựng thêm nhiều hầm trú ẩn.
Bộ tổng tham mưu quân đội Ukraine khẳng định ưu tiên hàng đầu là "đảm bảo an toàn và sức khỏe của binh sĩ trước mối đe dọa từ Nga". Cơ quan này nhấn mạnh đang "điều tra và phân tích kỹ lưỡng" về những vụ tập kích tên lửa nhằm vào các thao trường.
Tuy nhiên, nhiều cơ sở huấn luyện Ukraine những tháng qua vẫn chịu thiệt hại vì bị Nga tập kích, dẫn tới làn sóng chỉ trích quân đội Ukraine.
Tờ Kyiv Independent từng chỉ trích rằng các trung tâm huấn luyện và thao trường Ukraine, đặc biệt là những cơ sở nằm gần tiền tuyến, thường thiếu hệ thống phòng không phù hợp để bảo vệ binh sĩ trước các đợt không kích liên tiếp của Nga.
"Đáng lẽ phải triển khai lực lượng phòng không đến những địa điểm như vậy, nhưng thực tế không có lá chắn nào ở đó. Các chỉ huy đang quản lý rất yếu kém và tắc trách", trung tá Bohdan Krotevych, cựu tham mưu trưởng Lữ đoàn Đặc nhiệm số 12 Ukraine, cho biết.
Krotevych đề nghị chất vấn tổng tư lệnh Syrsky, nhấn mạnh ông là người chịu trách nhiệm trực tiếp về xây dựng cơ chế phòng vệ và giám sát hiệu quả của chúng.
Nghị sĩ Ukraine Ruslan Gorbenko cho rằng toàn bộ hoạt động huấn luyện nên diễn ra cách tiền tuyến ít nhất 300 km, kể cả những khóa bồi dưỡng cho các đơn vị đang tham chiến. "Quân đội Ukraine vẫn phải dùng nhiều thao trường gần biên giới Nga hoặc tiền tuyến, bất chấp nguy hiểm, do không phải đơn vị nào cũng có căn cứ cố định ở hậu phương", ông nói.
Một số người khác kêu gọi xây dựng những cơ sở huấn luyện kiên cố. "Tôi nghĩ cần có chương trình chiến lược để xây dựng hạ tầng ngầm phục vụ huấn luyện", Kyrylo Berkal, phó tư lệnh phụ trách huấn luyện của Quân đoàn 3 lục quân Ukraine, nêu quan điểm.
Quân đội Ukraine chủ yếu vẫn phụ thuộc vào những thao trường đã tồn tại hàng chục năm qua, do quá trình xây dựng cơ sở mới đòi hỏi thời gian và nguồn lực tài chính đáng kể.
Oleksandr, từng là sĩ quan tại một trung tâm đào tạo của quân đội Ukraine, cho biết lục quân nước này đã thực hiện các biện pháp phòng ngừa như ngụy trang cơ sở huấn luyện và hủy sự kiện tập hợp đông người như lễ trao huân chương. Điều này xuất phát từ tình trạng Nga thường xuyên triển khai UAV trinh sát và có thể xác định dễ dàng những địa điểm huấn luyện.
"Các vụ tập kích bằng tên lửa hoặc UAV diễn ra hàng tuần. Chúng tôi có một trung đội chuyên chống UAV, nhưng hoàn toàn bất lực trước tên lửa đạn đạo Iskander-M và tên lửa hành trình Kalibr. Tên lửa có thể lao tới trong chưa đầy một phút, trước khi có bất cứ cảnh báo nào", Oleksandr đề cập về thời gian làm việc tại trung tâm này.
Theo Oleksandr, tân binh thường không phân biệt được âm thanh của UAV và tên lửa đang bay tới, dẫn tới không biết khi nào cần tìm nơi trú ẩn và phải hứng chịu thương vong. Vấn đề này càng nghiêm trọng khi không có cảnh báo, nhất là tại những thao trường gần tiền tuyến.
Các chuyên gia quân sự Ukraine và phương Tây cũng nhận định thương vong trong các cuộc tấn công thao trường là không thể tránh khỏi, dù có áp dụng biện pháp phòng ngừa cẩn trọng hết mức.
Trong khi nhu cầu phòng không tại tiền tuyến chưa được đáp ứng, Ukraine ngày càng thiếu những lá chắn chuyên đối phó tên lửa đạn đạo, như Patriot và S-300V. Nga gần đây tăng cường tập kích tên lửa đạn đạo và không ngừng cải tiến vũ khí, khiến những nơi được bảo vệ chặt chẽ nhất như thủ đô Kiev cũng đối mặt nguy hiểm.
Cựu đại tá Ukraine Serhiy Hrabsky khẳng định rất khó để kết luận thiệt hại trong các vụ tập kích là do hạn chế nguồn lực hay không tuân thủ các biện pháp phòng ngừa. "Nga tấn công nhiều mục tiêu, từ những cơ sở lớn, nằm xa tiền tuyến ở các tỉnh miền tây Lviv và Rivne, đến thao trường nhỏ của các lữ đoàn", ông cho hay.
Glen Grant, cựu trung tá lục quân Anh từng làm cố vấn cho Bộ Quốc phòng Ukraine, cho rằng vấn đề cốt lõi tại các cơ sở huấn luyện Ukraine là "hoàn toàn thiếu tư duy phản biện". Ông chỉ ra rằng quân đội Ukraine có thể triển khai ý tưởng mới như diễn tập không cần thao trường hay thường xuyên đổi lịch trình để Nga khó xác định mục tiêu hơn.
Hrabsky cũng nhấn mạnh "tư duy cứng nhắc là bất hạnh khủng khiếp" đối với quân đội Ukraine, khiến họ không thể phân tích và học hỏi từ sai lầm. "Nhiều chỉ huy không có kinh nghiệm đối phó mối đe dọa trên không liên tục, nhất là khi những gì được viết trong giáo trình gần như không phản ánh thực tế", ông nêu quan điểm.
Dù vậy, Oleksandr thừa nhận quân đội Ukraine vẫn cần sử dụng cơ sở cũ, kể cả những nơi trong tầm nguy hiểm, do điều này thực tế hơn xây dựng thao trường hoàn toàn mới.
Dmytro, cựu huấn luyện viên quân đội Ukraine, cũng có chung quan điểm khi khẳng định không thể bỏ hoạt động đào tạo thực tế ở các thao trường, trong lúc nước này gấp rút tìm cách lấp đầy khoảng trống nhân lực.
"Các đòn tập kích của Nga gây thương vong, nhưng tổn thất sinh mạng do huấn luyện sơ sài còn lớn hơn nhiều. Những tân binh không được cựu binh dày dạn kinh nghiệm đào tạo để làm quen với điều kiện chiến trường sẽ dễ mất mạng ngay khi ra mặt trận", Dmytro nói.
