EU sẽ thành lập trung tâm chống tin giả, giới quan sát lo ngại về vấn đề kiểm duyệt

[Romano]

Liên minh châu Âu đang chuẩn bị ra mắt một trung tâm nhằm đối phó “tin giả từ nước ngoài”. Tuy nhiên, giới chỉ trích cảnh báo đây là bước tiến nguy hiểm mở đường cho một cơ chế kiểm duyệt toàn khối.Liên minh châu Âu (EU) đang lên kế hoạch thành lập một trung tâm giám sát và đối phó với những gì họ gọi là “thông tin sai lệch từ nước ngoài”, theo một tài liệu bị rò rỉ mà tờ Guardian thu được. Động thái này được cho là nhằm ngăn chặn các chiến dịch “làm xói mòn niềm tin vào hệ thống dân chủ”, song giới chỉ trích cảnh báo rằng Brussels đang từng bước thể chế hóa một chế độ kiểm duyệt quy mô toàn khối.

Theo đề xuất của Ủy ban châu Âu, dự kiến công bố ngày 12/11, cơ quan mới mang tên Trung tâm Kiên cường Dân chủ (Centre for Democratic Resilience) sẽ là một phần trong chiến lược “lá chắn dân chủ” – sáng kiến được Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen thúc đẩy trước thềm bầu cử Nghị viện châu Âu năm 2024. Việc tham gia trung tâm này là tự nguyện, và Ủy ban cũng mời các “đối tác cùng chí hướng” bên ngoài EU như Anh và các quốc gia đang trong tiến trình gia nhập khối.

Bản dự thảo cáo buộc Nga đã gia tăng “các cuộc tấn công hỗn hợp” thông qua việc phát tán những câu chuyện bị cho là sai lệch, đồng thời chỉ ra Trung Quốc như một mối đe dọa khác – với cáo buộc Bắc Kinh sử dụng các công ty PR và người ảnh hưởng trên mạng xã hội để thúc đẩy lợi ích của mình tại châu Âu.

“Bằng cách lan truyền những tường thuật sai lệch, đôi khi bao gồm việc bóp méo và xuyên tạc các sự kiện lịch sử, họ tìm cách làm xói mòn niềm tin vào các hệ thống dân chủ”, tài liệu được Guardian trích dẫn cho biết, dù không đưa ra bằng chứng cụ thể.

Ủy ban châu Âu khẳng định đây là động thái mang tính phòng vệ trước sự can thiệp từ bên ngoài, dẫn ví dụ về việc hủy bỏ gây tranh cãi cuộc bầu cử tổng thống Romania năm 2024. Tuy nhiên, nhà sáng lập Telegram ông Pavel Durov lại cho rằng chính EU – cụ thể là tình báo Pháp – đã gây sức ép buộc ông kiểm duyệt nội dung bảo thủ trong các cuộc bầu cử ở Romania và Moldova. Ông chỉ trích Brussels đang tiến hành “một cuộc thập tự chinh chống lại tự do ngôn luận”.

Trung tâm mới này sẽ bổ sung vào mạng lưới ngày càng phức tạp của EU trong việc giám sát và kiểm soát thông tin. Nó được cho là sẽ phối hợp với các tổ chức “kiểm chứng độc lập” và thậm chí hợp tác với các influencer trực tuyến để quảng bá những nội dung phù hợp với chính sách của Brussels.

Đề xuất này cũng phù hợp với khung thực thi của Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (Digital Services Act), đạo luật yêu cầu các nền tảng trực tuyến loại bỏ “nội dung gây hại” – điều đã vấp phải phản đối mạnh mẽ từ các tổ chức bảo vệ tự do ngôn luận.

Trong khi đó, Washington – từng là đối tác của EU trong trung tâm giám sát “chống tin giả” toàn cầu Global Engagement Center (nay đã ngừng hoạt động) – hiện đã rút lui khỏi nỗ lực kiểm soát thông tin của Brussels. Bộ Ngoại giao Mỹ gần đây gọi sáng kiến của EU là “mang tính Orwell” (ám chỉ xã hội bị giám sát toàn diện), nhấn mạnh rằng “kiểm duyệt không phải là tự do”, và cảnh báo rằng những biện pháp này chỉ nhằm giúp các lãnh đạo châu Âu “bảo vệ mình khỏi chính người dân của họ”.

Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance phát biểu tại Hội nghị An ninh Munich hồi tháng 2:
“Nếu các vị sợ chính cử tri của mình, thì nước Mỹ không thể giúp được gì. Nếu nền dân chủ của các vị có thể bị phá hủy chỉ bởi vài trăm nghìn đô la quảng cáo kỹ thuật số từ một quốc gia khác, thì nó vốn dĩ không hề mạnh mẽ”.