(GDVN) - “Khi đất nước ta ở thời bao cấp, một thời vốn của cải xă hội chỉ vừa đủ phân phối để bảo đảm sự tồn tại hàng ngày của mỗi con người, hoàn cảnh tự nhiên khiến con người sống thật thà, trong sáng và nhân từ hơn. Nếu có anh nào tham lam, gian dối chiếm đoạt nhiều hơn, ắt sẽ có người khác phải chết đói, sự việc sẽ rất rơ ràng, làm cho người ta không dám nghĩ tới sự tham lam, gian dối…”.
Cách đây gần 10 năm, khi nhà phê b́nh, nghiên cứu văn học Vương Trí Nhàn công khai phê phán "thói xấu người Việt", ông đă từng bị dư luận phản ứng mạnh mẽ. Người đồng t́nh không ít nhưng phần lớn vẫn là ư kiến phản đối ông v́ cái nh́n phiến diện.
Thế nhưng, thật bất ngờ, vẫn là quan điểm cũ khi nhận định về tính cách, điểm mạnh yếu của người Việt, thậm chí có phần gay gắt hơn khi cho rằng: "Bệnh gian và tham của người Việt không thể chữa được", tuyên bố này của nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn những ngày gần đây lại được dư luận quan tâm và ủng hộ. Thậm chí nhiều người c̣n thay ông "vạch" thêm nhiều thói xấu khác của người Việt hiện đại và "hiến" nhiều phương thuốc đặc trị căn bệnh mà nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn khẳng định là "không có thuốc chữa" này.
Thuốc chữa bệnh gian, tham? Tôi nghĩ là có...
Trước những nhận xét của nhà nghiên cứu Vương Trí Nhàn về tính xấu của người Việt, độc giả Nguyễn Văn An đánh giá rằng: “Đúng! Nhà phê b́nh Vương Trí Nhàn đă hết sức dũng cảm khi chấp nhận bị "ném đá", khi dám "vạch áo cho người xem thẹo". Nhưng đáng buồn thay, h́nh như giữa xă hội quá thừa vật chất, quá vội vă do nhịp sống của cái gọi là "thời hiện đại" này nên mỗi người h́nh như ít dành lại những phút lắng ḷng để tự soi rọi ḿnh, để tự cảm nhận ngày hôm nay ḿnh đă làm những ǵ tốt - xấu, hay biết tự vấn lương tâm khi trót làm ǵ sai trái với gia đ́nh - xă hội.
Dư luận đồng t́nh với những quan điểm của nhà phê b́nh Vương Trí Nhàn về tính gian tham của người Việt Nam (ảnh minh họa)
Không tự nhận biết, không tự cảm nhận và không tự nh́n ra những thói hư tật xấu của chính ḿnh... chính là điều nguy hại cho sự phát triển của xă hội bởi người ta vẫn nói mỗi cá nhân - gia đ́nh chính là tế bào của xă hội”.
Cũng đồng t́nh với ông, độc giả Thu Hương viết: “Đọc bài này thấy bóng dáng của rất nhiều người
ḿnh "quen biết" trong đó. Và như thế Việt Nam muôn đời không phát triển được, dậm chân tại chỗ thôi".
Trong đánh giá của ḿnh, ông Vương Trí Nhàn đă chỉ ra một phần dẫn đến tính gian tham đó là do lỗi hệ thống. Độc giả Lê Minh cũng cho rằng đúng như vậy: “Tôi đă nghe, xem, đọc và viết của nhiều chuyên gia nói về văn hóa người Việt! Một câu, có lẽ nhiều phần đúng căn cơ đó là lỗi hệ thống. Vậy cái nguyên nhân này có phải đă làm ảnh hưởng đến đạo đức người Việt không thưa ông? Bệnh nói dối, như lời nhận xét của ông nó đă trở thành “hệ miễn dịch” được coi đó là vấn nạn khó chữa? Đúng - Ta cứ nh́n vào những hiện tượng xă hội th́ ta mới thấy điều đáng buồn là: Ở góc độ nào người ta cũng t́m cách nói dối để tồn tại, để có lợi cho ḿnh trên các hoạt động bản thân kể cả chính trị, văn hóa, hay danh vọng, từ trong bản báo cáo thành tích đến việc dối trá để nâng vị trí ḿnh lên. Người ta t́m cách lấp liếm, nịch nọt trên, lừa dưới, lấp liếm cái sai và không bao giờ thừa nhận nó...
Độc giả Đỗ Anh Văn đưa ra giải pháp: Cần phải diệt tận gốc thói hư cũng như những mầm mống gây nên những thói hư đó chính bằng sự nghiêm minh của luật pháp, độc giả này viết: “Sẽ không thể nào chữa được nếu không thay đổi bản tính của trẻ. Ngay từ trong bụng mẹ, trẻ đă nghe bố mẹ bàn tới những cách thức lươn lẹo trong xă hội, lên lớp vỡ ḷng bố mẹ chạy vạy, đút lót xin cho con vào học ở những trường điểm… Lớn lên, bệnh của những đứa trẻ đó lại càng nặng hơn nhưng nó lại không có những tấm gương tốt thật sự để học hỏi mà lại có những chương tŕnh truyền h́nh như là "Hỏi xoáy đáp xoay" hỏi sao trẻ không lươn lẹo? buông câu nào cũng hàm ư cũng khác thường...
Nhưng chung quy tôi cho rằng vẫn có thuốc chữa cho bệnh này. Thời xưa, có nước luật pháp nghiêm tới mức ra đường thấy tiền rơi người ta không dám nhặt, không hề có tham quan, dân gian. Nếu chúng ta có những cơ chế và luật pháp khiến mọi người không thể luồn lách, nó bắt mọi người phải làm ăn trung thực thẳng thắn, đó chính là môi trường giúp cho trẻ sống không có tiêu cực, trong tâm hồn trẻ sẽ không có lừa lọc và giả dối. Làm được điều này mới có thể giáo dục trẻ thành những người có ích, có tinh thần mà ở đất nước chúng ta hay ngưỡng mộ đó là Nhật Bản.
Những liều thuốc "đặc trị"
Độc giả Trần cũng cho rằng, trước tiên phải quan tâm giáo dục con trẻ: "Giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời", chỉ c̣n cách là giáo dục cho những trẻ em mới lớn thôi! Để giúp lứa tuổi này có được thói quen, suy nghĩ tốt và đúng đắn. dù biết phải mất hàng trăm năm nhưng muộn c̣n hơn không”.
Quan điểm này được độc giả Binbin tán thành: “Tôi đồng quan điểm tác giả. Cấp trên nói xạo cấp dưới, cấp dưới nói dối cấp trên, bạn bè đồng cấp nói dối nhau, nhiều công bộc nói dối dân, đầy rẫy ngoài xă hội, đừng tự dối ḿnh nữa.
Tôi có một cháu mới học lớp bốn, sau khi thấy người lớn nói dối đă hỏi tôi: “Sao chú đó nói dối mà bắt con nít tụi con không được nói dối???”.
Trong khi đó, độc giả Hữu Trần b́nh luận, nếu muốn thay đổi trước hết phải cải tiến hai ngành là giáo dục và hành pháp: “Có hai thứ ngành mà có thể cải tiến được đó là giáo dục và hành pháp. Nhưng tiên quyết là có vị lănh đạo nhân phẩm tốt nếu không th́ không thể có hai cái ngành đó tốt được. Có lănh đạo tốt th́ mới có người quyết tâm thay đổi th́ đất nước và xă hội mới thay đổi. Công cụ để thay đổi là giáo dục nhưng nếu môi trường xă hội không tốt hay nói một cách khác là bộ phận hành pháp mà làm không đúng lư, xă hội không công bằng dựa trên nền tảng pháp quyền th́ giáo dục cũng không làm được. Hành pháp mà không ổn th́ đạo đức xă hội suy đồi, niềm tin xă hội suy giảm. Do đó, hăy hỏi các vị có tốt không? Có muốn thay đổi xă hội tốt lên không? Và điều này chỉ cần nh́n vào hai ngành giáo dục và hành pháp là biết ngay như thế nào!”
Nói về sự gian tham của người Việt, độc giả Việt Anh phân tích: “Khi đất nước ta ở thời bao cấp, một thời vốn của cải xă hội chỉ vừa đủ phân phối để bảo đảm sự tồn tại hàng ngày của mỗi con người, hoàn cảnh tự nhiên khiến con người sống thật thà, trong sáng và nhân từ hơn. Nếu có anh nào tham lam, gian dối chiếm đoạt nhiều hơn, ắt sẽ có người khác phải chết đói, sự việc sẽ rất rơ ràng, làm cho người ta không dám nghĩ tới sự tham lam, gian dối.
Nhưng từ khi kinh tế, xă hội nước ta đă phát triển, người dân có của ăn của để, cũng từ đó nhiều người có chức có quyền, có vị trí dễ dàng tham lam gian dối mới sinh ra suy nghĩ làm thế nào để tận dụng thời cơ, phát huy tối đa vị trí công việc của ḿnh để đạt được địa vị, tiền bạc, vật chất hơn người khác, cứ thế thói hư tật xấu sản sinh ra mọi nơi mọi lúc và ở mọi ngơ ngách của xă hội. Những người như vậy họ không bao giờ tự nghĩ là ḿnh xấu, mà họ tự bào chữa nếu ai ở vị trí của họ th́ cũng vậy !? Cộng vào đó, xă hội c̣n thiếu sự giáo dục về chuẩn mực đạo đức và phát huy ḷng tự trọng của mỗi con người; kỷ cương, luật lệ chưa nghiêm, quản lư kinh tế xă hội c̣n nhiều kẽ hở khiến cho cái xấu vẫn c̣n nhiều đất sống và phát triển. Dù sao chúng ta vẫn có quyền hy vọng những cái tốt, cái chuẩn mực của xă hội một ngày nào đó sẽ được đánh thức và thắng thế".
Viết Cường (T/h)
Thuốc chữa bệnh gian, tham của người Việt? Tôi nghĩ là có...
