Cần dịch vụ phân loại cho phim trên mạng

[Hanna]

Phim trên các nền tảng mạng đang phát triển mạnh, nhất là giai đoạn chịu ảnh hưởng từ dịch bệnh. Việc có luật hợp lý để kiểm soát phim trên mạng cũng là một khung pháp lý vững chắc để giúp thị trường này phát triển theo hướng bền vững
Tiền kiểm hoặc hậu kiểm đối với phim trên không gian mạng đều có ưu và khuyết điểm riêng, một bước chuyển đổi bằng dịch vụ phân loại theo mô hình tương tự dịch vụ công chứng sẽ dung hòa ưu và khuyết cho cả hai.

Cơ hội kinh tế từ VOD

Tọa đàm "Luật Điện ảnh (sửa đổi) với việc phát triển công nghiệp điện ảnh Việt Nam" do Báo Đại biểu Nhân dân phối hợp Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông tổ chức vừa diễn ra hôm 15-10. Các diễn giả tập trung trao đổi về xu hướng phát triển kinh tế sáng tạo và cơ hội cho ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam từ dịch vụ truyền hình theo yêu cầu (VOD), tầm quan trọng của chính sách với mục tiêu phát triển ngành công nghiệp điện ảnh Việt Nam, đề xuất giải pháp xây dựng khung pháp lý hài hòa thông qua dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp điện ảnh trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ.

Ông Fraser Thompson - Giám đốc điều hành Công ty Tư vấn AlphaBeta của Singapore - chia sẻ trong báo cáo "Thay đổi cuộc chơi tại Việt Nam: Nền kinh tế sáng tạo và cơ hội kinh tế từ dịch vụ VOD", nền kinh tế sáng tạo đã và đang đóng góp cho nền kinh tế Việt Nam với tiềm năng tăng trưởng lớn.

Trong đó, VOD là một phân khúc lớn và đang phát triển trong nền kinh tế sáng tạo với tổng chi tiêu cho nội dung địa phương liên quan VOD tại Việt Nam lên đến 7 triệu USD. Con số này có thể đạt khoảng 64 triệu USD vào năm 2025. Ngoài ra, các lợi ích từ khoản đầu tư vào dịch vụ VOD còn lan tỏa sang nhiều lĩnh vực khác gồm cả du lịch. Sau khi bộ phim "Kong: Skull Island" quay tại Việt Nam được phát hành, ước tính lượng khách đến thăm vịnh Hạ Long đã tăng 30%.

VOD là một hệ thống trong đó người xem truy cập nội dung phim giải trí được lựa chọn theo nhu cầu của họ, thông qua việc sử dụng nhiều thiết bị (điện thoại di động, máy tính, máy tính bảng, tivi thông minh…) để truy cập không gian mạng từ tuyển tập video có sẵn.

Trên thế giới, Netflix và Amazon đang là những "ông lớn" của VOD thì Việt Nam hiện có Galaxy Play, FPT Play, SCTV Online… VOD là phần quan trọng của kinh tế sáng tạo và có các thành phần khác nhau như: AVOD - truyền hình theo yêu cầu dựa trên quảng cáo như YouToube; TVOD - truyền hình theo yêu cầu dựa trên giao dịch như iTunes; SVOD - truyền hình theo yêu cầu theo gói thuê bao như Netflix. Tất cả kết nối qua mạng và việc cần có khung pháp lý cụ thể, hợp lý để quản lý phim trên VOD là vô cùng cần thiết.Việc quản lý phim trên mạng như thế nào để phù hợp nhất với Việt Nam vẫn là vấn đề được đưa ra thảo luận nhiều trong các tọa đàm góp ý dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi). Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 2 sắp tới và trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 3 vào tháng 5-2022.

Dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi) đưa ra 2 phương án quản lý phim trên không gian mạng là hậu kiểm và tiền kiểm. Hậu kiểm là nhà làm phim phải tự kiểm duyệt, tự phân loại và chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu bị phát hiện vi phạm sau đó. Tiền kiểm là tác phẩm chỉ được phát sau khi có giấy phép phân loại từ cơ quan chức năng. Hai phương pháp này đều có ưu và khuyết điểm riêng.

"Phương pháp hậu kiểm được sử dụng ở các nước, nhà sản xuất tự phân loại phim của mình và tự chịu trách nhiệm. Phim bị công chúng khiếu nại thì họ phải giải trình để giải quyết" - ông Fraser Thompson góp ý.

Theo TS Ngô Phương Lan - nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển điện ảnh Việt Nam - xu hướng thế giới là phim trên mạng do các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến tự phân loại và dán nhãn, không phải chờ các cơ quan chức năng tiền kiểm. Toàn bộ đều theo hình thức "tự phân loại và hậu kiểm". Đây là phương pháp nhận được nhiều đồng thuận từ người trong giới chuyên môn.

Tại tọa đàm ngày 15-10, ông Nguyễn Quang Đồng - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam - đề xuất quản lý phim VOD (phim trên không gian mạng nói chung) nên có dịch vụ phân loại theo mô hình như dịch vụ công chứng.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, Hội Truyền thông số Việt Nam phân tích thêm rằng nên trao quyền cho các tổ chức, hiệp hội làm trong lĩnh vực phim hay các đài truyền hình có khả năng phân loại. Nhà nước cấp phép để họ thay mặt các nền tảng mạng phân loại, dán nhãn sản phẩm và chịu trách nhiệm trước cơ quan quản lý, tạo nên hình thức kinh doanh có điều kiện.

Việc này sẽ giúp phim được kiểm duyệt, phân loại nhanh chóng, tránh trường hợp chờ đợi lâu, khán giả chuyển sang xem các trang phim lậu. Thêm vào đó, cơ quan quản lý cũng hạn chế được trường hợp để lọt các phim vi phạm, rơi vào thế đã rồi, chỉ có thể khắc phục hậu quả sai phạm.

Ngoài vấn đề kiểm duyệt, phân loại, tại tọa đàm ngày 15-10, việc “cởi trói” các quy định liên quan đến thúc đẩy hợp tác quốc tế cũng được bàn luận. Bà Lê Thị Phương Thảo, Giám đốc điều hành Công ty Thaole Entertainment, cho rằng việc “cởi trói” các thủ tục hành chính, những quy định không còn phù hợp thực tế sẽ giúp Việt Nam dễ thu hút các nhà đầu tư đến hợp tác, thuê bối cảnh, tạo việc làm cũng như góp phần quảng bá du lịch, phát triển kinh tế.