Theo các phân tích về số liệu thông kê thương mại của
Financial Times ̣(FT), TQ đang tìm cách vận chuyển thật nhiều hàng hóa hơn đến Mỹ thông qua trung gian Mexico nhằm né các mức thuế suất cao do chính quyền thời cựu Tổng thống Donald Trump áp đặt và nay vẫn được chính quyền đương nhiệm của ông Joe Biden giữ nguyên.
Số liệu từ thống kê thương mại chuyên chở container do
Xeneta phân tích đã cho thấy, số lượng container dài 20 ft được vận chuyển từ TQ đến Mexico đạt 881,000 thùng rong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 9/2023, tăng khá mạnh so với con số 689,000 trong cùng kỳ của năm 2022.
TQ tích cực xuất khẩu hàng hóa sang Mexico
Sự gia tăng này xảy ra khi Mexico tuyên bố, họ dã vượt qua TQ để trở thành nước xuất khẩu hàng hóa lớn nhất sang Mỹ hồi năm ngoái.
Các con số cũng chỉ ra các khó khăn mà chính phủ của ông Biden phải đối mặt khi nước này đưa ra các biện pháp quyết liệt nhằm hạn chế sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào chuỗi cung ứng toàn cầu do đối thủ địa lý chính trị thống trị như TQ, nơi đã vai trò
"công xưởng của thế giới" vượt trội trong việc cung cấp mọi loại hàng hóa.
"Hoa Kỳ là quốc gia có số người tiêu dùng hàng hóa lớn nhất thế giới còn TQ là nơi gia công sản xuất hàng hóa lớn nhất thế giới. Bằng cách này hay cách khác, hai nước này sẽ phải gặp nhau", ông Robin Brooks, cựu trưởng kinh tế gia tại Viện Tài chính Quốc tế, cho biết.
Chiến lược kinh tế của Mỹ nhằm định hướng lại chuỗi cung ứng ra khỏi TQ và khôi phục năng lực sản xuất trong nước Mỹ đã được tiến hành một cách nghiêm túc vào năm 2018, khi ông Trump cho áp đặt mức thuế nặng nề lên hàng hóa nhập từ đại lục.
Người kế nhiệm là Tổng thống Biden đã giữ nguyên mức thuế này trong bối cảnh sự cạnh tranh thương mại và địa lý chính trị dai dẳng giữa hai cường quốc vẫn chưa thể hạ nhiệt.
Do mức thuế quan cao, các lô hàng nhập trực tiếp từ TQ hiện chỉ chiếm chưa đến 15% hàng hóa nhập khẩu của Mỹ, giảm từ mức hơn 20% hồi năm 2017.
Tuy nhiên, một số hàng hóa TQ lẽ ra được vận chuyển trực tiếp đến Mỹ, thì nay đang đưa đến nước này thông qua trung gian là Mexico, mà không phải bị đối mặt với mức thuế cao, theo
FTcho biết.
Ông Erik Devetak, giám đốc phụ trách về sản phẩm và thống kê tại
Xeneta cho rằng việc tái tổ chức lại hệ thống sản xuất toàn cầu sẽ là
"một công việc với quy mô đồ sộ đòi hỏi sẽ mất rất nhiều năm và cần một nguồn đầu tư vốn khổng lồ cũng như sự can thiệp của giới chức nắm quyền mới có thể đạt được".
Các công ty xe ở TQ dường như là những nơi được hưởng quyền lợi đặc biệt từ ĐCSTQ. Số liệu từ
INA, cơ quan phụ trách thương mại của Mexico dành cho các công ty cung cấp phụ tùng xe hơi, cho thấy có đến 33 công ty của TQ đang hoạt động tại Mexico đã chuyển các linh kiện phụ tùng xe trị giá 1,1 tỷ USD nhập sang Hoa Kỳ trong năm 2023, tăng lên từ mức 711 triệu USD ở năm 2021.
"Mexico đã cho nhập khẩu gần 9 tỷ USD các phụ tùng xe từ TQ trong năm 2023",
INA cho hay.
Hoa Kỳ không thể làm ngơ
(Minh họa)
Xe hơi nhập khẩu vào Mỹ từ Mexico phải chịu mức thuế suất 2,5% của Mỹ, trong khi các bộ phận lắp ráp ở Mexico phải chịu mức thuế từ 0% đến 6%.
Ngược lại, các loại xe hơi và phụ tùng nếu nhập trực tiếp từ Trung Quốc phải chịu mmức thuế là 25% thuế theo quy định do ông Trump đưa ra và tiếp tục được duy trì dưới thời Tổng thống Biden.
Ông Gary Hufbauer, thuộc Viện nghiên cứu Peterson, cho rằng các quy tắc được đặt ra từ nhiều năm trước cho sự thỏa thuận về giao dịch thương mại Mỹ-Mexico-TQ nay đã không còn mấy tác dụng bởi sự trỗi dậy của TQ như một cường quốc sản xuất xe (
*vì đã ăn cắp được các phát minh qua việc gia công cho loại xe điện của Tesla, Volswagen..)
Các quy định hiện hành của Mỹ đã ngăn chặn việc nhập hàng trực tiếp với mức thuế cao, vì vậy hàng hóa khi được vận chuyển qua Mexico mà không cần lắp ráp hoặc đầu tư vào của Mexico đã né tránh được mức thuế quan này.
Nhưng ông Biden đã phải đối mặt với áp lực từ các công đoàn ngành xe hơi và Quốc hội trong bối cảnh có dấu hiệu cho thấy các container hàng hóa của TQ đang đến Mỹ thông qua Mexico. Kế hoạch của các công ty TQ như công ty xe điện BYD muốn thiết kế nhà máy ở Mexico cũng gây ra lo ngại ở Mỹ.
Về phía Mexico, nước này nhận thức được vấn đề này và năm ngoái đã công bố mức thuế từ 5% đến 25% đối với hàng hóa từ các quốc gia như TQ, mặc dù không rõ chế độ mới sẽ được thực thi hay không và cóảnh hưởng đến hàng nhập khẩu như thế nào.
Họ cũng đã ký một bản ghi nhớ với Hoa Kỳ vào tháng 12/2023 về việc sàng lọc các khoản đầu tư nước ngoài, bao gồm cả các nhà máy lắp ráp xe điện mới đã được TQ lên kế hoạch ở Mexico, do những rủi ro về an ninh quốc gia.
Số liệu mới được công bố ngày 7/2/24 vừa qua cho thấy Mexico đã chính thức vượt qua TQ để trở thành nguồn nhập khẩu hàng đầu của Mỹ lần đầu tiên sau 20 năm. Điều này ghi nhận ra, có một sự thay đổi đáng kể làm nổi bật sự căng thẳng đang tiếp tục gia tăng giữa Washington và Bắc Kinh sẽ làm thay đổi sự giao dịch thương mại như thế nào trong tương lai.
Việc xuất khẩu chính thức của TQ sang Mỹ trong năm 2023 đã bị sụt giảm xuống mức thấp nhất trong gần 30 năm qua, trong bối cảnh các công ty Mỹ đang thúc đẩy mạnh nhằm đưa hoạt động sản xuất trở về nước hoặc thúc đẩy chuỗi cung ứng kết nối sâu hơn với các đối tác kinh tế khác ở khu vực Mỹ Latinh và Đông Nam Á.
