Tổng thống Mỹ Donald Trump xác nhận hôm thứ Ba 4/2 rằng ông sẽ đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), nói rằng cơ quan nhân đạo này "phải tham nhũng" để phê duyệt một số sáng kiến nhất định.
Những người biểu tình bên ngoài trụ sở Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tại Washington, DC hôm 4/2. Ảnh: GI.
Chính quyền Trump được cho là có ý định sáp nhập cơ quan viện trợ nước ngoài USAID của chính phủ Mỹ với bộ ngoại giao, vì nhân viên được yêu cầu không đến trụ sở chính tại Washington.
Ngoại trưởng Marco Rubio nói với các phóng viên rằng ông hiện là quyền giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID), cơ quan phân phối hàng tỷ USD viện trợ trên toàn thế giới.
Gọi USAID là "một cơ quan hoàn toàn không có phản ứng", Ngoại trưởng Rubio cho biết nhiều chức năng của tổ chức này "sẽ tiếp tục".
"Chúng sẽ là một phần của chính sách đối ngoại của Mỹ, nhưng phải phù hợp với chính sách đối ngoại của Mỹ", ông nói với các phóng viên ở El Salvador.
Không rõ chính quyền dự định thực hiện thay đổi như vậy như thế nào.
Tổng thống Donald Trump và một trong những cố vấn hàng đầu của ông, tỷ phú Elon Musk, đã chỉ trích mạnh mẽ cơ quan này.
Hôm thứ Hai 3/2, hơn 600 nhân viên của USAID đã bị cho nghỉ hành chính và hơn 700 hợp đồng dịch vụ cá nhân đã bị chấm dứt, khiến đảng Dân chủ đặt câu hỏi về tính hợp pháp của các hành động này.
Nhà Trắng cũng công bố cái mà họ gọi là danh sách "các dự án thú cưng của các quan chức công quyền lâu năm" được USAID phê duyệt. Danh sách mà Nhà Trắng mô tả là "vô lý" và "ác ý", bao gồm các khoản như 1,5 triệu USD để "thúc đẩy sự đa dạng, công bằng và hòa nhập tại nơi làm việc và cộng đồng doanh nghiệp của Serbia"; 70.000 USD để sản xuất "nhạc kịch DEI" ở Ireland; 47.000 USD cho một "vở opera chuyển giới" ở Colombia; và 32.000 USD cho một "truyện tranh chuyển giới" ở Peru.
"Đó phải là tham nhũng. Không ai có thể chấp thuận điều đó" - ông Trump nói hôm thứ Ba 4/2 khi ông ký một loạt sắc lệnh hành pháp mới từ Nhà Trắng.
Trước đó, phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng vào thứ Hai, ông Trump cáo buộc USAID là cơ quan do "những kẻ cực đoan cánh tả" điều hành đã thoát tội sau "vụ gian lận nghiêm trọng", nhưng không cung cấp tên hoặc thông tin chi tiết.
Còn Elon Musk, người phụ trách Văn phòng Hiệu quả chính phủ, cuối tuần qua ông đã đăng hàng chục tin nhắn bao gồm cáo buộc rằng USAID tràn lan tình trạng gian lận và tham nhũng.
Trên X, Musk gọi USAID là "ác quỷ", một "tổ chức tội phạm" và là "hoạt động tâm lý chính trị cực tả" - viết tắt của "hoạt động tâm lý", một thuật ngữ thường được sử dụng trực tuyến để cáo buộc một âm mưu hoặc che đậy.
Trong buổi phát trực tiếp trên X vào sáng thứ Hai, ông nói với những người theo dõi: "Về cơ bản, bạn phải loại bỏ toàn bộ thứ này. Nó không thể sửa chữa được nữa. ... Chúng tôi sẽ đóng cửa nó".
USAID là một cơ quan chính phủ độc lập phân phối viện trợ nước ngoài, giám sát khoảng 40 tỷ USD chi tiêu mỗi năm và được thành lập vào năm 1961. Trong năm tài chính 2023, nguồn tài trợ của USAID đã được sử dụng cho mọi thứ, từ sức khỏe phụ nữ trong xung đột, đến nước sạch, điều trị HIV/AIDS, an ninh năng lượng và công việc chống tham nhũng.
Viện trợ toàn cầu đã bị đảo lộn chỉ trong vài ngày vào cuối tháng trước, sau khi Tổng thống Trump đóng băng mọi khoản viện trợ nước ngoài do Hoa Kỳ cung cấp khi ông trở lại Nhà Trắng.
Đảng Dân chủ phản pháo
Một cựu quan chức USAID đã phản pháo Rubio và Trump, nói rằng tổ chức này đại diện cho "những người giỏi nhất và thông minh nhất mà chính phủ Mỹ có thể cung cấp". Phát biểu với BBC, Gillian Caldwell đã mô tả "sự hỗn loạn và sợ hãi tuyệt đối" tại USAID, vì nhóm của Trump đã "thực sự chặt đầu cơ quan này".
USAID sẽ vẫn là một tổ chức viện trợ nhân đạo, mặc dù đã sáp nhập vào Bộ Ngoại giao, ba quan chức nói với CBS News.
Các nhà lập pháp đảng Dân chủ gọi việc đóng cửa USAID là động thái "bất hợp pháp, vi hiến", sẽ gây tổn hại đến người dân nghèo ở nước ngoài, gây tổn hại đến an ninh quốc gia và làm giảm ảnh hưởng của Mỹ trên trường quốc tế.
"Đây không chỉ là món quà dành cho đối thủ của chúng ta... mà còn hoàn toàn bất hợp pháp", Thượng nghị sĩ Chris Van Hollen của Maryland cho biết, đồng thời cho rằng những quốc gia như Trung Quốc và Nga có thể trở nên táo bạo hơn khi ảnh hưởng của Mỹ trên trường thế giới suy yếu.
Những người khác cho rằng Musk hành động vì lợi ích kinh doanh.
"Elon Musk kiếm được hàng tỷ USD từ hoạt động kinh doanh với Trung Quốc, và Trung Quốc đang hoan nghênh hành động này ngày hôm nay", Thượng nghị sĩ Chris Murphy của Connecticut tuyên bố.
Ngoài các nhân viên bị cho nghỉ ở nhà, các quan chức cấp cao đã bị cho nghỉ phép hoặc từ chức trong vài ngày qua. Giám đốc an ninh của USAID John Vorhees và Phó giám đốc an ninh Brian McGill đều bị cho nghỉ hành chính.
Một quan chức chính trị cấp cao được bổ nhiệm, chánh văn phòng USAID Matt Hopson, cũng đã từ chức, tờ Washington Post đưa tin.
VietBF@ sưu rập
