Cú nhảy vọt của tàu sân bay Trung Quốc

[Romano]

Hải quân Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) vừa lần đầu công bố hình ảnh cho thấy khả năng cất - hạ cánh đồng thời nhiều loại máy bay trên tàu sân bay Phúc Kiến, vốn là tàu sân bay đầu tiên của nước này được trang bị hệ thống máy phóng.

Hình ảnh chính thức xác nhận tiêm kích tàng hình J-35, máy bay cảnh báo sớm KJ-600 và tiêm kích J-15T đang tiến hành thử nghiệm trên boong tàu - điều chưa từng xuất hiện trước đó.

Đặc biệt, video cho thấy J-15T một chỗ ngồi lần đầu cất và hạ cánh bằng máy phóng với động cơ đốt sau, đánh dấu bước tiến gây chú ý trong năng lực không quân hải quân của Trung Quốc năm nay.

Lần đầu tiêm kích tàng hình cất - hạ cánh trên tàu sân bay
Các đoạn video và ảnh chụp cho thấy ba loại máy bay được chuẩn bị, phóng đi bằng máy phóng và hạ cánh bắt giữ trên boong Phúc Kiến. Chúng còn xuất hiện trên không, bay theo đội hình cùng biến thể tác chiến điện tử J-15D. Từ trên cao, Phúc Kiến hiện rõ với J-35, KJ-600 và J-15T xếp hàng trên boong.

Từ tháng 5/2024, Phúc Kiến đã chạy thử nghiệm trên biển và xuất hiện ngày càng nhiều tín hiệu về hoạt động bay của máy bay cánh cố định. Tháng 8 vừa qua, ảnh chính thức cho thấy J-15 xuất hiện trên boong và bay thấp phía trên tàu, nhưng khi đó chưa có bằng chứng rõ ràng về việc cất - hạ cánh thực sự.

Việc cả ba loại máy bay cùng xuất hiện trong một lần thử nghiệm là bước đột phá hiếm có của quân sự Trung Quốc, trang War Zone nhận xét.

Trong số này, J-15 vốn phát triển từ Su-33 Flanker của Liên Xô, với biến thể J-15T tối ưu cho máy phóng. Các biến thể J-15 trước đây, cũng như Su-33, chỉ phù hợp với kiểu cất cánh ngắn - hạ cánh có hỗ trợ (STOBAR) qua “cầu nhảy” như hai tàu sân bay đầu tiên của PLAN.J-15T từng hoạt động trên các tàu STOBAR nhưng khi được trang bị thanh nối máy phóng cùng các cải tiến kết cấu, biến thể này có thể cất cánh từ Fujian với tải trọng lớn hơn.

J-35 là tiêm kích hạm thế hệ mới, thiết kế tàng hình ngay từ đầu cho phương thức cất cánh bằng máy phóng - hạ cánh có hỗ trợ (CATOBAR). Phát triển từ tiêm kích trên bộ FC-31, J-35 được kỳ vọng cũng sẽ hiện diện trên Liêu Ninh và Sơn Đông. Tuy nhiên, cho tới nay nó mới chỉ xuất hiện dưới dạng mô hình chứ chưa từng tham gia bay thử trên tàu.Máy bay cảnh báo sớm KJ-600 có kích thước, tính năng chỉ phù hợp với CATOBAR nên chỉ có thể triển khai trên Phúc Kiến và các tàu sân bay thế hệ sau. Ít nhất ba chiếc được thấy trên boong, đảm nhận vai trò tương tự E-2 Hawkeye của Hải quân Mỹ, dù không phải bản sao nhưng có hình dáng và kích thước rất giống.

Ngoài ra, hình ảnh mới còn cho thấy trực thăng Z-9 - biến thể do Trung Quốc sản xuất theo giấy phép từ Eurocopter AS365 Dauphin (nay là Airbus Helicopters). Z-9 cũng thường hiện diện trên các tàu STOBAR để làm nhiệm vụ cứu hộ khi máy bay cánh cố định cất - hạ cánh.

Bước tiến chưa từng có
Việc thử nghiệm năng lực cất - hạ cánh máy bay cánh cố định trên Phúc Kiến là bước quan trọng trước khi đưa vào hoạt động. Đặc biệt, cả tàu sân bay lẫn J-35, KJ-600 - các thành phần chủ chốt của không đoàn đều là sản phẩm “nội địa hóa” hoàn toàn và lần đầu ra biển dưới dạng vận hành thực tế.

PLAN đồng thời đưa vào biên chế một thiết kế tàu sân bay mới cùng ít nhất hai mẫu máy bay hải quân mới - điều hiếm thấy ngay cả với các cường quốc hải quân.

Phúc Kiến cũng là tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc trang bị hệ thống máy phóng điện từ (EMALS), thử nghiệm từ năm 2023 khi tàu còn trong giai đoạn hoàn thiện.

Khác với Hải quân Mỹ vốn tích lũy nhiều thập kỷ kinh nghiệm với máy phóng hơi nước, Trung Quốc chọn ngay công nghệ điện từ cho tàu CATOBAR đầu tiên.

Đáng chú ý, USS Gerald R. Ford của Mỹ là tàu sân bay đầu tiên phóng máy bay bằng EMALS nhưng chưa từng phóng F-35C, trong khi J-35 của Trung Quốc đã làm được điều đó, trở thành tiêm kích tàng hình đầu tiên trên thế giới cất cánh nhờ máy phóng điện từ.

Máy phóng điện từ có ưu thế lớn: điều chỉnh tinh vi cho nhiều loại máy bay khác nhau, từ cỡ lớn - chậm như KJ-600 đến UAV nhỏ - nhẹ, đồng thời cơ cấu đơn giản hơn giúp rút ngắn thời gian tái nạp, tăng tốc độ xuất kích. Tuy nhiên, công nghệ này từng gây khó khăn cho Mỹ nhiều năm trước khi ổn định vận hành.Dù hiện tại hình ảnh mới tập trung vào máy bay có người lái, nhiều khả năng Phúc Kiến và các tàu sân bay khác của PLAN sẽ sớm vận hành máy bay không người lái tiên tiến, trong đó EMALS tỏ ra đặc biệt phù hợp.

PLAN đang nghiên cứu UAV chiến đấu và nhiều loại thiết bị bay không người lái có thể phóng từ tàu sân bay, Phúc Kiến chắc chắn không ngoại lệ.

Bất chấp những thách thức khi phát triển tàu sân bay nội địa, máy phóng điện từ tiên tiến và không đoàn mới, Fujian phản ánh chiến lược hiện đại hóa mạnh mẽ của hải quân Trung Quốc.

Song song với việc đóng mới tàu mặt nước, tàu ngầm ngày càng hiện đại, Trung Quốc được cho là đang phát triển tàu sân bay CATOBAR tiếp theo: loại 004, có thể dùng năng lượng hạt nhân.

Lực lượng tàu sân bay PLAN mở rộng phản ánh tham vọng chiến lược ngày càng lớn, hướng tới khả năng can thiệp ở các nhiệm vụ khu vực cường độ cao như vấn đề Đài Loan, đồng thời vươn ra Thái Bình Dương và xa hơn.

Với Trung Quốc, Fujian không chỉ là biểu tượng niềm tự hào hải quân. Khi tàu dự kiến đạt khả năng tác chiến cuối năm nay, giới quan dự đoán rằng toàn cầu sẽ tiếp tục được chứng kiến nhiều thông tin mới về thiết kế mang tính cột mốc này và các loại máy bay sẽ phục vụ trên boong.