Khi Tổng thống Obama kêu gọi chuyển trong tâm quân sự vào châu Á, Andrew Marshall, nhà tương lai học 91 tuổi đă đưa ra một viễn cảnh phải làm ǵ để thực hiện chiến lược này, đó là mô h́nh chiến tranh “Không-hải chiến”, khiến Trung Quốc “nổi đoái”.
Văn pḥng nhỏ của Marshall nằm trong Lầu Năm Góc và suốt hai thập kỷ qua chỉ nhằm vạch kế hoạch cho một cuộc chiến tranh chống lại một Trung Quốc hung hăng và được trang bị đầy đủ vũ khí.
Không-Hải chiến là ǵ?
Không ai mảy may có ư tưởng cuộc chiến tranh đó sẽ bắt đầu ra sao. Nhưng phản ứng của Mỹ là rất rơ ràng và được đưa ra trong một khái niệm mà một trong những người phụ tá lâu năm của Marshall đặt cho một cái tên là “Không-Hải chiến”.
Theo chiến lược này th́ các máy bay ném bom và tầu ngầm tàng h́nh của Mỹ sẽ đánh sập hệ thống rađa trinh sát tầm xa và hệ thống tên lửa chính xác của Trung Quốc ở sâu trong nội địa của nước này. Tiếp sau “chiến dịch trọc mù” sẽ là một cuộc tấn công quy mô lớn của lực lượng không quân và hải quân.
Khái niệm này, với các chi tiết vẫn c̣n được giữ bí mật, đă làm Trung Quốc tức giận và bị một số sỹ quan trong Lục quân và Lữ đoàn đánh bộ coi là quá tốn kém. Một số nhà phân tích châu Á lo ngại rằng các cuộc tấn công quy ước nhằm vào Trung Quốc có thể gây ra một cuộc chiến tranh hạt nhân.
Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, Không quân và Hải quân đă đưa ra hơn 200 sáng kiến cần thiết cho Không-Hải chiến. Một phần của các sáng kiến đó đă xuất hiện trong các tṛ chơi chiến tranh do văn pḥng của Marshall tiến hành, bao gồm các loại vũ khí mới và kiến nghị tăng cường hợp tác giữa Hải quân và Không quân.
Những người ủng hộ Marshall khen văn pḥng của ông là nơi để các quan chức đưa ra tầm nh́n lâu dài, bỏ qua những mốt nhất thời của Lầu Năm Góc. Các nhà phê b́nh nhận thấy một xu hướng nguy hiểm đáng báo động, đang phóng đại mối đe dọa Trung Quốc để làm tăng chi phí quốc pḥng.
Căng thẳng với Trung Quốc
Dù chấp nhận khái niệm Không-Hải chiến, Lầu Năm Góc vẫn khó khăn trong việc giải thích khái niệm này mà không làm tăng thêm mối quan hệ vốn đă căng thẳng với Trung Quốc.
Quan chức cao cấp quân sự của Trung Quốc cảnh báo rằng nỗ lực mới của Lầu Năm Góc có thể châm ng̣i một cuộc chạy đua vũ trang. “Nếu quân đội Mỹ phát triển Không-Hải chiến để đối phó với Quân đội Giải phóng nhân dân (PLA), PLA sẽ buộc phải phát triển chiến tranh chống Không-Hải chiến.”
Các quan chức Lầu Năm Góc giải thích khái niệm này chỉ tập trung duy nhất và vấn đề tiêu diệt các hệ thống tê lửa chính xác, chứ “không có chủ thể cụ thể, không nhằm vào một nước cụ thể nào.”
Trong khi đó các tổng tư lệnh Không quân và Hải quân Mỹ cho rằng Không-Hải chiến có những tác động vượt quá chiến đấu. Khái niệm này có thể giúp giới quân sự mở rộng tầm hoạt động đến khu vực băng tan của Nam cực hoặc các ḷ phản ứng hạt nhân nóng chảy ở Nhật Bản.
Phát biểu riêng, các quan chức cấp cao Lầu Năm Góc thừa nhận rằng mục đích của Không-Hải chiến là giúp quân đội Mỹ hóa giải một cuộc tấn công trước của Trung Quốc và phản công tiêu diệt hệ thống rada tiên tiến và hệ thống tên lửa được xây dựng để ngăn tàu Mỹ tránh bờ biển của Trung Quốc.
Mối lo ngại của Mỹ gia tăng bởi chi phí quốc pḥng của Trung Quốc luôn tăng trưởng, tới 180 tỷ một năm, bằng 1/3 ngân sách quốc pḥng Mỹ, và bởi cách hành xử ngày càng ngang ngược của Trung Quốc tại Biển Đông.
Một cuộc “cách mạng” về công nghệ quốc pḥng
Khái niệm Không-Hải chiến ra đời từ niềm tin cháy bỏng của Marshall, từ những năm 1980, rằng những tiến bộ của công nghệ đang gơ cửa một kỷ nguyên mới của chiến tranh.
Công nghệ tin học mới cho phép giới quân sự nổ súng trong vài giây sau khi phát hiện kẻ thù. Các quả bom thông minh hơn bảo đảm cho người Mỹ có thể đánh trúng mục tiêu trong hầu hết các lần tấn công. Tựu chung lại, những tiến bộ này có thể tạo cho các quả bom thông thường có một lực công phá tương đương với các loại vũ khí hạt nhân nhỏ, ông Marshall tổng kết.
Trong những năm gần đây, khi sự phát triển của quân đội Trung Quốc đă vượt qua hầu hết các dự đoán t́nh báo Mỹ th́ sự quan tâm coi Trung Quốc như là một đối thủ tiềm tàng đối với Mỹ đă tăng vọt.
Trong ṿng 15 năm qua, Trung tâm đánh giá chiến lược và Ngân sách (CSBA) đă tiến hành hơn hai chục cuộc chiến giả thuyết với Trung Quốc để giải tŕnh các tài liệu nghiên cứu của văn pḥng của Marshall.
Các cuộc tập trận giả của CSBA dự kiến xảy ra 20 năm sau và coi Trung Quốc là một kẻ thù bá quyền và xâm lược. Các tên lửa chống hạm có điều khiển của họ đánh đắm các tầu sân bay và tầu nổi khác của Mỹ. Các cuộc tiến công nhất loạt của Trung Quốc tiêu hủy các căn cứ không quân của Mỹ, làm cho quân đội Mỹ không thể nào xuất kích các máy bay chiến đấu. Lực lượng vượt trội về số lượng của Mỹ đă đánh trả với các cuộc tấn công thông thường vào lục địa Trung Quốc, phá hủy các tên lửa chính xác và hệ thống rađa tầm xa.
Một số nhà phê b́nh tỏ ra nghi ngờ Trung Quốc, hiện có 1,6 ngh́n tỷ USD tiền nợ của Mỹ và phụ thuộc nặng nề vào kinh tế Mỹ, lại bỗng dưng tấn công quân đội Mỹ.
Các nhà phân tích quốc pḥng khác th́ cảnh báo rằng một cuộc tiến công vào đất Trung Quốc mang theo tiềm ẩn nguy cơ hủy diệt và cuối cùng có thể nhanh chóng leo thang thành một cuộc chiến hạt nhân.
Các tṛ chơi chiến tranh đă lướt qua những mối lo ngại này. Thay vào đó chúng tập trung vào việc làm thế nào để quân đội Mỹ hóa giải được loạt tên lửa và tấn công phủ đầu của Trung Quốc.
Để tồn tại, các tư lệnh kiên minh đă phân tán các máy bay đến các cảng hàng không hoang sơ trên các ḥn đảo Tinian và Palau ở Thái B́nh Dương. Họ xây dựng các hầm trú ẩn trống bom cho máy bay và đưa vào bộ dụng cụ sửa chữa đường băng nhanh để sửa chữa đường băng bị hỏng.
Các máy bay ném bom tàng h́nh và các tầu ngầm ít tiếng động đă tổ chức một cuộc phản công. Cách tiếp cận cuộc chiến liên hiệp đă trở thành cơ sở cho khái niệm Không-Hải chiến.
Mặc dù Lầu Năm Góc cố gắng hạn chế công khai về khái niệm Không-Hải chiến nhưng năm 2010, CSBA đă xuất bản một tài liệu 125 trang khái quát việc sử dụng khái niệm đó như thế nào trong một cuộc chiến tranh với Trung Quốc.
Tài liệu đó có ít chi tiết hơn các phiên bản mật của Lầu Năm Góc. Ngay sau khi xuất bản, các nước đồng minh của Mỹ ở châu Á bắt đầu t́m kiếm ở CSBA cho câu trả lời. Quan chức các nước như Nhật Bản, Đài Loan và Trung Quốc đă đến Mỹ t́m hiểu. Khi được giải thích về việc Không-Hải chiến không nhằm vào Trung Quốc, một tướng của Quân đội Trung Quốc nói rằng báo cáo của CSBA đă nói đến Trung Quốc 190 lần. (Thực tế là 400 lần).
Nội bộ Lầu Năm Góc, Lục quân và Thủy quân lục chiến đă tổ chức các cuộc tấn công chống lại khái niệm này, v́ có thể dẫn đến cắt giảm chi tiêu cho lực lượng chiến đấu mặt đất.
Một đánh giá nội bộ, chuẩn bị cho Tư lệnh Thủy quân lục chiến, đă cảnh báo rằng Không-Hải chiến tập trung vào không quân và hải quân sẽ tốn kém một cách vô lư nếu theo đuổi trong thời b́nh” và sẽ dẫn đến “sự tổn thất không thể tính hết về người và kinh tế” nếu mang áp dụng vào một cuộc chiến lớn với Trung Quốc.
Tuy nhiên, nhiều ư kiến cho rằng khái niệm này phù hợp với nỗ lực rộng lớn hơn của Tổng thống Obama nhằm chuyển trọng tâm quân sự về châu Á và tạo ra một khuôn khổ để bảo vệ một số chương tŕnh vũ khí tiên tiến nhất của Lầu Năm Góc, trong đó nhiều cái được quốc hội Mỹ ủng hộ mạnh mẽ.
Phạm Ngọc Uyển
Theo Washington Post