Steve Witkoff, Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về Trung Đông và là người đóng vai tṛ quan trọng trong các cuộc đàm phán chấm dứt xung đột Nga-Ukraine, đă vấp phải sự chỉ trích ở châu Âu và Ukraine sau một cuộc phỏng vấn trong đó ông dường như ủng hộ các quan điểm của Moscow.
Ông Witkoff đă nói những ǵ?
Trong cuộc phỏng vấn với nhà báo Tucker Carlson được đăng tải trực tuyến ngày 21/3, ông Witkoff đă nói về những nỗ lực của ông trong việc đàm phán với Tổng thống Vladimir Putin.
Theo ông Witkoff cốt lơi của cuộc xung đột là việc Nga muốn kiểm soát 4 vùng của Ukraine gồm Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson.
Ông cho rằng, Nga có quyền đối với những vùng này v́ ở đó có đa số dân nói tiếng Nga và các cuộc trưng cầu ư dân cho thấy người dân ở đó muốn được sáp nhập vào Nga.
“Đó đều là các khu vực có đông người nói tiếng Nga. Các cuộc trưng cầu ư dân cho thấy đa số người dân các vùng này muốn được ở trong sự quản lư của Nga”, ông Witkoff nói với nhà báo Carlson.
Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff, người hiện đóng vai tṛ quan trọng trong các cuộc đàm phán với Nga về chấm dứt xung đột ở Ukraine. Ảnh: Reuters
Theo ông Witkoff, t́nh trạng của các vùng lănh thổ mà Nga đă sáp nhập từ Ukraine là một vấn đề rơ ràng nhưng lại bị phớt lờ và “không ai muốn nhắc tới”.
“Thực tế Nga đang kiểm soát các vùng lănh thổ này. Câu hỏi là: Liệu thế giới có công nhận đó là các lănh thổ của Nga không? Zelensky có thể sống sót về mặt chính trị nếu ông ấy công nhận điều này không? Đây là vấn đề cốt lơi trong cuộc xung đột,” ông Witkoff nói thêm.
Nga đă tiến hành các cuộc trưng cầu ư dân ở Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson vào mùa thu năm 2022 sau khi kiểm soát một phần các vùng này. Ông Putin đă sử dụng kết quả của các cuộc trưng cầu ư dân để làm lư do cho việc sáp nhập 4 vùng này vào Nga. Năm 2014, Nga cũng tổ chức một cuộc trưng cầu dân ư tương tự ở Crimea sau khi kiểm soát bán đảo này.
Không có quan sát viên quốc tế độc lập nào giám sát các cuộc trưng cầu ư dân và kết quả bị nhiều nước bác bỏ, bao gồm cả Mỹ. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc cũng cho rằng các cuộc trưng cầu ư dân này là bất hợp pháp và vi phạm Hiến chương Liên Hợp Quốc.
Tháng 9/2022, Ngoại trưởng Mỹ khi đó là Antony Blinken đă nói rằng Mỹ “không công nhận và sẽ không bao giờ công nhận bất kỳ tuyên bố chủ quyền nào của Nga đối với các phần lănh thổ của Ukraine mà Moscow chiếm bằng vũ lực và hiện tuyên bố sáp nhập vào Nga”.
Ông Witkoff cũng nói ông tin rằng Nga “không cần phải sáp nhập cả Ukraine. Họ đă đạt được những ǵ họ muốn. Vậy tại sao họ cần thêm nữa?” Ông cũng khẳng định “100%” rằng Nga không muốn tấn công châu Âu.
Ông Witkoff cũng lặp lại một tuyên bố của ông Putin rằng lực lượng Nga đă bao vây quân Ukraine ở tỉnh Kursk. Mặc dù Ukraine đă phải rút lui khỏi Kursk vào đầu tháng này, không có bằng chứng nào cho thấy binh sĩ Ukraine ở đó bị bao vây. Các nhà nghiên cứu độc lập và các quan chức Ukraine đều cho rằng đó là thông tin sai sự thật.
Cơn giận dữ của Ukraine
Những b́nh luận của ông Witkoff được đưa ra một ngày trước khi các cuộc đàm phán mới giữa Mỹ và Nga diễn ra tại Saudi Arabia, nhằm t́m cách thúc đẩy tiến tŕnh chấm dứt xung đột. Đặc biệt những ǵ ông nói về các cuộc trưng cầu ư dân có thể sẽ làm dấy lên lo ngại trong các đồng minh châu Âu rằng chính quyền Tổng thống Donald Trump đang nghiêng quá nhiều về phía Moscow.
“B́nh luận của ông Witkoff về ‘những người nói tiếng Nga’ muốn ‘gia nhập Nga’ thật sự đáng sợ. Khi nghe Mỹ nói như vậy, đó phải là một cú sốc lớn cho châu Âu chứ không chỉ là một lời cảnh tỉnh”, cựu Ngoại trưởng Litva Gabrielius Landsbergis, viết trên mạng xă hội X.
Một số thành viên quốc hội Ukraine cũng chỉ trích b́nh luận gây sốc của ông Witkoff.
Oleksandr Merezhko, người đứng đầu Ủy ban đối ngoại của quốc hội Ukraine cho rằng những phát biểu của Witkoff cho thấy ông giống như đặc phái viên của Tổng thống Nga chứ không phải đặc phái viên của Tổng thống Mỹ.
“Là một đặc phái viên của tổng thống, lẽ ra ông ấy phải hiểu vấn đề này một cách chuyên nghiệp và biết một số điều cơ bản. Nhưng ông ấy không chẳng biết ǵ. Ông ấy đang truyền bá quan điểm của Nga. Tôi không hiểu điều đó có nghĩa là ǵ? Ông ấy thiếu hiểu biết, ngây thơ, hay thiếu chuyên nghiệp?”, ông Merezhko nói và cho rằng ông Witkoff nên bị sa thải khỏi vai tṛ hiện tại, đặc biệt là vai tṛ trong các cuộc đàm phán giải quyết xung đột Nga - Ukraine.
Mặc dù Nga tuyên bố đă sáp nhập Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson, nhưng quân đội của Moscow vẫn chưa hoàn toàn kiểm soát các khu vực này. Phần lớn Kherson và Zaporizhzhia, bao gồm thủ phủ các khu vực này, vẫn nằm trong sự kiểm soát của Ukraine.
Một số quan chức chính quyền Tổng thống Donald Trump đă cảnh báo rằng Kiev sẽ phải nhượng bộ về lănh thổ như một phần của thỏa thuận ḥa b́nh nhằm chấm dứt xung đột với Nga và việc trở lại biên giới trước năm 2014 là “không thực tế”.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đă thừa nhận rằng các cuộc đàm phán về lănh thổ sẽ rất “khó khăn”, nhưng ông bác bỏ khả năng công nhận các vùng lănh thổ Ukraine mà Moscow đang kiểm soát là của Nga.
Những b́nh luận của ông Witkoff cũng làm dấy lên lo ngại sâu sắc ở châu Âu rằng chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang nghiêng về phía Nga hơn là các đồng minh NATO trong vấn đề xung đột ở Ukraine. Một số quan chức và nhà quan sát châu Âu cảnh báo rằng chính quyền ông Trump có thể bị Nga “thao túng” khi muốn nhanh chóng đạt được một thỏa thuận.
Nhà Trắng cho rằng việc đối thoại với Nga sẽ mở ra cơ hội đến gần thỏa thuận ḥa b́nh hơn, nhưng những người chỉ trích cho rằng Điện Kremlin cho đến nay vẫn chưa đưa ra bất kỳ nhượng bộ quan trọng nào.
Tổng thống Trump cũng bác bỏ cáo buộc cho rằng ông “liên minh” với Tổng thống Nga Putin.
“Tôi không liên minh với Putin. Tôi không liên minh với ai cả. Tôi liên minh với nước Mỹ và v́ lợi ích của thế giới”, ông Trump nói hồi tháng 2.
VietBF@ sưu tập
