Chơi thể thao đều đặn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi quá tải, cơ thể sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo rất rơ ràng.
Chơi thể thao đều đặn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi quá tải, cơ thể sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo rất rơ ràng. Việc bỏ qua những dấu hiệu này có thể khiến bạn rơi vào t́nh trạng tập luyện quá sức, giảm hiệu suất và tăng nguy cơ chấn thương. Vậy khi nào nên ngừng tập luyện?
Dưới đây là những dấu hiệu quan trọng cho thấy bạn cần dừng chơi thể thao hoặc nghỉ ngơi ngay:
1. Đau nhức cơ kéo dài bất thường khi chơi thể thao
Đau cơ khởi phát muộn (DOMS) sau 24-48 giờ là b́nh thường, nhất là khi tập bài mới. Tuy nhiên, cơn đau kéo dài nhiều ngày hoặc đau tăng lên thay v́ giảm có thể cho thấy cơ bắp bị tổn thương quá mức, viêm gân hoặc viêm cơ, nguy cơ rách sợi cơ nếu tiếp tục gắng sức.
Ở thời điểm này, tiếp tục chơi thể thao sẽ làm chậm hồi phục và tăng khả năng chấn thương kéo dài.
Nên dừng chơi thể thao khi có các cơn đau nhức cơ kéo dài bất thường.
2. Mất hoàn toàn động lực tập luyện
Nếu bạn cảm thấy chán nản, không thiết tha vận động, hoặc đă khởi động nhưng vẫn không thể duy tŕ buổi tập, nguyên nhân thường là: Cơ thể đang trong t́nh trạng mệt mỏi tích lũy, thiếu ngủ, stress tâm lư, quá tải hệ thần kinh trung ương.
Thiếu động lực mang tính sinh lư khác với "lười biếng". Đây là một tín hiệu quan trọng của chơi thể thao quá sức và cố gắng ép bản thân có thể làm rối loạn kỹ thuật động tác, tăng nguy cơ chấn thương khi tập luyện.
3. Có triệu chứng cảm lạnh hoặc nhiễm trùng
Đau họng, chảy mũi, nhức đầu hay sốt nhẹ đều là dấu hiệu hệ miễn dịch đang phải hoạt động để chống lại virus, vi khuẩn. Việc tập luyện lúc này sẽ làm tăng tiết cortisol (hormone gây ức chế miễn dịch), kéo dài thời gian bệnh, tăng khả năng lây bệnh cho người khác.
Nếu bạn có triệu chứng từ cổ trở lên, cần nghỉ ngơi hoàn toàn; từ cổ trở xuống (đau mỏi cơ, ho sâu, khó thở), tuyệt đối không tập luyện.
4. Chuột rút cơ lặp lại nhiều lần
Chuột rút xảy ra đột ngột khi vận động có thể là dấu hiệu: Cơ bị quá tải, mất cân bằng điện giải (natri, kali, magie), mất nước, thiếu phục hồi sau bài tập nặng.
Chuột rút thường xuyên cho thấy hệ cơ - thần kinh chưa hồi phục và đang trong trạng thái "báo động". Tiếp tục tập có thể làm tăng nguy cơ co cứng cơ hoặc chấn thương dây chằng.
5. Các bài tập quen thuộc trở nên "quá sức"
Khi những bài tập vốn quen thuộc bỗng trở nên "quá sức", như chống đẩy chỉ thực hiện được 4-5 lần thay v́ 10 lần, chạy chậm hơn rơ rệt hoặc cơ thể trở nên nặng nề, mệt mỏi bất thường… Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể chưa kịp phục hồi.
Nguyên nhân thường gặp là dự trữ glycogen chưa được bổ sung đầy đủ sau buổi tập trước, cơ bắp vẫn c̣n vi chấn thương hoặc hệ thần kinh đang bị quá tải. Tiếp tục tập luyện ở cường độ cao trong t́nh trạng này dễ khiến bạn mất kỹ thuật, tăng nguy cơ chấn thương và làm suy giảm hiệu suất lâu dài.
6. Nghiện tập thể dục
Khi việc tập luyện không c̣n xuất phát từ nhu cầu rèn luyện sức khỏe mà trở thành "nghĩa vụ" phải hoàn thành mỗi ngày, đó có thể là dấu hiệu của nghiện tập thể dục. Nhiều người cảm thấy tội lỗi nếu bỏ một buổi tập, thậm chí vẫn cố gắng tập dù đang đau, mệt hoặc có chấn thương. T́nh trạng này thường liên quan đến rối loạn hành vi vận động, áp lực tâm lư hoặc sự tự đánh giá bản thân quá khắt khe, khiến việc tập luyện mất cân bằng so với các lĩnh vực khác của cuộc sống.
Khi kéo dài, nghiện tập thể dục có thể gây suy kiệt thể lực, rối loạn hormone, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ và làm gia tăng nguy cơ chấn thương mạn tính.
7. V́ sao cần lắng nghe cơ thể?
Các nghiên cứu trong y học thể thao cho thấy quá tŕnh phục hồi đóng vai tṛ quan trọng không kém thời gian tập luyện. Đây là lúc cơ thể tăng tổng hợp protein để sửa chữa và xây dựng cơ bắp, giảm phản ứng viêm và điều ḥa hormone căng thẳng như cortisol.
Nghỉ ngơi đầy đủ c̣n cải thiện chất lượng giấc ngủ, tái tạo năng lượng và giúp ngăn ngừa các chấn thương do quá tải. V́ vậy, nghỉ ngơi không khiến bạn "tụt phong độ", ngược lại, nó nâng cao hiệu quả tập luyện về lâu dài.
Trong những ngày nghỉ, bạn vẫn có thể duy tŕ vận động nhẹ nhàng bằng cách đi bộ, đạp xe chậm, xông hơi, thực hiện các bài yoga giăn cơ hoặc massage phục hồi để cơ thể thư giăn và hồi phục tối ưu.
Bên cạnh đó, người tập nên đi khám bác sĩ nếu gặp các triệu chứng bất thường kéo dài dù đă nghỉ ngơi, như đau cơ hoặc đau khớp nhiều ngày, sưng nóng đỏ quanh vùng tổn thương, hoặc giảm hiệu suất rơ rệt trong nhiều buổi tập liên tiếp...
Những dấu hiệu như khó thở, chóng mặt, đau ngực, đánh trống ngực, ngất, hay triệu chứng nhiễm trùng nặng (sốt, ho sâu, đau họng dữ dội) cũng cần được thăm khám ngay để loại trừ bệnh lư tim mạch, hô hấp hoặc rối loạn chuyển hóa. Nếu bạn xuất hiện chuột rút thường xuyên, mất ngủ, mệt mỏi kéo dài hoặc nghi ngờ tập luyện quá sức, bác sĩ chuyên khoa y học thể thao có thể giúp đánh giá t́nh trạng cơ thể và điều chỉnh kế hoạch vận động phù hợp. Việc thăm khám sớm giúp ngăn ngừa chấn thương nặng và bảo đảm tập luyện an toàn, hiệu quả.
VietBF@ sưu tập
