Đội ngũ kỹ sư công nghệ thuộc Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE) của Elon Musk đang dùng trí tuệ nhân tạo (AI) để giám sát ít nhất một cơ quan liên bang nhằm phát hiện biểu hiện thù địch với Tổng thống Donald Trump và chương trình nghị sự của ông, theo hai nguồn tin của Reuters có hiểu biết trực tiếp về vấn đề này.
Khi phần lớn hoạt động của DOGE vẫn được giữ kín, việc giám sát này được xem là một động thái chưa từng có trong việc sử dụng công nghệ để xác định những biểu hiện bị cho là không trung thành trong lực lượng lao động vốn đã bị ảnh hưởng bởi sa thải hàng loạt và cắt giảm ngân sách nghiêm trọng.
Theo một nguồn tin của Reuters, đội ngũ DOGE cũng đang sử dụng ứng dụng Signal để liên lạc, có khả năng vi phạm các quy định lưu trữ hồ sơ liên bang vì tin nhắn có thể được thiết lập để tự động biến mất sau một khoảng thời gian. Họ cũng đã “triển khai mạnh mẽ” chatbot AI Grok (đối thủ cạnh tranh với ChatGPT) của Elon Musk như một phần trong nỗ lực tinh giản chính phủ liên bang, nguồn tin này nói với Reuters.
Nhà Trắng, DOGE và Elon Musk đều không phản hồi các câu hỏi tìm bình luận của Reuters.
Việc sử dụng AI và Signal càng làm dấy lên lo ngại trong giới chuyên gia an ninh mạng và đạo đức chính phủ rằng DOGE đang hoạt động với mức độ minh bạch hạn chế và Elon Musk và chính quyền Trump có thể dùng thông tin thu thập từ AI để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc nhắm vào các đối thủ chính trị.
Bà Kathleen Clark, chuyên gia đạo đức chính phủ tại Đại học Washington (Mỹ), nói việc DOGE sử dụng Signal (ứng dụng nhắn tin chú trọng đến quyền riêng tư) càng khiến nhiều người lo ngại về vấn đề bảo mật dữ liệu, đặc biệt sau sự việc các quan chức cấp cao chính quyền Trump vô tình đưa nhà báo Jeffrey Goldberg thuộc trang The Atlantic vào nhóm trò chuyện bí mật về kế hoạch quân sự tại Yemen tháng trước.
“Nếu dùng Signal mà không sao lưu mọi tin nhắn vào hồ sơ liên bang thì họ đang hành động trái luật”, bà nói.
Các cuộc phỏng vấn của Reuters với gần 20 người có hiểu biết về hoạt động của DOGE, cùng việc xem xét hàng trăm trang tài liệu từ những vụ kiện liên quan đến quyền truy cập dữ liệu của DOGE, làm nổi bật việc sử dụng AI và công nghệ khác không chính thống trong hoạt động của chính phủ liên bang.
Ví dụ, tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), một số nhà quản lý được những quan chức thân cận với ông Trump bổ nhiệm nói rằng đội ngũ của Elon Musk đang triển khai AI để giám sát nhân viên, gồm cả việc dò tìm ngôn ngữ trong các cuộc trao đổi được xem là thù địch với ông Trump hoặc Giám đốc điều hành Tesla, hai người cho biết.
EPA, cơ quan thực thi các luật như Đạo luật Không khí sạch và bảo vệ môi trường, đã bị chính quyền Trump giám sát chặt chẽ. Kể từ tháng 1, EPA đã cho gần 600 nhân viên nghỉ tạm thời và thông báo sẽ cắt giảm 65% ngân sách, có thể dẫn đến việc tinh giản nhân sự hơn nữa.
Các quan chức do ông Trump bổ nhiệm làm việc tại EPA nói với một số nhà quản lý rằng DOGE đang dùng AI để giám sát các ứng dụng và phần mềm giao tiếp như Microsoft Teams, vốn được sử dụng rộng rãi cho các cuộc gọi và trò chuyện trực tuyến, theo hai nguồn tin quen thuộc của Reuters.
“Chúng tôi được thông báo rằng họ đang tìm kiếm ngôn ngữ chống ông Trump hoặc Musk”, một nguồn tin thứ ba quen thuộc với EPA tiết lộ.
Các quan chức chính quyền Trump nói DOGE sẽ tìm những người có công việc không phù hợp với sứ mệnh của chính quyền, theo lời hai nguồn tin đầu tiên. “Hãy cẩn thận với những gì bạn nói, gõ và làm”, một nhà quản lý cảnh báo.
EPA không phản hồi khi Reuters đề nghị bình luận.
Elon Musk từng mô tả DOGE là nỗ lực dựa trên công nghệ nhằm cải thiện hiệu quả hoạt động của chính phủ liên bang Mỹ bằng cách nhắm vào lãng phí, gian lận và lạm dụng. Tỷ phú 53 tuổi cho biết mục tiêu là cắt giảm 1.000 tỉ USD chi tiêu, tương đương 15% ngân sách hằng năm của Mỹ.
Ít ai phủ nhận rằng chính phủ Mỹ và các hệ thống máy tính lỗi thời của họ cần được hiện đại hóa. Tuy nhiên, các đảng viên Dân chủ cho rằng ông Trump và Elon Musk đang thanh lọc đội ngũ công chức phi đảng phái và thay thế bằng những người trung thành. Nhiều đảng viên Cộng hòa và độc lập cũng chỉ trích các hành động của DOGE.
Kathleen Clark cho rằng việc giám sát tiềm tàng này là đáng lo ngại. Bà nói: “Nó giống việc lạm dụng quyền lực chính phủ để đàn áp hoặc ngăn cản những phát ngôn mà Tổng thống Mỹ không thích”.
Năm ngoái, trước khi ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ lần thứ hai, Elon Musk từng gợi ý rằng AI có thể được sử dụng để thay thế nhân viên chính phủ, theo lời một người hiểu biết về những bình luận của ông. “Ý tưởng là họ có thể tạo ra hệ thống AI năng động nhất từ trước đến nay bằng cách khai thác dữ liệu chính phủ”, người này tiết lộ và nói thêm rằng AI sau đó có thể “làm việc”.
Nỗ lực phức tạp này sẽ gồm cả việc huấn luyện các hệ thống AI để tự động hóa một số công việc hiện do nhân viên liên bang thực hiện.
Là một nhân viên chính phủ đặc biệt, Elon Musk bị cấm theo luật đạo đức không được can dự vào các hoạt động chính phủ có thể mang lại lợi ích cho ông hoặc các công ty của ông.
Elon Musk trong ngày họp với các thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện để thảo luận về DOGE - Ảnh: Reuters
Câu hỏi về tính minh bạch
Ngoài việc sử dụng Signal, một số nhân viên DOGE còn đang né tránh các quy trình kiểm duyệt và quy trình lưu trữ tài liệu chính thức bằng cách làm việc trực tiếp trên Google Docs (ứng dụng soạn thảo văn bản trực tuyến) thay vì lưu hành các bản nháp đơn lẻ hoặc email, theo một nguồn tin của Reuters.
“Có nhiều người cùng lúc chỉnh sửa một tài liệu Google Docs”, nguồn tin của Reuters nói. Điều này phần nào lý giải vì sao DOGE có thể làm việc nhanh đến vậy.
Chính quyền Trump lập luận rằng DOGE, với tư cách là một bộ phận của Văn phòng Hành pháp Tổng thống Mỹ, không bị ràng buộc bởi các luật cho phép công chúng được tiếp cận các hồ sơ do các cơ quan chính phủ tạo ra.
Do tính “bí mật bất thường” của DOGE, gồm cả việc sử dụng Signal, một thẩm phán liên bang vào ngày 10.3 đã ra lệnh buộc cơ quan này phải bắt đầu giao nộp các tài liệu cho tổ chức Citizens for Responsibility and Ethics in Washington. Đây là tổ chức giám sát đạo đức đã khởi kiện để yêu cầu có các tài liệu của DOGE theo luật tự do thông tin liên bang. Tính đến ngày 7.4, Citizens for Responsibility and Ethics in Washington cho biết vẫn chưa nhận được bất kỳ tài liệu nào.
Khi Elon Musk đưa đội ngũ kỹ sư và trợ lý trẻ tuổi của mình từ DOGE vào sâu bên trong cơ sở hạ tầng kỹ thuật số chính phủ, những cáo buộc rằng DOGE cố tình hoạt động bí mật đã xuất hiện ở các vụ kiện thách thức quyền hạn của tỷ phú giàu nhất thế giới về việc tái cấu trúc chính phủ liên bang.
Nhân viên DOGE đã thắt chặt quyền kiểm soát hành chính tại một số cơ quan, giữ bí mật với các nhân viên hiện hữu trong khi thực hiện những thay đổi lớn về hoạt động, theo các cuộc phỏng vấn và tài liệu tòa án.
Khi tiếp quản Văn phòng Quản lý nhân sự (OPM) cuối tháng 1, đội ngũ của Elon Musk đã chặn nhân viên OPM truy cập vào cơ sở dữ liệu chứa thông tin cá nhân nhạy cảm của hàng chục triệu nhân viên liên bang hiện tại và trước đây, theo các tài liệu tòa án và Reuters.
OPM là trung tâm trong kế hoạch thu nhỏ bộ máy chính phủ của ông Trump, nơi đưa ra các chỉ thị trên phạm vi toàn chính phủ, được xem là bản thiết kế để tinh giản hệ thống công chức.
Từ cuối tháng 1, hơn 100 nhân viên kỹ thuật tại OPM mất quyền truy cập vào hệ thống đám mây lưu trữ các ứng dụng quan trọng, theo lời hai người quen thuộc với tình hình.
Hiện chỉ còn hai người có quyền truy cập, một nhân viên lâu năm và người còn lại là Greg Hogan (từng làm việc tại một công ty khởi nghiệp về AI và hiện là Giám đốc Thông tin của OPM), theo hai nguồn tin nói trên.
Greg Hogan không phản hồi câu hỏi của Reuters.
