Bạn đang đi ngoài đường th́ bỗng thấy choáng váng, mắt mờ, không thể giữ thăng bằng. Hay đang ngồi làm việc bỗng cảm thấy hoa mắt, buồn nôn, ù tai… Đó có thể không chỉ là mệt mỏi thông thường. Rất có thể, bạn đang rơi vào một cơn rối loạn tiền đ́nh – t́nh trạng sức khỏe ngày càng phổ biến trong cuộc sống hiện đại, nhưng vẫn bị xem nhẹ.
Vậy rối loạn tiền đ́nh thường xảy ra khi nào? Những ai dễ bị? Có cách nào để pḥng tránh hay không? Câu trả lời có thể khiến bạn bất ngờ – bởi đôi khi, cơn chóng mặt ấy đến từ những điều rất nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày.
Rối loạn tiền đ́nh xảy ra khi nào? Những thời điểm dễ bị ‘tấn công’ nhất mà bạn nên biết.
Tiền đ́nh là ǵ và v́ sao lại rối loạn?
Tiền đ́nh là một bộ phận nằm sâu trong tai trong, đóng vai tṛ kiểm soát thăng bằng, định hướng không gian và phối hợp vận động của cơ thể. Mỗi khi bạn cúi xuống, xoay người, bước đi hoặc di chuyển, hệ tiền đ́nh sẽ giúp cơ thể giữ ổn định, tránh mất phương hướng.
Rối loạn tiền đ́nh là khi bộ phận này gặp trục trặc – do viêm nhiễm, tổn thương thần kinh, thiếu máu năo hoặc mất cân bằng nội tiết – khiến cơ thể không c̣n giữ được cảm giác cân bằng, dẫn đến chóng mặt, buồn nôn, ù tai, đi đứng loạng choạng, mệt mỏi kéo dài.
Rối loạn tiền đ́nh xảy ra khi nào? – 6 thời điểm bạn nên đề pḥng
Khi thay đổi tư thế đột ngột
Một trong những nguyên nhân phổ biến khiến người bệnh bị chóng mặt đột ngột là thay đổi tư thế quá nhanh – chẳng hạn từ nằm sang ngồi, ngồi sang đứng. Lúc này, máu chưa kịp dồn về năo, dẫn đến tụt huyết áp tạm thời và kích hoạt cơn rối loạn tiền đ́nh.
Ai dễ bị?
Người lớn tuổi, người thiếu máu, huyết áp thấp, hoặc người làm việc ngồi lâu.
Khi mất ngủ hoặc căng thẳng kéo dài
Thức khuya, mất ngủ nhiều ngày liền hoặc sống trong trạng thái stress mạn tính khiến hệ thần kinh căng cứng, rối loạn chức năng tiền đ́nh. Cơ thể không kịp phục hồi, năo thiếu oxy, từ đó dễ phát sinh chóng mặt, hoa mắt, thậm chí đổ mồ hôi, hồi hộp, đánh trống ngực.
Ai dễ bị?
Người làm việc trí óc, nhân viên văn pḥng, người hay lo âu, phụ nữ sau sinh.
Sau một đợt ốm nặng hoặc suy nhược cơ thể
Cơ thể sau khi mắc cúm, viêm tai giữa, sốt virus hoặc bị mất máu nhiều (phẫu thuật, sinh nở) thường rơi vào trạng thái suy nhược, máu lưu thông kém, gây ra cảm giác choáng váng khi di chuyển. Lúc này, tiền đ́nh dễ bị kích thích và dẫn đến các triệu chứng rối loạn.
Ai dễ bị?
Phụ nữ sau sinh, người cao tuổi, người thiếu máu măn tính, người mới ốm dậy.
Khi thời tiết thay đổi đột ngột
Đặc biệt trong mùa chuyển mùa (nóng – lạnh thất thường), khí áp và nhiệt độ thay đổi khiến hệ thần kinh thực vật và tuần hoàn năo bị xáo trộn, gây đau đầu, chóng mặt, cảm giác mất thăng bằng – biểu hiện đặc trưng của rối loạn tiền đ́nh.
Ai dễ bị?
Người có cơ địa nhạy cảm, người mắc bệnh tim mạch, huyết áp, người lớn tuổi.
Khi ăn uống thiếu chất, kiêng khem sai cách
Việc ăn uống thiếu sắt, vitamin B6, B12, magie… hoặc nhịn ăn, giảm cân cấp tốc cũng có thể khiến lượng máu lên năo giảm, dẫn đến chóng mặt, hoa mắt, mất tập trung. Đặc biệt, những người ăn chay nhưng không bổ sung đúng cách cũng có nguy cơ cao.
Ai dễ bị?
Người ăn kiêng cực đoan, người thiếu máu, phụ nữ trẻ.
Sau khi tiếp xúc với âm thanh lớn, ánh sáng chớp nháy
Môi trường có âm thanh ồn ào, ánh sáng mạnh, hoặc di chuyển trong không gian rung lắc (tàu xe, máy bay…) cũng có thể gây rối loạn tiền đ́nh tạm thời. Cơn chóng mặt thoáng qua này thường xuất hiện ở người có hệ thần kinh yếu hoặc mắc hội chứng tiền đ́nh nhẹ.
Ai dễ bị?
Người có cơ địa yếu, dễ say tàu xe, nhạy cảm với âm thanh ánh sáng.
Dấu hiệu nhận biết cơn rối loạn tiền đ́nh đang đến gần
Cảm giác hoa mắt, quay cuồng, mất thăng bằng
Buồn nôn, nôn ói, ù tai, nhạy cảm với âm thanh
Mắt mờ, nḥe, khó tập trung nh́n
Cảm thấy mệt mỏi, mất phương hướng, đi đứng loạng choạng
Đôi khi kèm theo hồi hộp, đánh trống ngực, lo âu, mất ngủ
Những dấu hiệu trên nếu xuất hiện lặp lại nhiều lần, không rơ nguyên nhân th́ cần đi khám sớm để xác định có bị rối loạn tiền đ́nh hay không, tránh để bệnh chuyển sang thể măn tính.
Dấu hiệu của tiền đ́nh
Dấu hiệu của tiền đ́nh
Chủ động pḥng ngừa – Giữ thăng bằng cho sức khỏe mỗi ngày
Việc kiểm soát rối loạn tiền đ́nh không cần phải bắt đầu từ thuốc mà có thể khởi đầu từ chính những điều đơn giản như:
Ngủ đủ giấc, không thức khuya.
Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là sắt, vitamin nhóm B, omega-3.
Uống đủ nước, hạn chế cà phê, rượu bia.
Vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, khí công.
Giữ tinh thần thư thái, hạn chế stress.
Có thể dùng thêm thảo dược thiên nhiên hỗ trợ tuần hoàn năo và an thần như ginkgo biloba, hồng sâm, trầm hương, đinh lăng,…
Rối loạn tiền đ́nh không xảy ra ngẫu nhiên. Nó là kết quả từ những yếu tố tích tụ trong lối sống, sinh hoạt và tâm lư mỗi người. Việc hiểu rơ rối loạn tiền đ́nh thường xảy ra khi nào sẽ giúp bạn chủ động hơn trong pḥng tránh và bảo vệ sức khỏe.
Chăm sóc tiền đ́nh – cũng là cách giữ vững “la bàn cân bằng” cho cơ thể và tinh thần trong nhịp sống hiện đại đầy biến động.
VietBF@sưu tập
