Là chuyện hiếm hoi trong làng điện ảnh, khi tên đạo diễn trở nên “hot” không phải nhờ thành công, mà v́ bộ phim bị khán giả chê dở tệ. Đây chỉ là sự yêu ghét mang tính cá nhân, hay là biểu hiện của một chuyển biến mới trong tâm lư khán giả Việt?
Đạo diễn Hoàng Nam: "Tôi chỉ c̣n đủ tiền sống qua ngày sau phim Thế hệ kỳ tích"
Hoàng Nam từ “Đèn âm hồn” đến “Thế hệ kỳ tích”: Bài học điện ảnh qua một "cú ngă"
Những tranh căi xoay quanh bộ phim Thế hệ kỳ tích của đạo diễn Hoàng Nam thời gian qua, xét cho cùng, chỉ là phần nổi của một vấn đề cốt lơi hơn: khán giả ngày nay phản ứng mạnh không hẳn v́ “yêu ghét” cá nhân, mà v́ họ ngày càng nhạy cảm với cảm giác bị kỳ vọng rồi… thất vọng.
Khi chất lượng tác phẩm không tương xứng với những lời giới thiệu hay h́nh ảnh xây dựng ban đầu, sự phản ứng gay gắt gần như là điều khó tránh khỏi.
Thế hệ kỳ tích hiện đang có doanh thu dưới 1 tỷ đồng. Ảnh: NSX
Trong điện ảnh, quy luật ấy không mới. Theo kinh nghiệm của nhà sản xuất Nguyễn Cao Tùng, thành bại của một bộ phim thường được quyết định bởi ba yếu tố: 50% nằm ở chất lượng nội tại của tác phẩm, 30% đến từ marketing và 20% thuộc về khâu phát hành.
Công thức này phần nào lư giải v́ sao có những phim không quá xuất sắc về nghệ thuật nhưng vẫn thắng lớn, trong khi không ít dự án tâm huyết lại thất bại nặng nề ngoài pḥng vé.
Trường hợp Đèn âm hồn – bộ phim đầu tay của Hoàng Nam – là một ví dụ điển h́nh cho sự cộng hưởng của các yếu tố ngoài chất lượng thuần túy. Theo NSX Nguyễn Cao Tùng, phim có “điểm rơi” phát hành thuận lợi, không phải đối đầu trực diện với các bom tấn ngoại, đồng thời chọn thể loại khác biệt so với loạt phim Tết cùng thời như Bộ tứ báo thủ, Nụ hôn bạc tỷ hay Yêu nhầm bạn thân.
Ở khía cạnh marketing, những tranh luận trái chiều về đề tài, thể loại và đặc biệt là diễn xuất của nam chính Phú Thịnh đă vô t́nh tạo ra hiệu ứng lan truyền, giúp phim tiếp cận rộng răi hơn với công chúng.
Đằng sau thành công đó c̣n có vai tṛ không nhỏ của ê-kíp. Đèn âm hồn được “bọc lót” bởi nhà sản xuất giàu kinh nghiệm Nguyễn Cao Tùng và đặc biệt là phó đạo diễn Tony Dương Bảo Anh – người được xem như “phù thủy hành động” của điện ảnh Việt.
Với kinh nghiệm làm việc tại Bollywood, từng tham gia nhiều dự án lớn như Hương Ga, Lôi Báo, 79810, hay các phim ăn khách như Lật Mặt (Lư Hải), Mai (Trấn Thành), Tony Dương Bảo Anh đă góp phần quan trọng trong việc hoàn thiện ngôn ngữ h́nh ảnh và những trường đoạn hành động, giúp bộ phim đạt được hiệu quả thị giác cần thiết. Chính Hoàng Nam cũng từng đánh giá cao sự đồng hành và hỗ trợ tận tâm của vị phó đạo diễn này trong giai đoạn khó khăn của dự án.
Tuy nhiên, sang đến Thế hệ kỳ tích, bối cảnh đă hoàn toàn khác. Bộ phim do chính Công ty TNHH Hăy Thách Thức Tôi (Challenge Me) – công ty riêng của Hoàng Nam – sản xuất, với kinh phí khoảng 26 tỷ đồng. Hoàng Nam vừa là người viết kịch bản, vừa trực tiếp đạo diễn. Dự án ban đầu mang tên Bà đừng buồn con trước khi đổi thành Thế hệ kỳ tích. Sự “toàn quyền” ấy, thay v́ trở thành lợi thế, lại bộc lộ rơ những hạn chế về chuyên môn.
Điện ảnh không chỉ cần ư tưởng. Ư tưởng chỉ là điểm khởi đầu; điều quyết định nằm ở khả năng hiện thực hóa nó bằng ngôn ngữ điện ảnh. Nghiệp vụ đạo diễn đ̣i hỏi sự hiểu biết tổng hợp về kịch bản, quay phim, diễn xuất, nhịp điệu kể chuyện và khả năng kiểm soát toàn bộ quá tŕnh sản xuất.
Làm điện ảnh chuyên nghiệp, chỉ cảm hứng hay đam mê là chưa đủ
Trong trường hợp Thế hệ kỳ tích, kịch bản bị nhận xét là ôm đồm nhiều tuyến nhân vật và thông điệp nhưng thiếu chi tiết điện ảnh, thiếu sự chắt lọc cần thiết. Các t́nh huống c̣n vô lư, diễn biến rời rạc, khiến nhân vật không thể hiện rơ cá tính như mong muốn ban đầu của đạo diễn.
Diễn xuất cũng là một điểm yếu đáng chú ư. Hai vai chính do NSND Thanh Hoa và Trần Tú đảm nhận đều là những gương mặt “tay ngang”, lần đầu chạm ngơ điện ảnh. Sự duyên dáng tự nhiên của NSND Thanh Hoa chỉ đủ khỏa lấp phần nào những phút đầu, trước khi những hạn chế về kỹ thuật diễn xuất bộc lộ rơ.
Chính nữ nghệ sĩ cũng thẳng thắn thừa nhận khó khăn khi hóa thân vào nhân vật bà Nga Tứ, một vai diễn khác xa với trải nghiệm quen thuộc của bà trên sân khấu ca nhạc.
“Từ trước đến giờ tôi chỉ biết hát, lên hát 5 phút là được vỗ tay rồi. Lần đầu đóng phim tôi rất hồi hộp v́ phải đóng một vai một người không hề quen biết, mà ḿnh không phải là họ, những ǵ ḿnh trải qua cũng không giống họ. Bản chất th́ cũng giống nhau là một người phụ nữ yêu thương con cháu, nhưng cách sống không hề giống nhau” - NSND Thanh Hoa bày tỏ.
NSND Thanh Hoa là điểm duyên dáng ở phần đầu của bộ phim. Ảnh: NSX
Trong khi đó, Trần Tú sở hữu ngoại h́nh sáng và “ăn h́nh”, nhưng thiếu kinh nghiệm để truyền tải chiều sâu nội tâm cho vai diễn Tiến với nhiều t́nh huống phức tạp. Nam diễn viên từng chia sẻ cảm giác muốn bỏ cuộc và hối hận khi đối mặt với áp lực thực tế của một dự án điện ảnh lớn.
Việc sử dụng diễn viên mới không phải là điều cấm kỵ. Nhiều đạo diễn như Lư Hải, Trấn Thành hay Bùi Thạc Chuyên từng thành công với lựa chọn này. Tuy nhiên, điểm chung của họ là quy tŕnh casting khắt khe, đào tạo bài bản và sự dẫn dắt chặt chẽ từ ê-kíp chuyên nghiệp. Khi thiếu những bước chuẩn bị ấy, “sự mới mẻ” rất dễ trở thành con dao hai lưỡi.
Theo chuyên gia truyền thông phim Châu Quang Phước, làm điện ảnh chuyên nghiệp không chỉ là câu chuyện cảm hứng hay đam mê, mà c̣n là hệ thống kỹ năng và quy tŕnh. Chuyên môn đạo diễn – dù học từ trường lớp hay tự học – vẫn cần nền tảng kỹ thuật vững chắc. Nếu “không sạch nước cản” ở những kỹ thuật cơ bản, khi bước vào làm phim lớn, điểm yếu sẽ lộ ra rất nhanh.
Ông Châu Quang Phước cho rằng trường hợp của Hoàng Nam là minh chứng rơ ràng: Ở Đèn âm hồn, nhờ có nhà sản xuất và phó đạo diễn dày dạn kinh nghiệm “đỡ lưng”, các hạn chế cá nhân được che chắn phần nào. Đến Thế hệ kỳ tích, khi tự ḿnh gánh vác gần như toàn bộ, sự thiếu sót về chuyên môn bộc lộ rơ. Bản thân Hoàng Nam cũng đă thừa nhận thất bại và tuyên bố rút lui khỏi điện ảnh – một quyết định cho thấy sự nh́n nhận thẳng thắn, dù muộn màng.
Nh́n lại quăng thời gian làm Thế hệ kỳ tích, Hoàng Nam không giấu được áp lực kéo dài suốt gần một năm, từ khâu viết kịch bản, quay phim, hậu kỳ cho đến khi tác phẩm ra rạp. “Có quá nhiều áp lực, quá nhiều vấn đề ập đến cùng lúc. Tôi không c̣n là chính ḿnh, không c̣n sống cuộc sống mà tôi yêu thích nữa,” anh thừa nhận. Dù điện ảnh là đam mê lớn, nhưng hiện tại anh cho rằng đây có thể sẽ là bộ phim điện ảnh cuối cùng của ḿnh.
Dẫu vậy, thất bại của Thế hệ kỳ tích không nên được nh́n như một "bản án cá nhân". Trong môi trường phim rạp Việt Nam, ngay cả những đạo diễn “chắc tay” như Charlie Nguyễn hay Victor Vũ cũng từng có những cú trượt dài. Mỗi người làm nghề đều có “điểm mù” và giới hạn nhất định, bất kể xuất thân trường lớp hay đi lên từ con đường tay ngang.
Điều quan trọng hơn, từ trường hợp này, điện ảnh Việt có thêm một bài học rơ ràng: đam mê và ư tưởng là điều kiện cần, nhưng không bao giờ là đủ. Chất lượng tác phẩm vẫn là nền tảng cốt lơi, và chỉ khi nền tảng ấy vững chắc, marketing hay phát hành mới phát huy được giá trị. C̣n nếu phim dở, khán giả – như thực tế đă chứng minh – sẽ không ngần ngại lên tiếng, theo đủ mọi cách.
Vietbf @ Sưu tầm
