Việt Nam luôn là một trong những quốc gia có tỷ lệ nhiễm mă độc và hứng chịu các cuộc tấn công mạng thuộc nhóm cao trên thế giới.
Không những thế, mức độ sử dụng máy tính và các thiết bị thông minh tại Việt Nam đă tăng đột biến bởi ảnh hưởng của COVID-19.
Đây chính là môi trường lư tưởng để virus bùng phát và lây lan mạnh.
Theo các chuyên gia Bkav, người dùng vẫn có thói quen sử dụng phần mềm không bản quyền, không được cập nhật thường xuyên, dẫn tới máy tính không được bảo vệ liên tục, điều này cần phải thay đổi ngay.
“Chỉ khoảng 10% máy tính đang sử dụng tại Việt Nam được trang bị phần mềm diệt virus có khả năng tự động cập nhật và có sự hỗ trợ từ nhà sản xuất. Một con số quá nhỏ để xây dựng được một hệ miễn dịch cộng đồng. Mỗi máy tính bị nhiễm mă độc là nguồn tiếp tục lây nhiễm virus cho các máy tính khác”, ông Vũ Ngọc Sơn, Phó chủ tịch phụ trách mảng Chống mă độc (Anti Malware) của Bkav cho biết.
Bkav khuyến cáo người sử dụng cần trang bị ngay phần mềm diệt virus có khả năng tự động cập nhật cho máy tính.
Sự gia tăng của mă độc mă hóa dữ liệu (ransomware)
2021 là một năm đầy biến động của các loại tiền số (coin) và các loại h́nh kinh doanh liên quan đến tiền số, vốn hóa của các đồng tiền số đă vượt ngưỡng 1.000 tỷ USD. Điều này kéo theo số lượng tấn công mă hóa dữ liệu đ̣i trả tiền chuộc bằng coin tăng mạnh.
Hàng loạt vụ tấn công đă diễn ra, quy mô lên tới hàng triệu USD. Điển h́nh là vụ tấn công nhà cung cấp đường ống dẫn dầu Colonial Pipeline, làm tê liệt cả bờ Đông nước Mỹ. Nạn nhân đă phải trả khoản tiền chuộc gần 5 triệu USD bằng tiền số.
Hồi tháng 5, chi nhánh ở Mỹ của JBS Holdings (Brazil), công ty cung cấp thịt lớn nhất thế giới về doanh số, bị tấn công cũng buộc phải trả khoản coin lên tới 11 triệu USD.
Tại Việt Nam, số lượt máy tính bị virus mă hoá dữ liệu tấn công trong năm 2021 lên tới hơn 2,5 triệu lượt, cao gấp 4,5 lần so với năm 2020. Đa số người sử dụng Việt Nam vẫn c̣n lúng túng, chưa biết cách ứng phó khi máy tính bị mă hoá dữ liệu.
Hơn 99% người tham gia chương tŕnh Đánh giá an ninh mạng 2021 của Bkav chọn làm theo hướng dẫn trả tiền với hy vọng lấy lại được dữ liệu của ḿnh từ hacker. Cách làm này không những bạn có thể không lấy lại được dữ liệu mà c̣n mất tiền oan. Cần pḥng vệ một cách chủ động, thiết lập các biện pháp bảo vệ an toàn cho dữ liệu, đặc biệt cần có cơ chế sao lưu dữ liệu định kỳ.
COVID-19 làm thay đổi nhận thức của người dùng khi tham gia Internet
Người dùng đă có ư thức cẩn trọng trước những chiêu tṛ lừa đảo dưới h́nh thức tặng quà hấp dẫn, đơn cử như gọi điện thông báo trúng thưởng, mời chào mua hàng để tiếp tục nhận mă trúng thưởng và nhắn tin trúng thưởng qua Facebook.
Theo báo cáo của Bkav, hơn 98% người dùng cho biết họ cẩn trọng khi gặp các mời chào tặng quà kiểu này và sẽ liên hệ trực tiếp với đơn vị tổ chức để xác minh thông tin trước khi tham gia chương tŕnh.
Người dùng cũng đă nhận thức được các rủi ro có thể xảy ra khi mua hàng trực tuyến. Kỹ năng này rất quan trọng, nhất là khi người dùng cá nhân đang h́nh thành thói quen mua sắm trực tuyến.
Tuy nhiên, c̣n một kỹ năng quan trọng nhưng lại đang bị người dùng bỏ qua là kiểm tra đường link của website có sử dụng HTTPS hay không trước khi thực hiện giao dịch.
HTTPS giống như một “tick xanh” đánh dấu những website an toàn, đă được đăng kư chính chủ. Đa số các website hiện nay đều cung cấp HTTPS và giao thức này trở thành tiêu chuẩn gần như bắt buộc cho tất cả website có thực hiện giao dịch ngân hàng, mua sắm.
Đáng tiếc, chỉ có 30% người dùng biết về giao thức HTTPS; số c̣n lại vẫn chấp nhận dùng HTTP mà không hay biết về nguy cơ bị tấn công giả mạo. Để tránh nguy cơ bị tấn công, người dùng tuyệt đối không giao dịch quan trọng trên các website bắt đầu bằng HTTP.
Dự báo 2022
Năm 2022 các cuộc tấn công bằng mă độc vẫn sẽ gia tăng nếu người dùng không hành động sớm, quyết liệt. Vấn đề bảo đảm an ninh trên các thiết bị IoT cần được quan tâm đúng mức khi triển khai trên diện rộng. Tấn công chuỗi cung ứng tiếp tục là xu hướng và sẽ là mục tiêu lư tưởng của hacker trong năm tới.
Ước tính đến năm 2025, sẽ có khoảng 75 tỉ thiết bị IoT (Internet of Things) trên toàn cầu.
Càng ngày, mạng lưới kết nối giữa các thiết bị IoT càng trở lên rộng khắp với số lượng lớn người dùng khác nhau, khiến vấn đề an ninh trên các thiết bị này trở nên phức tạp. Mỗi thiết bị IoT đều có thể trở thành một mắt xích bị tấn công hay con đường để hacker xâm nhập vào hệ thống của cá nhân, tổ chức.
Hầu hết các cuộc tấn công xảy ra trong năm qua đều có quy mô lớn, nhắm vào các tổ chức, doanh nghiệp tiếng tăm trên toàn cầu. Cũng v́ những ảnh hưởng vô cùng lớn của h́nh thức tấn công này mà các nhóm hacker đang dần chuyển mục đích tấn công từ tài chính sang chính trị.
Nguồn lợi tài chính khổng lồ, phạm vi ảnh hưởng sâu rộng… là những điều khiến tấn công chuỗi cung ứng sẽ vẫn là xu hướng tấn công phổ biến mà hacker hướng tới trong những năm tới.
