Mỹ cân nhắc cấm xuất khẩu phần mềm sang Trung Quốc để trả đũa lệnh hạn chế đất hiếm

[Romano]

Động thái này được xem là biện pháp trả đũa trực tiếp đối với lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm mới nhất của Bắc Kinh.

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang xem xét một kế hoạch gây chấn động nhằm hạn chế xuất khẩu một loạt các mặt hàng có chứa phần mềm của Mỹ sang Trung Quốc, từ máy tính xách tay đến động cơ phản lực. Động thái này được xem là biện pháp trả đũa trực tiếp đối với lệnh hạn chế xuất khẩu đất hiếm mới nhất của Bắc Kinh.

Mặc dù đây không phải là kế hoạch duy nhất được cân nhắc, nhưng nếu được thực hiện, nó sẽ hiện thực hóa lời đe dọa trước đó của Tổng thống Trump về việc cấm xuất khẩu "phần mềm quan trọng" sang Trung Quốc. Biện pháp này nhằm hạn chế các lô hàng toàn cầu có chứa phần mềm của Mỹ hoặc được sản xuất bằng công nghệ/phần mềm của Hoa Kỳ.

Kế hoạch kiểm soát xuất khẩu phần mềm – với thông tin chi tiết được tiết lộ lần đầu tiên – cho thấy chính quyền Trump đang xem xét leo thang đáng kể cuộc đối đầu với Trung Quốc. Mặc dù một số người trong chính phủ Mỹ ủng hộ cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, nhưng việc các biện pháp kiểm soát sâu rộng như vậy đang được thảo luận đã gây lo ngại.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent xác nhận tại Nhà Trắng: "Tôi xin xác nhận rằng mọi thứ đều đang được xem xét. Nếu những biện pháp kiểm soát xuất khẩu này – dù là phần mềm, động cơ hay những thứ khác – được thực hiện, thì nhiều khả năng sẽ được phối hợp với các đồng minh G7 của chúng tôi".

Thị trường chứng khoán Mỹ đã phản ứng ngay lập tức sau báo cáo, với chỉ số S&P 500 và Nasdaq đều giảm điểm khi thông tin được công bố.

Emily Kilcrease, cựu quan chức thương mại, nhận định phần mềm là đòn bẩy tự nhiên của Hoa Kỳ, nhưng cảnh báo các biện pháp kiểm soát như vậy sẽ cực kỳ khó thực hiện và có thể gây ra phản ứng dữ dội cho ngành công nghiệp Mỹ.

Phạm vi ảnh hưởng khổng lồ của biện pháp đề xuất
Phạm vi của hành động được đề xuất là rất rộng lớn. Một nguồn tin cho biết: "Mọi thứ có thể tưởng tượng được đều được tạo ra bằng phần mềm của Mỹ". Theo đó, động thái này có thể làm gián đoạn nghiêm trọng hoạt động thương mại toàn cầu với Trung Quốc, đặc biệt đối với các sản phẩm công nghệ và gây thiệt hại không nhỏ cho nền kinh tế Mỹ.

Biện pháp này tương tự như những hạn chế mà chính quyền Biden đã áp đặt lên Moscow sau cuộc xâm lược Ukraine vào năm 2022, trong đó hạn chế xuất khẩu sang Nga các mặt hàng được sản xuất trên toàn cầu bằng công nghệ hoặc phần mềm của Mỹ.

Lời đe dọa của Tổng thống Trump được đưa ra chỉ một ngày sau khi Trung Quốc mở rộng đáng kể việc kiểm soát xuất khẩu các nguyên tố đất hiếm – mặt hàng mà Bắc Kinh thống trị và cực kỳ cần thiết cho các hoạt động sản xuất công nghệ cao.

Trước đó, vào ngày 10/10, ông Trump đã đăng trên mạng xã hội rằng ông sẽ áp dụng mức thuế bổ sung 100% đối với hàng hóa Trung Quốc, cùng với các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với "bất kỳ và tất cả các phần mềm quan trọng" trước ngày 1/11 mà không có thêm thông tin chi tiết.

Bối cảnh chính trị và ngoại giao
Chính quyền Trump đã thể hiện sự do dự trong việc sử dụng các hạn chế xuất khẩu đối với Bắc Kinh. Trước đây, họ từng áp đặt các hạn chế nghiêm ngặt mới đối với lô hàng chip AI của Nvidia và AMD, nhưng sau đó lại dỡ bỏ. Tương tự, vào cuối tháng 5, Hoa Kỳ đã áp đặt các hạn chế mới đối với phần mềm thiết kế chip và các mặt hàng khác sau khi Trung Quốc giữ lại lô hàng đất hiếm, nhưng cũng dỡ bỏ các hạn chế này vào đầu tháng 7.

Những đòn đáp trả lẫn nhau này diễn ra chỉ ba tuần trước cuộc gặp đã được công bố trước đó giữa Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cũng dự kiến gặp Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tại Malaysia trong tuần này.

Mặc dù có những lời đe dọa leo thang, Tổng thống Trump dường như cũng muốn giữ lại một kênh ngoại giao, khi ông đăng trên Twitter vào ngày 12/10 rằng "Mỹ muốn giúp Trung Quốc, chứ không phải muốn làm hại họ!!!".

Tuy nhiên, với việc nhập khẩu từ Trung Quốc hiện đang phải chịu mức thuế quan của Mỹ khoảng 55% và có nguy cơ tăng vọt lên 155% nếu Trump thực hiện lời đe dọa, việc cân nhắc cấm xuất khẩu phần mềm cho thấy chính quyền Trump đang sử dụng biện pháp kiểm soát công nghệ như một công cụ gây áp lực chính trị và kinh tế rất lớn trong cuộc đối đầu thương mại và công nghệ kéo dài này.