Tại sao ông Trump muốn xóa sổ Bộ Giáo Dục?

[nguoiduatinabc]

Tổng Thống Donald Trump mới đây lại nhắc rằng ông muốn xóa sổ Bộ Giáo Dục Hoa Kỳ (DoE) “ngay lập tức.” Ông Trump đang giao kế hoạch này cho DOGE (Cơ Quan Cải Tổ Chính Phủ) dưới sự cầm trịch của tỷ phú Elon Musk.

DoE từ lâu đã là mục tiêu của giới chính trị gia bảo thủ. Trong nhiều năm, các ứng cử viên tổng thống, giới nghiên cứu độc lập (think tank) và các nhà lập pháp Cộng Hòa đã kêu gọi dẹp tiệm DoE.

Bộ Giáo Dục đang bị tấn công

Ngay thời điểm hiện tại, DOGE đang thực hiện chiến dịch thanh trừng DoE. Ông Musk cho biết DOGE đã “chấm dứt 89 hợp đồng trị giá $881 triệu” tại DoE. Có 29 hợp đồng đào tạo DEI (diversity, equity, and inclusion – đa dạng, công bằng và hòa nhập) trị giá $101 triệu trong DoE cũng đã bị loại bỏ.

Thượng tuần Tháng Hai, nhóm nghiên cứu độc lập Institute of Education Sciences (IES) thuộc DoE đã bị đóng cửa. IES là nơi chịu trách nhiệm thu thập và phổ biến dữ liệu về nhiều chủ đề, trong đó có các phương pháp giảng dạy dựa trên nghiên cứu và thành tích học sinh. Nghiên cứu do IES thu thập luôn được nhiều tổ chức và cá nhân tham khảo và sử dụng, từ các nhà giáo dục học, sở giáo dục tiểu bang và địa phương, khu học chánh, trường cao đẳng-đại học đến giới nghiên cứu độc lập.

DoE có khoảng 4,400 nhân viên với ngân sách hằng năm $79 tỷ. Trách nhiệm chính của họ thuộc ba lĩnh vực chính: Quản lý khoảng $1,600 tỷ nợ vay sinh viên liên bang, giám sát việc thực hiện và thực thi luật giáo dục quốc gia, và giám sát “Title I.” Phần lớn những gì DoE thực hiện đều được luật pháp bảo vệ, bao gồm các nguồn tài trợ quan trọng nhất của liên bang dành cho các trường công, trong đó có:

- “Title I” – chương trình được thiết kế để giúp các học khu có thu nhập thấp. Năm 2022 – nguồn NPR cho biết, chính phủ Mỹ đã chi $15.6 tỷ cho “Title I.” Nguồn TIME viết rằng “Title I” đã cung cấp $17 tỷ tài trợ cho các trường có ít nhất 40% học sinh thuộc các gia đình có thu nhập thấp, bao gồm những trường đang hỗ trợ 200,000 trẻ vô gia cư, 1 triệu trẻ khuyết tật và 2 triệu học sinh có trình độ tiếng Anh hạn chế.



- Đạo Luật Giáo Dục Người Khuyết Tật (Individuals with Disabilities Education Act – IDEA) – chương trình cung cấp ngân sách cho học sinh khuyết tật. Trong năm tài chính 2024, chính phủ Mỹ đã chi hơn $15 tỷ cho IDEA.

Cả hai nguồn tài trợ này được các đạo luật riêng biệt của Quốc Hội tạo ra – “Title I” năm 1965 và IDEA năm 1975 – và, do đó, trên nguyên tắc, trừ Quốc Hội, không ai được quyền đụng đến “Title I” và IDEA (vốn nhận được sự ủng hộ rộng rãi của lưỡng đảng). Bản thân DoE cũng được Quốc Hội thành lập vào năm 1979 chứ không phải tổng thống.

Cần nói thêm, Hiến Pháp Hoa Kỳ không đề cập đến vai trò của liên bang trong giáo dục. Hầu hết tài trợ của trường công đều đến từ chính quyền tiểu bang và địa phương. Nói chung, chính phủ liên bang chỉ cung cấp một phần nhỏ trong tổng kinh phí của các trường học – từ 6 đến 13%, theo báo cáo năm 2018 của Văn Phòng Trách Nhiệm Chính Phủ. DoE không có quyền đối với những gì được dạy trong học đường, trên thực tế, việc xác định những gì được dạy trong lớp học là tùy thuộc vào các sở giáo dục tiểu bang.

Số phận “ba chìm bảy nổi” của Bộ Giáo Dục

Nói cách khác, chính phủ liên bang không cần phải “xía” vào chuyện giáo dục nói chung và DoE nói riêng. Ông Kenneth Wong, giáo sư về chính sách giáo dục tại Đại Học Brown, cho biết: “Việc tham gia vào chương trình giảng dạy hoặc tuyển dụng nhân sự không phải là việc của chính phủ liên bang.” Đạo Luật Mỗi Học Sinh Đều Thành Công [Every Student Succeeds Act – ESSA] được ban hành vào cuối nhiệm kỳ của Tổng Thống Barack Obama đã nói rõ như vậy.

Xét về lịch sử, đây không phải lần đầu tiên DoE bị dọa đưa lên giàn thiêu. Những ý định loại bỏ DoE đã có từ lâu. DoE liên bang đầu tiên của Mỹ có thời gian tồn tại ngắn ngủi nhất. Được Tổng Thống Andrew Johnson ký thành luật vào năm 1867 sau Nội Chiến, DoE đã bị Quốc Hội “rút gọn” lại vào năm sau đó và trở thành một cơ quan gần như không ai biết đến, và nó chỉ xuất hiện trở lại cho đến khi được Tổng Thống Jimmy Carter tái lập vào 109 năm sau.

Mặc dù khái niệm và thuật ngữ “DEI” chưa tồn tại vào thời điểm đó nhưng những phản đối nhằm vào DoE lúc đó đã trùng với những lập luận hiện tại mà các ông nghị cánh hữu Cộng Hòa bây giờ đang chống lại DEI.

Tờ TIME cho biết, DoE đầu tiên, trên thực tế, là sản phẩm của những người theo chủ nghĩa bãi nô ở miền Bắc và những người ủng hộ chính sách trường phổ thông nhằm có thể mang lại giáo dục cho “những người được tự do” (“freedman”) mà trước đó họ là thành phần nô lệ ở miền Nam.

Thời điểm đó, không tiểu bang nào trong số các tiểu bang thuộc Liên Minh Miền Nam cho phép người da đen đi học, và tất cả đều phản đối sự ra đời của DoE, với lý do “vượt quá tầm với liên bang” (“federal over-reach”), vốn là một uyển ngữ thể hiện sự sợ hãi của họ trước ý tưởng mang lại giáo dục cho những người trước đây là nô lệ, vốn chiếm gần 40% dân số miền Nam.

Dự luật dành cho DoE được dân biểu Ohio và sau này là Tổng Thống James A. Garfield đưa ra vào năm 1866, với nội dung đơn giản rằng DoE chịu trách nhiệm “thu thập số liệu thống kê và dữ kiện để cho thấy các điều kiện và tiến bộ của giáo dục ở một số tiểu bang và lãnh thổ.”

Mục đích việc thu thập nhằm “thiết lập và duy trì hệ thống trường học hiệu quả” và “thúc đẩy sự nghiệp giáo dục trên toàn quốc.” DoE phiên bản đầu tiên ra đời với bốn nhân viên và ngân sách $15,000. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau, làn sóng đòi bãi bỏ DoE dâng cao, với những lập luận quen thuộc: DoE “quá lớn,” quá tốn kém, không cần thiết và việc sử dụng nguồn lực liên bang là trái với Hiến Pháp.

Có nhiều lý lẽ khác cho thấy rõ nguyên cớ sâu xa thật sự. Dân Biểu Fernando Wood (Dân Chủ-New York) huỵch toẹt: “Hàng ngàn người da đen biếng nhác, những người đã không làm việc, những người sẽ không làm việc, vẫn được Quốc Hội hỗ trợ từ kho bạc công.” Năm 1867, Hạ Viện bỏ phiếu loại bỏ hoàn toàn DoE nhưng Thượng Viện giải quyết bằng một biện pháp thỏa hiệp khi biến DoE thành một văn phòng trực thuộc Bộ Nội Vụ.

Năm 1976, ứng cử viên tổng thống Jimmy Carter vận động thành lập DoE, ngang với một bộ trong nội các, nhằm nâng cao các chương trình giáo dục. Ông tin rằng chính phủ liên bang cần phải là đối tác tốt hơn với các tiểu bang, nơi tập trung phần lớn chi tiêu cho giáo dục.

Năm 1979, Tổng Thống Carter và Quốc Hội chính thức thành lập DoE. Ông Carter tuyên bố tầm quan trọng của giáo dục đối với an ninh và tương lai quốc gia, đồng thời tìm cách nâng cao trách nhiệm giải trình của các chương trình giáo dục liên bang trước tổng thống. Trong đạo luật thành lập DoE, có đoạn rằng, sứ mạng DoE là “tăng cường cam kết của liên bang trong việc bảo đảm khả năng tiếp cận cơ hội giáo dục bình đẳng cho mọi cá nhân.”

Chỉ một năm sau, trong chiến dịch tranh cử tổng thống năm 1980 với khẩu hiệu “Let’s Make America Great Again,” ông Ronald Reagan đã kêu gọi giải tán DoE. Cương lĩnh Cộng Hòa nói chung tán thành việc bãi bỏ DoE với lập luận rằng “các chương trình [liên bang] đang gây ra lãng phí điên rồ” nên được thay thế bằng các chương trình trợ cấp từng phần cho các tiểu bang.

Ông Reagan cũng phản đối điều mà ông gọi là “bắt buộc phải đi xe buýt” (“forced busing”) được thiết kế để đạt được sự hòa nhập chủng tộc trong trường học. Ông gọi đó là một “thí nghiệm xã hội thất bại.”

Trong phát biểu Thông Điệp Liên Bang năm 1982, ông Reagan nói: “Kế hoạch ngân sách mà tôi đệ trình cho các bạn ngày 8 Tháng Hai sẽ tiết kiệm được nhiều tiền hơn bằng cách giải tán Bộ Giáo Dục.” Tuy nhiên, ông Reagan đối mặt sự phản đối của phe Dân Chủ trong Hạ Viện, và đến năm 1984, Cộng Hòa cũng từ bỏ lời kêu gọi bãi bỏ DoE.

Tại sao Trump thù ghét Bộ Giáo Dục?

Việc xóa sổ DoE lại được hồi sinh trong Dự Án 2025 của nhóm thân Trump (Tổ Chức Heritage). Dự án 2025 không chỉ kêu gọi giải tán DoE mà còn kêu gọi loại bỏ “Title I” và “Head Start.”

Được thành lập năm 1965 như một phần trong cuộc chiến chống đói nghèo của Tổng Thống Lyndon Johnson, “Head Start” đã giúp gần 40 triệu gia đình có thực phẩm và chăm sóc sức khỏe cho trẻ em sống trong cảnh nghèo đói. Nhóm Dự Án 2025 nói rằng “Head Start” là một chương trình “gian trá đầy tai tiếng và lạm dụng.” Dự án 2025 cũng khuyến nghị hủy bỏ các biện pháp bảo vệ quyền công dân của liên bang đối với sinh viên LGBTQ, giảm tài trợ cho sinh viên khuyết tật và loại bỏ các chương trình xóa nợ cho sinh viên liên bang.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump luôn miệng nói rằng DoE đã bị “những kẻ cấp tiến, đám người cuồng nhiệt thái quá và những kẻ theo chủ nghĩa Marx” xâm nhập. Ông Trump chỉ trích “chương trình nghị sự đánh thức cấp tiến” của DoE và lên án sự giảng dạy về “lý thuyết chủng tộc.” Ông Trump chê bai các trường công vì “dạy trẻ da trắng phải xấu hổ về bản thân và đất nước chúng.”

Quan điểm của ông Trump đang được một số ông nghị Cộng Hòa ủng hộ. Dân Biểu Thomas Massie (Cộng Hòa-Kentucky) đưa ra dự luật bãi bỏ DoE vào cuối năm 2026. Tính đến trung tuần Tháng Hai, dự thảo luật của ông Thomas Massie đã được 30 nghị sĩ Cộng Hòa ủng hộ. Tháng Mười Một, 2024, Thượng Nghị Sĩ Mike Rounds (Cộng Hòa-South Dakota) cũng đưa ra dự luật đóng cửa DoE.

Như nói ở trên, chính sách giáo dục ở Mỹ phần lớn được thực hiện ở cấp tiểu bang và địa phương. DoE là một cơ quan chính phủ và phần lớn công việc của họ là giám sát khoản vay trị giá $1,600 tỷ dành cho sinh viên liên bang cũng như các khoản trợ cấp cho các trường K-12. DoE giám sát việc các trường công tuân thủ luật pháp liên bang nhằm bảo vệ những học sinh thuộc nhóm dễ bị tổn thương, chẳng hạn học sinh khuyết tật. Vậy tại sao ông Trump muốn nhất định xóa sổ DoE?

Đầu tiên và quan trọng nhất, ông Trump và thành phần MAGA tin rằng những người theo chủ nghĩa tự do đang hủy hoại nền giáo dục công, khi thiết lập cái mà họ gọi là “chương trình nghị sự cấp tiến” với chủ thuyết ưu tiên chính trị bản sắc, khiến “gây tổn hại đến quyền tự do ngôn luận.”

MAGA cho rằng “hệ tư tưởng giới tính cấp tiến” đã thúc đẩy các chính sách như cho phép học sinh chuyển giới chơi trong các đội thể thao hoặc sử dụng phòng tắm phù hợp với bản dạng giới chứ không phải giới tính sinh học. Nói cách khác, chính sách hiện tại của DoE bị cho là phản ảnh tư duy cánh tả, là phản dân chủ và phản Kitô Giáo.

Ông Trump đang cố “rút cạn đầm lầy” trong DoE. Bằng cách chụp cái “mũ cối Cộng Sản” cho DoE, ông Trump muốn thanh lọc lại nền giáo dục Mỹ, dẹp bỏ yếu tố đa dạng, và thay bằng tư tưởng “thuần nhất” MAGA.

Liệu DoE cuối cùng có thể bị đóng cửa? Việc dẹp tiệm DoE cần Quốc Hội chuẩn y và 60 phiếu thuận trong Thượng Viện. Hiện phe Cộng Hòa chỉ có 53 ghế Thượng Viện.