Liệu Elon Musk có khiến cho ông Trump phải trả giá lớn về mặt chính trị?

[trungthuc]

Sự can thiệp thô bạo và rộng khắp của tỷ phú Elon Musk vào guống máy chính phủ liên bang với hàng loạt cải tổ đang tạo ra những phản ứng trái chiều và có dấu hiệu làm lung lay nội bộ đảng Cộng hòa.

Từ một người doanh nhân kỹ nghệ, Elon Musk nay đã trở thành nhân vật trung tâm trong cuộc cải tổ lớn trong chính phủ liên bang Mỹ. Việc ông thực hiện các biện pháp cắt giảm nhân sự mạnh tay đang gây ra rất nhiều tranh cãi không chỉ với công chúng mà ngay trong nội bộ của đảng Cộng hòa.

Trong khi những người theo đuổi phong trào "làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại" (MAGA) ủng hộ việc tinh giản bộ máy của chính phủ, một số thành viên đảng Cộng hòa bắt đầu lo ngại rằng cách tiếp cận của Musk có thể dẫn đến sự hỗn loạn to lớn thay vì những cải cách có hiệu quả, theo CNN.

Mọi thứ được đẩy lên cao điểm khi người giàu nhất hành tinh xuất hiện và "chiếm sóng" trong cuộc họp nội các đầu tiên trong nhiệm kỳ 2 của ông Trump dù Musk không phải là thành viên chính thức do Quốc hội phê chuẩn ra.

Tỷ phú gốc Nam Phi thậm chí còn tuyên bố trước nội các rằng, nước Mỹ cần tiếp tục đẩy mạnh sự cắt giảm lớn lao nếu không muốn bị phá sản.

"Chúng ta đơn giản là không thể duy trì một quốc gia với khoản nợ công lên đến 36,000 tỷ USD", ông Musk phát biểu. "Lãi suất nợ công giờ đây còn lớn hơn cả ngân sách chi tiêu về quốc phòng... Nếu tình trạng này tiếp diễn, về nguyên tắc là nước Mỹ sẽ bị phá sản trong nay mai".

Ngày 27/2, Tổng thống Trump đã ký sắc lệnh trao thêm quyền lực cho Ban Hiệu quả Chính phủ (DOGE), với mục tiêu cắt giảm các hợp đồng và khoản trợ cấp được cho là gây lãng phí.

Theo đó, DOGE sẽ có quyền xem xét và chấm dứt các thỏa thuận không cần thiết, bảo đảm cho ngân sách liên bang sẽ được sử dụng minh bạch và hiệu quả hơn.

Sắc lệnh yêu cầu tất cả cơ quan liên bang phối hợp với DOGE để rà soát lại các hợp đồng, khoản trợ cấp và cho vay, đặc biệt tập trung vào những khoản giải ngân cho các tổ chức giáo dục và thực thể ở nước ngoài.

Không ngoài dự đoán, "cánh tay phải" Elon Musk là người được Tổng thống Trump tin tưởng giao vai trò cố vấn trong quá trình thực thi sắc lệnh nói trên. Các cơ quan liên bang sẽ có 30 ngày để hoàn thành việc đánh giá, sau đó báo cáo kết quả lên DOGE để đưa ra quyết định cuối cùng về việc tiếp tục hay hủy bỏ các hợp đồng có liên quan.

Trước quyền lực sâu rộng mà tỷ phú Musk đang nắm giữ ở Washington, một số chuyên gia cảnh cáo rằng sự tập trung quyền lực của Musk có thể làm suy yếu tính cách dân chủ trong hệ thống chính trị ở đây.

Bên cạnh đó, làn sóng các vụ kiện pháp lý đang gia tăng, đặt ra những nghi vấn về tính hợp pháp của việc cho sa thải hàng loạt và cắt giảm ngân sách quy mô lớn. Hơn hai chục vụ kiện đã được đệ trình, cáo buộc các quyết định của ông Musk cùng đội ngũ DOGE vi phạm quyền lao động và các quy định luật pháp hiện hành.

Làn sóng phản đối khắp nơi
Sự ra đi đồng loạt của 21 nhân sự cấp cao tại Cơ quan Dịch vụ Kỹ thuật số Mỹ được cho là bằng chứng rõ ràng nhất cho sự bất ổn trong bộ máy hành chính dưới sự điều hành của tỷ phú Musk, theo CNN nhận định.

Những người từ chức này tố cáo rằng, môi trường làm việc đã trở nên độc đoán, thiếu sự minh bạch và mất đi tính cách chuyên nghiệp cần có khi Musk cho áp dụng AI để rà xét mọi vấn đề như nhân sự, chi tiệu, v..v...

Không chỉ dừng lại ở những nhân sự cao cấp này, chính phủ liên bang cũng đang chuẩn bị cho một làn sóng đuổi việc với quy mô rộng lớn theo chỉ thị của Văn phòng Quản lý và Ngân sách cùng Văn phòng Quản lý Nhân sự (OPM). Điều này khiến nhiều công chức trong chính phủ rơi vào tình trạng hoang mang, lo lắng cho công việc của mình.

Phần lớn các hoạt động của Văn phòng Quản lý Nhân sự Liên bang (OPM) được cho là đã được tiếp nhận và phụ trách bởi ông Musk và đội ngũ DOGE. (Ảnh: Reuters).

Tổng thống Donald Trump, vốn ủng hộ quá trình cải tổ một cách mạnh mẽ, lại góp phần gây thêm sự hoang mang khi có những lời phát ngôn mâu thuẫn với chính sách của tỷ phú Musk.

Người đứng đầu Tòa Bạch Ốc gọi các đợt sa thải này là "phần nào tự nguyện", trong khi ông Musk khẳng định rằng nhân viên chính phủ phải chứng minh năng suất làm việc hoặc sẽ bị cho loại bỏ.

Mặt khác, các thẩm phán liên bang cũng không đứng ngoài cuộc. Một số phán quyết đã được ban hành để chặn các chính sách quan trọng của 2 ông Trump-Musk, bao gồm việc đóng băng các khoản vay liên bang, đình chỉ tiếp nhận người tỵ nạn và cắt giảm ngân sách của Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID).

Những hành động nói trên cho thấy hệ thống tư pháp có thể gây trở ngại lớn đối với cuộc cải tổ này, theo CNN nhận định.

Nội bộ bị rạn nứt
Trong bối cảnh tầm mức ảnh hưởng của tỷ phú Musk ngày càng lan rộng, giới lập pháp đảng Cộng hòa buộc phải đối mặt với áp lực từ các cử tri.

Nhiều thành viên Hạ viện liên tục bị chất vấn về tình trạng gián đoạn dịch vụ công cộng và bị mất việc làm. Điều này khiến cho họ gặp khó khăn trong việc duy trì sự ủng hộ từ cả những cử tri MAGA và những người bị ảnh hưởng tiêu cực.

Một số dấu hiệu rạn nứt nội bộ cũng bắt đầu xuất hiện. Dân biểu Nicole Malliotakis chỉ trích quyết định sa thải của Musk là "quá vội vã", trong khi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson vẫn kiên định bảo vệ nỗ lực tinh gọn hóa guồng máy của chính phủ. Sự chia rẽ này được dự đoán sẽ mở ra những cuộc tranh luận gay gắt trong tương lai gần.

Ở Thượng viện, trưởng khối đa số đảng Cộng hòa cũng có cách để tiếp cận thận trọng hơn. Thượng nghị sĩ John Thune đồng ý rằng bộ máy hành chính cần được tinh giản nhưng nhấn mạnh rằng quá trình này "cần được thực hiện một cách đúng mực".

Sự mâu thuẫn nói trên được cho là phần nào phản ảnh sự khác biệt về lập trường giữa các nhánh lập pháp của đảng Cộng hòa, theo CNN nhận định.

Một số chuyên gia cho rằng áp lực từ các cử tri có thể dẫn đến cuộc xung đột nội bộ. Viễn cảnh một nhóm nhỏ nghị sĩ đảng Cộng hòa quyết định chất vấn Tổng thống Trump từ phản ứng tiêu cực của các cử tri có thể là bước ngoặt làm chậm hoặc thậm chí làm đảo ngược cuộc cải tổ này.


Làn sóng phản đối hoạt động cắt giảm hàng loạt của tỷ phú Elon Musk và Ban Hiệu quả Chính phủ (DOGE) ngày càng lan rộng. (Ảnh: Reuters)

Hình ảnh của tỷ phú Musk trong chính trường Mỹ đang dần bị thay đổi. Ban đầu, ông được coi là một biểu tượng của sự cải cách mạnh mẽ. Tuy nhiên, cách tiếp cận quyết liệt của ông giờ đây bị nhiều luồng ý kiến nhìn nhận như một nguy cơ về chính trị, theo giới phân tích thời sự.

Một trong những hình ảnh gây ra tranh cãi nhất là hình ảnh ông Musk vung chiếc cưa máy trên sân khấu Hội nghị Hành động Chính trị Bảo thủ (CPAC). Hành vi này ban đầu được ca ngợi như một biểu tượng của sự quyết đoán, song giờ đây có thể bị diễn giải như sự kiêu ngạo và thiếu kiềm chế.

Nếu làn sóng phản đối tiếp tục gia tăng, vai trò của ông Musk có thể trở thành gánh nặng chính trị cho Tổng thống Trump trong kỳ bầu cử sắp tới. Việc để cho một cá nhân bên ngoài chính phủ nắm giữ quá nhiều quyền lực có thể trở thành điểm yếu để cho đối thủ có cơ hội tốt để khai thác.

Câu hỏi đặt ra lúc này không còn là tỷ phú Musk có thể tiếp tục cải tổ chính phủ đến đâu, mà liệu ông Trump và đảng Cộng hòa có sẵn sàng trả giá cho sự hiện diện của người giàu nhất hành tinh trong bộ máy chính phủ hay không.