Ngô Đ́nh Cẩn là em trai của Ngô Đ́nh Diệm. Ngô Đ́nh Cẩn được giao làm cố vấn Trung phần, phụ trách miền Trung và cao nguyên Trung phần. Với "tronhj trách"này, ông ta gây bao tội ác kinh hoàng.
Thời đó có bài "Vịnh chuồng cọp" để ám chỉ "bạo chúa miền Trung" Ngô Đ́nh Cẩn: "...Một kiếp tàn hung hùm xám đó/ Muôn dân ghê rợn ác ôn này".
Thủ đoạn lập dự án tổ chức hoạt động tại Trung phần và Cao nguyên của Ngô Đ́nh Cẩn cũng đă toại nguyện. V́ vậy mà nhiều người nh́n thấy Cẩn vui và ra chiều hoan hỉ lắm. Cẩn đă hạ lệnh cho đám tay chân tổ chức yến tiệc, chụm đầu với đám thuộc hạ thân tín để bàn mưu tính kế cho bước đường hoạt động tiếp theo, vẽ bản đồ để mở rộng địa bàn cai trị, và cũng từ đây, vai tṛ "cố vấn tối cao tại miền Trung" của Cẩn bắt đầu phủ trùm lên tất cả các cơ quan, đoàn thể đóng trên dải đất miền Trung khắc nghiệt với vô vàn tội ác dă man.
Với tư cách là "Bạo chúa miền Trung", Cẩn sở hữu trong tay quân đội, cảnh sát, mật vụ, vũ khí, nhà giam, văn pḥng, trụ sở… Bên cạnh "ông cố vấn" c̣n có cả bộ máy chính trị của đảng Cần Lao miền Trung do Cẩn làm thủ lĩnh. Tất cả bộ máy và sự hoạt động ở khu vực Trung phần này đều nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Sài G̣n và Cố vấn chính trị Ngô Đ́nh Nhu.
Cẩn đă sử dụng rất nhiều tên lưu manh, gian ác để làm việc trong hệ thống mật vụ của ḿnh. Bọn này theo lệnh Cẩn có thể theo dơi tất cả mọi người, mọi giới, mọi ngành kể cả đó là tướng tá đương chức của quân đội hay cảnh sát quốc gia… Những tên mật vụ này đă cậy thế của Cẩn để thỏa sức thực hiện chuyện khủng bố, ám sát, bắt bớ, cưỡng đoạt tài sản của bất cứ người dân nào mà chúng muốn.
Đối với người dân sinh sống trong vùng từ bờ Nam sông Bến Hải (Vĩ tuyến 17) vào cho đến Rừng Lá (B́nh Thuận) đều phải chịu sự cai trị và ḍm ngó của Cẩn. Đối với các hạng công chức từ tỉnh trưởng, quận trưởng, cho đến trưởng nha, trưởng ty, trưởng pḥng… Ngô Đ́nh Cẩn đều có quyền lựa chọn, cất nhắc hoặc là băi miễn mà không cần xem xét đến tài năng, quá tŕnh cống hiến, đảng phái chính trị hay tôn giáo đang tham gia mà chỉ dựa vào mức độ t́nh cảm, của cải đút lót, những người bà con cùng họ đạo ở giáo xứ Phủ Cam, gia đ́nh và những ai khôn khéo luồn lách để lấy được thiện cảm và t́nh thương của "ông cậu".
Rên xiết trước những hành vi bạo ngược và hành động bạo tàn của "Bạo chúa miền Trung" Ngô Đ́nh Cẩn, đương thời, đă có rất nhiều người dùng các loại h́nh nghệ thuật truyền miệng để đả kích, trong đó có bài "Vịnh chuồng cọp" để ám chỉ "ông cậu" như sau: "Ḱa xem chú cọp vẻ vang thay/ Sảnh rộng thềm cao ngự bấy nay/ Một kiếp tàn hung hùm xám đó/ Muôn dân ghê rợn ác ôn này/ Chầu hầu bao kẻ khôn gần mặt/ Thăm viếng nào ai dám bắt tay/ Mưa gió lầm than đâu đấy mặc/ Pḥng riêng mộng ấm, tháng năm chày"…
Ngoài những việc làm ác nhân, thất đức, những thủ đoạn hết sức nham hiểm của Cẩn cùng bọn chó săn, mật vụ ở Trung phần và Cao nguyên, lúc bấy giờ, có không ít người c̣n phải rên xiết trước sự tàn độc của một người đàn bà thường hay xuất hiện bên cạnh "Bạo chúa miền Trung" Ngô Đ́nh Cẩn. Người đàn bà đó tên là Nguyễn Thị Sách (những người trong gia đ́nh Cẩn thường gọi là Bạch - NV) nhưng người dân xứ Huế th́ gọi bà ta bằng một cái tên khác là Luyến.
Luyến là con gái của bà Phạm Thị Bích (chị ruột bà Phạm Thị Thân - tức là chị con bà d́ ruột của anh em Diệm). Nguyễn Thị Sách có chồng là ông Nguyễn Văn Luyến, một người đàn ông xấu trai, khuôn mặt có phần ngờ nghệch với môi dưới ch́a ra. Người đời kể lại rằng, ông Luyến là người biết an phận thủ thường nên rất hiền lành, chất phác. Ông này làm nghề đi bỏ rượu lẻ cho hàng quán trong vùng để kiếm hoa hồng sinh sống, nuôi con. Vợ chồng ông Luyến có với nhau 3 đứa con, được đặt tên thứ tự là: Ngăi, Ái, T́nh.
Có chồng, có con, nhưng phần lớn thời gian bà ta lại sinh sống trong nhà Ngô Đ́nh Cẩn. V́ có quan hệ chị em bạn d́, nên từ những năm tháng anh em nhà họ Ngô Đ́nh c̣n chạy đôn, chạy đáo chờ thời, Út Cẩn c̣n say đá gà, câu cá, th́ Luyến đă đến ở trong nhà Cẩn để làm người quản gia.
Nguyễn Thị Sách (Ảnh chụp năm 1988 tại Sài G̣n).
Theo như lời thuật lại của ông Đỗ Mậu - một con người đầy duyên nợ với gia đ́nh họ Ngô th́ lúc xưa Luyến chỉ là một người đàn bà nghèo hèn, quê mùa, lam lũ, quanh năm suốt tháng chỉ đi chân đất, trên ḿnh chỉ vận áo nâu với quần đen, lủi thủi ra vào dưới mái nhà quạnh quẽ để hầu hạ bà d́ ruột của ḿnh là "mệ cố" Phạm Thị Thân - người đă sinh ra anh em Ngô Đ́nh Cẩn. Ấy vậy mà, từ khi Ngô Đ́nh Diệm có quyền, Cẩn trở thành "cố vấn đặc biệt ở miền Trung", th́ người trong, kẻ ngoài ai cũng thấy được sự lột xác thay h́nh một cách trơ trẽn của bà ta.
Người đàn bà quê kệch ấy mới ngày một ngày hai đă sai bảo người này người kia trong nhà với giọng điệu của một kẻ ăn trên, ngồi trốc. Tuyệt nhiên dưới mái nhà nhiều năm hiu quạnh, bỗng một ngày trở thành dinh thự chốn công đường kia, ai cũng phải "thưa bà", "bẩm bà". Người ta cũng bắt đầu thấy bà ta ăn diện một cách kệch cỡm, chân đi guốc hoa, quần là áo lượt, trên người đủ loại ṿng vàng, nhẫn ngọc…
Mặc dù Luyến không có bất cứ một chức tước nào nhưng v́ sinh sống chung trong gia đ́nh Ngô Đ́nh Cẩn nên bà ta cũng nắm quyền sinh sát trong tay. Ai đó làm trái ư bà ta, chỉ cần bà ta ca thán với ông Cẩn là cầm chắc người ấy phải "lên bờ xuống ruộng". V́ lẽ đó mà lúc bấy giờ ở Trung phần và Cao nguyên, viên chức chính quyền, tướng tá quân đội, cảnh sát quốc gia… đều phải cung kính, xu nịnh và đút lót cho bà ta để mua lấy sự b́nh yên. Những việc làm và cách hành xử với mọi người xung quanh của bà ta ghê gớm đến mức mà người dân xứ Huế hồi ấy đă đặt cho bà ta cái hỗn danh là "Đệ nhất phu nhân cố vấn miền Trung".
Có một chuyện mà cho đến sau này vẫn có nhiều người không biết, đó là chuyện bà ta thường xuyên tằng tịu, ăn nằm với Ngô Đ́nh Cẩn và kết quả của câu chuyện t́nh của hai chị em bạn d́ ruột này là bà ta đă sinh ra 3 người con. Tất nhiên là cả 3 người con này đều phải lấy họ của ông chồng chính danh Nguyễn Văn Luyến để làm họ của ḿnh.
Ba người con của Cẩn với chị em bạn d́ là Nguyễn Thị Oai, Nguyễn Văn Thanh và Nguyễn Văn Liêm (Thanh và Liêm là hai anh em sinh đôi). Cả 3 người con này đều có khuôn mặt và dáng đi rất giống với Ngô Đ́nh Cẩn. V́ vậy mà sau này, người nhà họ Nguyễn và họ Ngô vẫn thường cật vấn ông Luyến rằng: "V́ răng mấy đứa nhỏ giống Út Cẩn rứa?". Ông Luyến là một con người chất phác, thật thà, nên mỗi khi được hỏi, ông thường hồn nhiên trả lời: "Bao nhiêu năm ni mụ nớ (đó) có cho tui mần ăn chi mô mà bảo mấy đứa nớ giống tui…".
Nhiều người có thế lực ở Huế sau này kể lại rằng: V́ chuyện ăn nằm với Cẩn có đến 3 mặt con nên quyền hành của bà ta lúc bấy giờ không khác chi Cẩn. Luyến cũng là một con người đă gây ra không biết bao nhiêu điều đắng cay, chua xót cho người dân xứ Huế thông qua bàn tay của "Bạo chúa miền Trung". Trước những việc làm trái ngược đó, đương thời, người dân xứ Huế có mấy câu vè để nguyền rủa bà ta như sau: "Mụ Luyến, thằng Thuyết (một kẻ hầu hạ của Ngô Đ́nh Cẩn), một lũ ác ôn/ Giết chết không hồn, ô hô thằng Cẩn/ Ngày tàn đến nơi không đất mà chôn”…
Theo nữ tu Trương Thị Lư và bà Nguyễn Thị Huê th́ sau cuộc đảo chính lật đổ chế độ gia đ́nh trị Ngô Đ́nh Diệm ngày 1.11.1963, Luyến đă đưa các con của ḿnh vào Sài G̣n sinh sống ở một con hẻm nhỏ nằm phía sau khu chợ Tân Định. Nguyễn Thị Oai nay đă chết, Nguyễn Văn Thanh đang định cư tại Hoa Kỳ, Nguyễn Văn Liêm vẫn sống ở phía sau chợ Tân Định. “Đệ nhất phu nhân cố vấn miền Trung” chết năm 1996 tại nhà của Liêm.
Chuyện Ngô Đ́nh Cẩn ăn nằm có con với Luyến không những bị bà con họ hàng bên ngoại, bên nội, dân họ đạo ở giáo xứ Phủ Cam bàn tán, chửi rủa mà ngay cả ông Ma Duyệt là một người đầy tớ lâu năm, hết mực trung thành với gia đ́nh ông Ngô Đ́nh Khả, một người rất ít nói chỉ biết cung cúc làm những công việc bổ cau, têm trầu, nấu nước chè xanh, chăm lo quét dọn bàn thờ, kị giỗ cho gia đ́nh Cẩn, lo cơm nước mỗi khi Diệm về Huế thăm gia đ́nh. Một con người như vậy mà cũng không thể im lặng trước những việc làm vô liêm sỉ của Cẩn và mụ Luyến. Ông Ma Duyệt đă đem chuyện hú hí của Cẩn với Luyến ngay trong nhà thờ ông Ngô Đ́nh Khả để tŕnh với cha xứ Phủ Cam. Chuyện này có người nghe được và tâu lại với Ngô Đ́nh Cẩn và Luyến làm Cẩn điên tiết nổi đóa tam bành.
Cẩn đă triệu tập ngay tại nhà riêng một cuộc họp khẩn cấp gồm có ông tỉnh trưởng Thừa Thiên, thẩm phán, cảnh sát… để xử tử Ma Duyệt v́ dám xúc phạm đến phẩm hạnh và uy danh của "ông cố vấn chính trị miền Trung". Thế nhưng, những thành viên tham gia cuộc họp ấy đă không tán thành v́ họ không biết phải ghép tội thế nào cho ông Ma Duyệt. Tuy nhiên, sau cuộc họp ấy, Cẩn vẫn âm thầm ra lệnh cho thuộc hạ của ḿnh thi hành bản án tử h́nh đối với Ma Duyệt.
Vào một buổi chiều xứ Huế sụt sùi mưa bay, Cẩn hạ lệnh cho tay chân bắt Ma Duyệt trói lại bỏ vào trong bao bố mang ra cầu Bạch Hổ thả xuống sông Hương. Nhưng ơn trời là số ông Ma Duyệt chưa chết, v́ người thi hành việc thả Ma Duyệt xuống sông Hương cũng là một người tỏ tường mọi việc làm tày trời của Cẩn và Luyến, nên đă báo trước cho Ma Duyệt biết để lận theo trong ḿnh một con dao sắc, khi bị thả xuống sông th́ t́m cách rạch bao bố để thoát thân. Ma Duyệt thoát ra khỏi bao bố, lặn thật sâu, bơi qua phía bờ bên kia rồi t́m cách bí mật vào Sài G̣n để tŕnh báo sự việc với những người trong gia đ́nh ông Cẩn. Nghe xong, ông Diệm đă cho giữ Ma Duyệt lại để lo việc cơm nước trong dinh Tổng thống.
Sau này, khi anh em ông Diệm bị tướng Dương Văn Minh đảo chính. Ông Ma Duyệt đă t́m đường quay lại Huế và sống ở dốc Mân Côi gần nhà thờ chánh ṭa Phủ Cam và chỉ cách ngôi nhà của Cẩn vài trăm mét. Sau năm 1975, Ma Duyệt đưa cả gia đ́nh đi vùng kinh tế mới ở Buôn Ma Thuột để làm ăn, vài năm sau ông Duyệt bị bệnh và mất ở vùng đất cao nguyên này.
Nhiều người dân bị tra xét để tống giam.
Đối với xă hội, Ngô Đ́nh Cẩn xếp những gia đ́nh có chồng, con, anh em đi tập kết hoặc lên chiến khu, những trí thức, văn nghệ sĩ, tăng ni phật tử, những người có tư duy tiến bộ chống lại sự hà khắc, vô nhân đạo của "bạo chúa miền Trung" vào diện "Cộng sản nằm vùng" cần phải xử lư triệt để. Có thể bị giết hoặc buộc phải kư giấy ly hôn và phải lấy người phía "quốc gia" hoặc bị giam cầm cho đến chết. Cẩn dùng chính sách khủng bố "tố Cộng", "diệt Cộng", với những khẩu hiệu thâm độc như "tát nước bắt cá", "khuấy nước đọng bùn".
Với chính sách này, suốt dải đất miền Trung đă có hàng ngh́n người đă bị tay chân của Cẩn bắt giam hoặc giết hại. Riêng ở Thừa Thiên từ tháng 8.1954 đến tháng 10.1958, chúng đă mở 53.710 lớp học tố Cộng với 230.977 người tham gia học tập, mở 314 lớp chỉnh huấn, bắt 2.907 cán bộ đảng viên phải học tập, 3.658 cán bộ đảng viên bị tố giác và bị bắt. Đó là thời kỳ máu lửa "Chỉ trong 2 năm chúng đă triệt hạ gần hết cấp ủy Thừa Thiên Huế, ở Quảng Nam, Quảng Trị cán bộ bị bắt cũng rất nhiều… có những người sau khi bị bắt đă đầu hàng chuyển sang hợp tác với địch để chống lại phong trào cách mạng, v́ vậy trong thời điểm này quần chúng hết sức hoang mang.
Những chiến sĩ cách mạng đấu tranh cho ḥa b́nh, thống nhất nước nhà, những cán bộ cách mạng nằm vùng bám dân, những nhà hoạt động t́nh báo chiến lược… nếu chẳng may sa vào tay Ngô Đ́nh Cẩn th́ chắc chắn phải trải qua một cuộc hành tŕnh đến với các ḷ tra tấn hết sức man rợ để chúng tra khảo, khai thác như: lao xá Ty Công an Thừa Thiên, lầu Ḥa B́nh, Trại Ṭa Khâm, Trại Thừa Phủ, nhà giam của sở Vôi Long Thọ, Đồn Mang Cá nhỏ và cuối cùng là tử ngục Chín Hầm.