Mỹ đã phát động cuộc tấn công từ một căn cứ không xác định trong khu vực sau khi tách biệt nhiệm vụ với "một loạt các thực thể khác". Đây là biệt ngữ để thông báo cho các lực lượng quân sự khác trong khu vực - có thể là Nga - về việc Mỹ đang tiến hành chiến dịch.
Dù Mỹ lựa chọn hình thức biệt kích có tính chất nguy hiểm hơn nhiều, tấn công thẳng vào nơi trú ẩn của thủ lĩnh IS, vẫn có dân thường, trong đó cả trẻ em, thiệt mạng trong đêm 3/2.
Khi máy bay trực thăng chở khoảng 50 lính biệt kích Mỹ hạ cánh ở Syria một giờ sau nửa đêm, họ phải đối mặt với rất nhiều phần tử cực đoan và trẻ em.
Đồ vật của trẻ nhỏ bày la liệt bên trong tòa nhà: Một chú thỏ nhồi bông, một chiếc xích đu bằng nhựa màu xanh lam, một cái cũi. Vũ khí cũng vậy, chẳng hạn như quả bom mà Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi dùng để tự sát, kéo theo cái chết của gia đình và những người xung quanh.
AP đánh giá đây là một cuộc đột kích táo bạo vào thành trì của phe cực đoan ở phía tây bắc Syria. Sau nhiều tháng lên kế hoạch, những người thực hiện cuộc tấn công hôm 3/2 hiểu rằng cùng với thủ lĩnh IS, trẻ em và nhiều người sống trong tòa nhà có thể thiệt mạng nếu họ không thể chạy thoát kịp thời.
Vụ đánh bom liều chết của Qurayshi rõ ràng xảy ra trước trận đấu súng kéo dài hai giờ. 13 người đã thiệt mạng, trong đó có 6 trẻ em. Trong khi đó, các quan chức quân sự cho biết không có lính biệt kích nào của Mỹ bị thương.
Tổng thống Joe Biden, người ra lệnh cho cuộc đột kích, cho biết thế giới đã loại bỏ thành công người đàn ông được cho là đứng đằng sau "cuộc diệt chủng người Yazidi ở phía tây bắc Iraq vào năm 2014". Những cuộc tàn sát xóa sổ các ngôi làng, hàng nghìn phụ nữ và trẻ em gái bị bán làm nô lệ, và hãm hiếp được sử dụng như một loại vũ khí chiến tranh.
"Nhờ sự dũng cảm của quân đội, kẻ khủng bố gieo rắc nỗi kinh hoàng này không còn nữa", ông Biden phát biểu.
Chuẩn bị
Trong suốt nhiều tháng lên kế hoạch, tình báo Mỹ trước tiên phải xác định được nơi ở của al-Qurayshi và hiểu được hành tung của thủ lĩnh IS. Họ kết luận ông hiếm khi rời khỏi khu vực tầng ba của tòa nhà - nơi al-Qurayshi ở cùng gia đình - ngoại trừ để tắm nắng trên mái nhà.
Các quan chức dự đoán al-Qurayshi rất có thể chọn cách tự sát bằng bom nếu bị lực lượng Mỹ dồn vào chân tường. Họ đã tìm cách nghiên cứu kết cấu của tòa nhà 3 tầng từ xa để xem liệu nó có thể sụp đổ khi al-Qurayshi cho tự nổ và khiến toàn bộ người bên trong thiệt mạng hay không. Họ kết luận tòa nhà đủ khả năng chống chịu với sức tàn phá của một vụ nổ kiểu vậy để những người không sống gần al-Qurayshi thoát thân.
Các quan chức đã xây dựng mô hình của tòa nhà. Tháng 12/2021, họ thiết lập mô hình này tại Phòng Tình huống - trạm chỉ huy và liên lạc cực kỳ an toàn của Nhà Trắng, nơi các tổng thống và phụ tá an ninh quốc gia quản lý những cuộc khủng hoảng.
Al-Qurayshi cùng gia đình sống ở tầng 3 của tòa nhà, gia đình một thủ lĩnh cấp thấp khác của IS sống ở tầng 2. Ảnh: AP.
Tầng hai của tòa nhà là nơi ở của thủ lĩnh IS cấp thấp khác cùng gia đình. Một gia đình không có liên hệ với IS và cũng không hề biết đến sự hiện diện hay tầm quan trọng của al-Qurayshi sống ở tầng trệt.
Các chỉ huy chiến dịch lần đầu tiên thông báo chi tiết cho ông Biden là hơn một tháng trước. Lực lượng Mỹ tin rằng họ sẽ tìm thấy nơi trú ẩn của al-Qurayshi.
IS, từng kiểm soát phần lớn lãnh thổ ở Iraq và một số vùng của Syria, đã nỗ lực cải tổ và tái tổ chức hoạt động sau khi chiếm thành công nhà tù giam giữ ít nhất 3.000 chiến binh IS ở đông bắc Syria vào tháng một.
Dù đang chủ ý bảo toàn lực lượng để đề phòng cho một cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine, Tổng thống Biden vẫn không thể rời mắt khỏi IS.
Vào sáng 1/2, ông đã gặp Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, tại Phòng Bầu dục và đưa ra quyết định. Tối 2/2 tại Washington, ông Biden vào Phòng Tình huống, theo dõi trực tiếp cuộc đột kích.
Tiến hành
Tại trại tị nạn gần cuộc đột kích, Jamil el-Deddo nghe thấy tiếng máy bay và tiếng nổ xé toạc màn đêm. Thoạt đầu, ông nghĩ rằng đó có thể là những quả bom thùng. Lực lượng của Tổng thống Bashar Assad từng sử dụng các thùng chứa chất nổ để chống lại lực lượng đối lập trong cuộc xung đột ở Syria.
“Những khoảnh khắc đầu tiên thật đáng sợ”, el-Deddo nói với AP. "Không ai biết chuyện gì đang xảy ra".
Mỹ đã phát động cuộc tấn công từ một căn cứ không xác định trong khu vực sau khi tách biệt nhiệm vụ với "một loạt các thực thể khác". Đây là biệt ngữ để thông báo cho các lực lượng quân sự khác trong khu vực - có thể là Nga - về việc Mỹ đang tiến hành chiến dịch.
Ngay từ đầu, những người có mặt trong tòa nhà đã được yêu cầu phải ra ngoài.
“Chúng tôi có lệnh", một người đàn ông nói bằng phương ngữ Iraq qua loa. “Chúng tôi sẽ bắn tên lửa về phía ngôi nhà. Có máy bay không người lái trên không”.
Cảnh tượng hoang tàn bên trong tòa nhà sau vụ đột kích thủ lĩnh IS. Ảnh: Reuters.
Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cho biết 10 người đã rời khỏi tòa nhà: Một người đàn ông, một phụ nữ từ tầng một và tám trẻ em ở cả tầng một và tầng hai.
Không lâu sau, vụ nổ đã làm sụp đổ phần lớn tầng thứ 3, thổi bay các thi thể ra khỏi tòa nhà, trong số đó có al-Qurayshi. Tướng Frank McKenzie, người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, cho biết vụ nổ này lớn hơn ước tính ban đầu rằng al-Qurayshi sẽ tự sát bằng áo khoác bom.
Từ tầng hai, thủ lĩnh khác của IS bị bao vây. Các quan chức cho biết một người phụ nữ được cho là vợ của người này đã đọ súng với lính biệt kích. Cả hai, cùng với một đứa trẻ đi cùng họ, đều đã chết.
Các lực lượng hoạt động đặc biệt thực hiện nhiệm vụ cũng phải đối mặt với nguy hiểm từ bên ngoài tòa nhà.
Ông McKenzie cho biết trong khi các lính biệt kích đang dọn dẹp tầng hai, một số chiến binh nước ngoài có liên hệ với al-Qaida ở Syria đã “bắt đầu cầm vũ khí tiến về phía lực lượng Mỹ”. Tiếng súng từ máy bay trực thăng của Mỹ đã giết chết ít nhất hai người trong số họ.
Ông McKenzie cho biết một máy bay trực thăng khác đã gặp trục trặc. Sau khi hạ cánh an toàn, các binh sĩ Mỹ sau đó quyết định vô hiệu hóa và phá hủy hoàn toàn chiếc trực thăng, tránh để phương tiện này rơi vào tay các lực lượng thù địch ở Syria. Hiện chưa rõ số lượng và chủng loại trực thăng Mỹ sử dụng trong chiến dịch.
Video do nhóm đối lập Phòng vệ dân sự Syria, còn được gọi là White Helmets, công bố cho thấy nhân viên y tế đẩy một bé gái từ từ trong nhà vào xe cứu thương. Bức ảnh sau đó được lan truyền trên mạng xã hội cho thấy bé gái khoảng 5 tuổi với khuôn mặt đầy máu.
Theo một quan chức Mỹ giấu tên, khi lính biệt kích khởi hành an toàn, ông Biden đã thốt lên: "Chúa phù hộ cho quân đội của chúng ta". Ông Biden theo dõi chuyến bay dài của đội rời khỏi Syria ngay trong đêm.
Cảnh tượng Tổng thống Biden theo dõi lực lượng đột kích trong Phòng Tình huống. Ảnh: Nhà Trắng.
Các hình ảnh từ hiện trường cho thấy máu vương vãi trên khắp sàn và tường của tòa nhà. Phòng ngủ đổ nát có một cái cũi gỗ và con búp bê thỏ nhồi bông. Trên một bức tường bị hư hỏng nặng, chiếc xích đu dành cho trẻ em vẫn treo lơ lửng.
Mỹ đã không thể thống kê được ngay lập tức số lượng trẻ em thiệt mạng, và tại sao chúng bỏ mạng. Nhà Trắng cho rằng cái chết của ba đứa trẻ là do vụ nổ của al-Qurayshi gây ra. Trong khi đó, Lầu Năm Góc không giải thích được hiện tại có bao nhiêu người đã thiệt mạng trong cuộc đọ súng.
Ông Biden cho biết lực lượng Mỹ đã chọn cuộc biệt kích trên bộ có tính rủi ro hơn nhiều so với cuộc tấn công từ trên không để giảm thiểu thương vong cho dân thường.
Tuy nhiên, Mỹ vẫn phát động chiến dịch khi biết thủ lĩnh IS có thể đáp trả bằng cách tự sát và giết những người vô tội xung quanh. Ông McKenzie cho biết “như mọi khi” sẽ xem xét liệu những người vô tội có bị giết bởi lực lượng Mỹ hay không.
