Trong thời gian gần đây vấn đề Nga và Trung Quốc bị đưa vào cuộc tranh luận của các ứng viên đảng Cộng hòa khiến chính quyền hai nước này tức điên. Hôm qua tờ Wall Street Journal (WSJ) đã ví hai nước này bị biến thành "bao tập đấm"của các ứng cử viên tổng thống Mỹ. Đồng thời sự việc này có thể làm gia tăng căng thẳng Nga-Trung với Washington.
3 ứng viên Rubio, Trump và Carson ở cuộc tranh luận ngày 10.11
Người phát ngôn Zhu Haiquan của Sứ quán TQ tại Washington nói: “Chúng tôi hy vọng các chính khách Mỹ có quan điểm khách quan, hợp lý với TQ, chấm dứt nói ra những tuyên bố vô trách nhiệm”.
Còn ông Yury Melnik, tùy viên báo chí Sứ quán Nga, nói Nga đã theo dõi cuộc tranh luận tối 10.11 của các ứng viên, trong đó Nga được nhắc đến 16 lần, tên của Tổng thống Nga Vladimir Putin được nhắc 12 lần theo cách gièm pha.
Ông Melnik nói: “Đáng tiếc là lời lẽ chống Nga trở thành một phần trong những diễn thuyết thách thức của các ứng viên. Đôi lúc lời lẽ của họ vượt quá tầm nhân văn và ngoại giao, gồm kêu gọi tấn công máy bay Nga, từ đó đe dọa mạng sống công dân Nga điều khiển các máy bay này”.
Đủ kiểu tuyên bố để "ghi điểm"
Tại cuộc tranh luận, vài ứng viên đã kêu gọi lập vùng cấm bay ở Syria, gồm bắn hạ máy bay Nga xâm phạm vùng cấm bay này. Nữ ứng viên tổng thống, bà Hillary Clinton (đảng Dân chủ) cũng đề nghị lập vùng cấm bay, nhưng Nhà Trắng bác bỏ.
Các ứng viên GOP tương đối nhất trí ủng hộ Israel và hứa sẽ đánh bại quân khủng bố Nhà nước Hồi giáo IS. Nhưng những thách thức do Nga-Trung đặt ra đã dẫn đến việc họ (ứng cử viên) đưa ra nhiều chủ trương khác nhau.
Bên cạnh đó, tầm ảnh hưởng kinh tế của Nga-Trung, việc hai nước này là đồng minh với những kẻ thù của Mỹ như Syria, CHDCND Triều Tiên, cũng sẽ là thuốc thử lập tức cho bất kỳ ai đắc cử tổng thống Mỹ.
Tỷ phú Donald Trump nói ông sẽ lập tức lên án TQ là nước thao túng tiền tệ, nhưng ông nói sẽ làm thân với ông Putin.
Thống đốc John Kasich của bang Ohio, cựu thống đốc Jed Bush (bang Florida) nói bóng gió rằng họ sẽ phản ứng với những cuộc tấn công mạng của TQ, bằng cách lập hệ thống tin tặc.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz muốn phục hồi một chương trình phòng thủ tên lửa ở Trung Âu để ngăn chặn Nga.
Thượng nghị sĩ Marco Rubio thề sẽ trừng phạt các tập đoàn khổng lồ ngành dầu khí - quốc phòng Nga, mở rộng lệnh cấm xuất cảnh đối với các quan chức Nga.
Bà Carly Fiorina muốn đưa thêm hàng ngàn quân Mỹ đến Đức để giúp lập “một tường thành chống Putin”.
Chris Christie nói ông sẽ đích thân ngồi chuyên cơ Air Force One bay trên các đảo nhân tạo mà TQ xây trái phép trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam, và làm “điếc tai TQ” bằng những thông tin chống lại đường lối chính trị của TQ.
Các ý tưởng như vùng cấm bay ở Syria, nơi chiến đấu cơ Nga đang không kích quân khủng bố, hoặc đưa tàu chiến Mỹ vào vùng 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà TQ xây trái phép, đều có thể đẩy Mỹ vào cảnh đối đầu trực tiếp với Nga-Trung.
Bà Bonnie Glaser thuộc tổ chức nghiên cứu Trung tâm nghiên cứu quốc tế-chiến lược (CSIS, ở Washington) nói: “Các ứng viên tin tưởng những tuyên bố như vậy sẽ thu hút công dân Mỹ, vốn muốn tổng thống Mỹ chịu trách nhiệm thách thức bất kỳ nước nào làm tổn hại quyền lợi Mỹ”.
Ứng viên Christie thề sẽ bay trên Air Force One trên đảo nhân tạo mà TQ xây trái phép trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam bị TQ chiếm
Thề đối đầu với Nga-Trung về quân sự và kinh tế
Nhiều đề xuất của các ứng viên cho thấy rõ chủ đề chung của GOP: sự nhận thức tầm ảnh hưởng của Mỹ bị thu nhỏ trong hai nhiệm kỳ của Tổng thống Barack Obama.
Họ cũng chung cách nhận định ông Putin là “côn đồ”, như ứng viên Rubio liên tục gọi lãnh đạo Nga là “gangster”.
Chỉ có mỗi ông Trump là ứng viên hàng đầu duy nhất có thiện cảm về ông Putin: “Nếu Putin muốn tống hết bọn IS xuống hỏa ngục, thì tôi hoàn toàn ủng hộ 100%, và tôi không hiểu tại sao mọi người lại chống việc đó”.
Nga-Trung luôn liên quan trong những thử thách đối ngoại của Mỹ, từ Trung Đông đến Triều Tiên. Mỹ cáo buộc Nga can thiệp vào Ukraine và cho phép hoạt động tấn công mạng.
Quan hệ Mỹ-Trung cũng rất phức tạp. Bắc Kinh là chủ nợ lớn của Mỹ, nhưng Mỹ cáo buộc TQ đánh cắp quyền sở hữu trí tuệ. Những căng thẳng khác tồn tại hàng chục năm nay, gồm việc Mỹ cáo buộc TQ ngược đãi nhân quyền.
Hầu hết các ứng viên GOP, từ các ông Rubio, Christie, Cruz, Bush và bà Fiorina, đều thề sẽ đối đầu với Nga-Trung về kinh tế và quân sự. Mỗi người đều đề nghị mạnh tay chi quân sự cho quân đội Mỹ.
Các ứng viên khác thề sẽ hạn chế tầm ảnh hưởng của Nga-Trung, tái xây dựng quân đội và đưa quân đi chiến đấu khi cần thiết, nhưng họ cũng để rộng cửa cho chính sách ngoại giao.
Các lời hứa này phù hợp với cương lĩnh tranh cử của ông Kasich và cách tiếp cận Nga của ông Trump, người kịch liệt chỉ trích TQ.
Tại cuộc tranh luận ngày 10.11, thượng nghị sĩ Rand Paul hầu như đơn độc ở GOP, cẩn trọng cảnh báo những hậu quả ngoài ý muốn nếu Mỹ đối đầu với Nga-Trung: “Khi quý vị cho rằng sẽ tốt nếu có vùng cấm bay ở Iraq, quý vị có nhận thức điều quý vị nói là chúng ta sẽ bắn hạ máy bay Nga. Nếu quý vị sẵn sàng cho điều này, thì cũng hãy sẵn sàng đưa con em chúng ta vào cuộc chiến khác ở Iraq”.
Người phát ngôn Nhà Trắng "bị ngọng"
Ứng viên Ben Carson tỏ ý miễn cưỡng tung quân Mỹ vào các cuộc xung đột, nhưng ông cũng nói Mỹ phải “cương”với Nga và “duy trì mọi giải pháp khi phải đối đầu với những kẻ bắt nạt quốc tế như Tổng thống Putin”.
Tại cuộc tranh luận 10.11, ông Carson cũng nói: “người TQ cũng có mặt ở đó” khi bình luận chuyện 50 quân đặc nhiệm Mỹ được đưa đến Syria làm cố vấn quân sự cho quân nổi dậy chống IS và bình luận sự hiện diện quân sự của Nga-Trung tại Syria. Ông nói: “Chúng ta phải chống Putin một cách hiệu quả nhất. Chúng ta phải nhận ra đó là một vị trí rất phức tạp. Quý vị biết người TQ ở đó, như người Nga, và quý vị có đủ các phe phái ở đó”.
Ngày 13.11, ông Carson thừa nhận không hề có sự hiện diện của quân TQ ở Syria. Nhóm tranh cử của ông ra tuyên bố, nêu “TQ từ lâu có quan hệ an ninh, đã được tư liệu hóa kỹ lưỡng, với Syria”, đồng thời nêu “Bác sĩ Carson không tin TQ đang chiến đấu hoặc triển khai quân đến Syria”.
Nữ cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Susan Rice phản ứng: “Tôi chưa hề thấy bất kỳ chứng cứ nào về sự liên quan quân sự của TQ tại Syria”. Bà cũng nói không biết ý ông Carson muốn nói gì, trừ phi ông nói về sự hiện diện ngoại giao của TQ ở Syria.
Ngay sau tuyên bố của bà Rice, ông Carson bình luận khi tranh cử tại bang Nam Carolina, rằng ông có “thông tin tình báo tốt hơn cả tin chuyển đến Nhà Trắng”, rằng TQ liên quan cuộc nội chiến ở Syria: “Tôi bị bất ngờ là nguồn tin của tôi tốt hơn của họ”.
Nhưng tuyên bố của nhóm tranh cử của ông “nói lại cho rõ”: ông ấy nói về “nhiều loại vũ khí và khí tài TQ mà Syria sử dụng trong cuộc nội chiến” chứ ông không hề nói có quân TQ ở Syria.
Theo Reuters, từ lâu ai cũng biết TQ có bán vũ khí cho Syria, nhưng chưa thể cung cấp cấp chứng cứ.
Theo trang Huffington Post hôm 13.11, người phát ngôn Nhà Trắng Josh Earnest “bị ngọng” khi được đề nghị bình luận về tuyên bố của ông Carson: “Có lẽ điều này vi phạm sự mô tả công việc của tôi, một phát ngôn viên mà không nói được gì, nhưng tôi nghĩ trong trường hợp này quả là tôi không nói được gì”.
Tổng thống Obama thì nói vị cựu bác sĩ giải phẫu thần kinh Carson “chẳng biết gì nhiều về chuyện đánh IS”.
VietBF © sưu tập
