Huyết áp cao, tiểu đường, ngưng thở khi ngủ, trầm cảm có thể dẫn đến các tổn thương mạch máu năo, giảm lượng máu đến năo, gây suy giảm nhận thức.
Suy giảm nhận thức chủ yếu liên quan đến yếu tố tuổi tác. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, suy giảm này có thể tiến triển thành sa sút trí tuệ nếu người bệnh đồng mắc tiểu đường, huyết áp cao, trầm cảm...
Huyết áp cao
Huyết áp cao có thể làm tổn thương các mạch máu trong năo, dẫn đến các vấn đề về mạch máu, tăng nguy cơ sa sút trí tuệ. Tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ lớn gây suy giảm nhận thức và bệnh Alzheimer. Nếu không được kiểm soát, huyết áp cao cũng có thể dẫn đến đột quỵ - yếu tố góp phần làm tổn thương hệ thần kinh và suy giảm nhận thức. Điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ giúp kiểm soát t́nh trạng này.
Bệnh tiểu đường
Người bệnh tiểu đường có tỷ lệ mắc các loại sa sút trí tuệ cao hơn, bao gồm sa sút trí tuệ do mạch máu và bệnh Alzheimer. Nguyên nhân do đường huyết cao có thể làm giảm lưu lượng máu đến năo hoặc tổn thương mạch máu, ảnh hưởng tiêu cực đến trí nhớ. Thêm vào đó, lượng đường trong máu cao có thể thúc đẩy viêm nhiễm, tăng tổn thương tế bào năo. Người bệnh tiểu đường không kiểm soát tốt t́nh trạng tăng insulin có khả năng cao mất cân bằng các chất hóa học của năo, dẫn đến suy giảm nhận thức.
Tập thể dục, hạn chế độ ăn nhiều đường, dầu mỡ, thay vào đó tăng cường rau xanh, trái cây, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ, góp phần duy tŕ đường huyết ở mức ổn định.
Thiếu vitamin
Vitamin quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của hệ thần kinh, điển h́nh là vitamin nhóm B. Thiếu vitamin B12, thiamin (vitamin B1) hoặc axit folic (vitamin B9) có thể làm suy giảm trí nhớ nghiêm trọng.
Ngưng thở khi ngủ
Ngưng thở khi ngủ có ba dạng chính gồm ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA), ngưng thở khi ngủ trung ương (CSA) và ngưng thở khi ngủ hỗn hợp. Bệnh không được điều trị dẫn đến t́nh trạng giảm mức oxy trong máu. Điều này tác động tiêu cực đến sức khỏe năo bộ, khiến nhận thức suy giảm, nguy cơ cao sa sút trí tuệ. Triệu chứng ngưng thở khi ngủ điển h́nh như ngáy to, mệt mỏi và buồn ngủ vào ban ngày.
Trầm cảm
Trầm cảm có thể vừa là yếu tố nguy cơ vừa là hậu quả của suy giảm nhận thức, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của năo. Trầm cảm nghiêm trọng có thể dẫn đến sa sút trí tuệ giả, đặc trưng bởi các triệu chứng như mất trí nhớ, khó tập trung và ra quyết định kém. Ngược lại, sa sút trí tuệ lâu dần khiến người bệnh thu ḿnh, chán nản, dễ trầm cảm.
Trầm cảm có thể điều trị được. Ngoài dùng thuốc, người bệnh nên điều chỉnh chế độ ăn hạn chế đường, tăng cường các chất dinh dưỡng hỗ trợ năo như chất béo omega-3 từ cá béo, các loại hạt.
|