Cuối tuần, bạn gọi điện đố: Tết này người ta ăn lớn hay nhỏ? Trả lời: Chắc là nhỏ thôi. Cả thế giới khó khăn chứ riêng ǵ Việt Nam! Bạn cười, và rủ đi uống cà phê. Ở một quán bên lề trên đường Lư Tự Trọng, bạn bảo hăy quan sát cho kỹ một cửa hàng bên kia đường. Đó là một cửa hàng nhỏ nhưng nổi tiếng ở TP.HCM về việc cung cấp bia ngoại nhập và các loại thực phẩm của hiếm từ Mỹ, Nga, Pháp, Đức...
Chỉ một buổi sáng thôi mà thấy choáng với cái cách sắm tết của giới thượng lưu. Xe hơi cứ nối đuôi nhau đậu dài dài, bước xuống là những quư bà sang trọng. Họ toàn là chỉ, hỏi và móc tiền trả xoành xoạch. Không một tiếng c̣ kè. Và sau đó là mấy anh chàng phục vụ với tài xế cứ khuân hàng chất ḱn ḱn lên xe.
Rời quán cà phê ở đường Lư Tự Trọng, bạn chở về chợ Tân Định, nơi đó có một cửa hàng chuyên bán rượu tây. Và ở đây, thấy choáng khi mỗi chai rượu có giá hơn một tháng lương công nhân nhưng cứ được mua như nước suối!
Bạn cười cười hỏi: ”Thế nào, người ta ăn tết lớn hay nhỏ?”. Trả lời: “Lớn quá!”.
Bạn lại cười, bảo lên xe chở đi tiếp. Và lần này là trực chỉ ra Tân Kỳ Tân Quư, đến hết đường th́ rẽ trái ra quốc lộ 1A. Ở đó có rất nhiều nhà máy. Và chiều về, khi tan ca, từng đoàn công nhân rẽ vào các chợ xép. Họ móc trong túi, trong ví từng đồng tiền lẻ nhàu nḥ để mua quả trứng, bó rau.
Nhưng đừng tưởng không có chợ tết cho công nhân nghèo. Chỉ vài ngày nữa thôi, họ cũng ḥa vào ḍng người để về quê sum họp với gia đ́nh ba ngày tết. Và đă về th́ cũng phải có quà cho cha mẹ, cho các em. Nhưng quà tết công nhân th́ khiêm tốn lắm. Đó có thể là chiếc dây nịt cho cha, loại mang vài lần là muốn găy với giá chỉ chục ngàn đồng, là chiếc áo bán đổ đống bên đường chỉ 30.000 đồng/chiếc cho mẹ, là những bịch kẹo thèo lèo vài ngàn đồng/gói cho em...
Bạn cười buồn hỏi: ”Thế nào, người ta ăn tết lớn hay nhỏ?”. Trả lời: “Quá cám cảnh!”.
Chợ Tết lề đường của người nghèo
Bạn - một cán bộ nhỏ ở một quận, nhưng cũng là chỗ tiếp xúc nhiều với dân, mà nếu muốn ắt cũng khối điều kiện để kiếm phong b́. Nhưng bạn bảo ngay từ nhỏ đă được cha dạy rằng trong trái tim của mỗi con người, ai cũng có một mảnh băng đá mà tạo hóa đă cấy vào. Người nào mà trái tim c̣n biết đập loạn nhịp khi chứng kiến những cảnh bất công trong cuộc đời th́ mảnh băng đá ấy ngày càng bé đi.
C̣n ai mà dửng dưng với mọi chuyện, sống kiểu “sống chết mặc bay, tiền thầy bỏ túi”, chẳng mấy chốc mảnh băng đá ấy lớn lên và làm đông cứng quả tim. Khi ấy, không chết cũng chẳng c̣n ra hồn người! V́ vậy, năm nào bạn cũng làm một ṿng đến chỗ người ta sắm tết dữ dội nhất, rồi qua nơi người nghèo mơ tết để trái tim luôn nóng mà kiềm chế mảnh băng đá kia.
Bài học mà bạn nằm ḷng từ lời răn của cha ḿnh có lẽ cũng là bài học chung. Chúng ta không phê phán những vị đại gia sắm tết tưng bừng, bởi sau một năm vất vả họ có quyền thưởng cho ḿnh một cái tết sung túc - miễn rằng tiền ấy sạch, không bóp hầu bóp họng người khác mà có. Nhưng đừng lấy cái tết của người giàu cộng với cái tết của người nghèo rồi chia trung b́nh để tự trấn an ḷng rằng dân ta đă khá lên nhiều lắm. Khi ấy, mảnh đá trong tim bắt đầu lớn lên rồi đấy!
(Theo Tuổi trẻ)