Chỉ trong một thời gian rất ngắn gần đây Mỹ có những hành động nghiêm túc trước sự ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc tại Biển Đông. Họ đã điều tàu chiến tuần tra giám sát đến khu vực này, tiếp tục có kế hoạch chuyển tới tàu sân bay, máy bay ném bom và máy bay quân sự. Dư luận thế giới đang thắc mắc mục đích của Mỹ là gì?
Không lâu trước khi Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tới Bắc Kinh trong chuyến thăm ngoại giao hôm thứ Bảy (16-5), Lầu Năm góc đã tuyên bố rằng họ đang cân nhắc việc điều máy bay và các tàu quân sự Hoa Kỳ nhằm tái lập nền tự do hàng hải tại khu vực Biển Đông, nơi mà Trung Quốc đang có một số tranh chấp lãnh hải và những hoạt động cải tạo đất trên diện rộng.
Bộ trưởng Quốc phòng Ash Carter liên tục đề nghị việc chuyển tàu và máy bay quân sự tới các vùng đá ngầm trong phạm vi 12 hải lý mà Trung Quốc đang xây dựng tại quần đảo Hoàng Sa.
Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp của Trung Quốc, ông Vương Nghị bắt tay trước khi vào cuộc họp tại Bộ Ngoại giao ở Bắc Kinh hôm nay (16.5).
Daniel Russel, nhà ngoại giao chiến lược hàng đầu của Mỹ về khu vực Đông Á cũng đã thông báo với Quốc hội Hoa Kỳ vào tuần trước rằng Mỹ “sẽ không do dự trong việc bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia và tôn trọng những cam kết với các nước đồng minh và đối tác tại khu vực Châu Á – Thái Bình Dương”.
Phó trợ lý ngoại trưởng phụ trách Các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương của Mỹ cũng bày tỏ rằng Trung Quốc đang thể hiện sai mục đích của mình trong việc cải tạo các đảo tại Biển Đông rộng hơn 800 nghìn m2 kể từ năm ngoái. Vị này cho biết thêm “Dù có chất bao nhiêu cát lên đảo đá ngầm ở Biển Đông, thì bạn cũng không thể tự tạo ra được chủ quyền”.
David Shear, trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng về các vấn đề An ninh Châu Á – Thái Bình Dương khẳng định rằng Lầu Năm góc đang mở rộng liên minh với Nhật Bản, Úc và tăng cường triển khai quân sự tới Biển Đông nhằm ngăn chặn “tác động gây mất ổn định của Trung Quốc” đối với khu vực.
“Việc làm này không chỉ củng cố ngoại giao khu vực của Mỹ mà còn ngăn chặn hành vi gây hấn và làm giảm nguy cơ tính toán sai lầm tại khu vực”.
Ông cũng nói thêm: “Bộ Quốc phòng Mỹ đang triển khai các hoạt động nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia tại Biển Đông như: đưa ra giải pháp hòa bình đối với các tranh chấp, tự do hàng hải lẫn hàng không, các điều khoản của luật biển quốc tế liên quan tới tình trạng tự do này, hoạt động thương mại hợp pháp, lòng tôn trọng đối với luật quốc tế và sự duy trì hòa bình, ổn định”.
Bằng chứng của những quan chức Hoa Kỳ này đã được đưa ra trong bản báo cáo của Lầu Năm góc về Quân sự Trung Quốc ra ngày 8-5, trong đó miêu tả các hoạt động của Trung Quốc là “động thái cưỡng chế ở mức độ thấp nhằm củng cố quyền tài phán của mình trên các khu vực tranh chấp tại Biển Hoa Đông và Biển Đông.”
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc nói rằng Bắc Kinh đang “rất lo ngại” về kế hoạch Mỹ đưa lực lượng ra ngoài Biển Đông. Người phát ngôn bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh cho hay: “Tự do hàng hải chắc chắn không đồng nghĩa với việc tàu chiến và máy bay quân sự nước ngoài bước vào lãnh hải hay vùng trời của nước khác bất cứ lúc nào”.
Theo tờ Duowei, Mỹ đã từng thực hiện “những trò nhỏ mọn” tại Biển Đông nhằm khiêu khích Trung Quốc rất lâu đến nỗi hầu hết các nhà quan sát trở nên chết lặng. Dù Mỹ nói rằng họ không đứng về bên nào trong các cuộc tranh chấp lãnh thổ tại khu vực nhưng rõ ràng là nước này đang cố gắng bảo vệ lợi ích của riêng mình thông qua việc can thiệp trực tiếp bằng chiêu bài ủng hộ cho các nước tranh chấp với Trung Quốc và những chiến lược ngăn chặn, tờ Duowei nhận xét.
Chẳng hạn như năm 2011, Ngoại trưởng Mỹ lúc bấy giờ là Hillary Clinton đã khẳng định rằng Mỹ sẽ cam kết bảo vệ Phillipines chống lại việc xâm hại tới Hiệp ước quốc phòng chung Phillipines – Hoa Kỳ năm 1952. Tháng 12 năm ngoái, Hải quân Mỹ đã cung cấp cho Phillipines một chiếc tàu trinh sát để tuần tra tại Biển Đông. Chưa đầy 5 tháng sau, một tàu hải giám khác đã được Hải quân Phillipines triển khai tại khu vực Bãi cạn, dẫn đến tình trạg đối đầu căng thẳng với Quân đội Trung Quốc trong nhiều tháng.
Mỹ cũng đã nâng mức độ thường xuyên, quy mô và mở rộng các hoạt động diễn tập hải quân chung với Phillipines. Gần đây nhất là cuộc diễn tập diễn ra vào tháng trước.
Trước đây, Mỹ chỉ đơn thuần gửi một thông điệp cảnh báo về Trung Quốc, phần lớn chỉ thể hiện qua hình thức, nhưng hiện tại các động thái của Washington cho thấy một hành động thực sự có thể đưa đến những thay đổi lớn trong bối cảnh khu vực, Duowei cho biết.
Sự thay đổi trong thái độ chính là bằng chứng trong tháng trước khi Tư lệnh hải quân Trung Quốc Wu Shengli đưa ra một lời đề nghị hòa bình đối với người đồng nhiệm Mỹ là ông Jonathan Greenert thông qua việc mời Mỹ và các nước khác cùng sử dụng các cơ sở của Trung Quốc trên Biển Đông cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo và thảm họa. Ông Wu nói thêm rằng các hoạt động của Trung Quốc “sẽ không đe dọa đến tự do hàng hải hay hàng không”.
Tuy nhiên, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke chỉ phản hồi rằng Mỹ “không có hứng thú” trong chuyện này, trước khi kêu gọi Trung Quốc giảm căng thẳng trong khu vực.
Các chuyên gia an ninh hiện đang theo dõi chặt chẽ Nhật Bản sau các bản báo cáo nói rằng Tokyo sẽ bắt đầu gửi tàu và máy bay hải giám tới Biển Đông nhằm hỗ trợ Mỹ giám sát khu vực. Trong khi Nhật bị lôi kéo vào một cuộc tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc ở Biển Hoa Đông thì nước này không có một lợi ích quốc gia trực tiếp nào tại Biển Đông.
Washington nhận định rằng Mỹ không đủ khả năng để làm giảm sự ảnh hưởng của Trung Quốc tại Biển Đông chỉ với những lời cảnh báo đơn thuần, điều đó lý giải vì sao mà hiện nay Mỹ đang tăng cường liên minh quốc tế và các đối tác nhằm tạo sức ép đối với Trung Quốc.
Mọi thứ Mỹ làm trong khu vực là vì mục đích phục vụ lợi ích quốc gia, tờ Duowei cho biết và nói thêm rằng, nhân tố “tái cân bằng đối với khu vực Châu Á – Thái Bình Dương” của Mỹ cũng đồng nghĩa với khu vực đã còn không cân bằng như trước. Quốc gia chịu thiệt ít nhất trong tất cả những căng thẳng đang leo thang này chính là Mỹ bởi nước này có thể nhảy ra bất cứ lúc nào và đứng xem diễn biến vở kịch từ phía bên kia địa cầu, Duowei cho hay.
Vietbf © sưu tập
