Trong một văn bản được Nhà Trắng công bố hôm thứ Tư vừa qua, Tổng thống Biden cho biết sau khi nhậm chức ông đă yêu cầu được báo cáo về nguồn gốc của Covid-19, "gồm cả việc virus xuất hiện v́ con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, hay từ một tai nạn trong pḥng thí nghiệm". V́ vậy ông Joe Biden ra lệnh cho giới t́nh báo điều tra sự xuất hiện của Covid-19, trong bối cảnh ngày càng có nhiều tranh căi về nguồn gốc của virus này.
Tổng thống Biden yêu cầu các cơ quan t́nh báo phải nộp báo cáo mới về nguồn gốc của virus trong ṿng 90 ngày
Trong một văn bản, ông Biden yêu cầu các cơ quan t́nh báo Mỹ "tăng gấp đôi nỗ lực" cho việc này và báo cáo cho ông trong ṿng 90 ngày.
Covid-19 được phát hiện đầu tiên ở thành phố Vũ Hán của Trung Quốc vào cuối năm 2019.
Hơn 168 triệu ca nhiễm được xác nhận trên toàn thế giới và ít nhất 3,5 triệu tử vong được báo cáo.
Các nhà chức trách ghi nhận các ca nhiễm Covid đầu tiên liên quan đến với một chợ hải sản ở Vũ Hán, và các khoa học gia tin rằng virus này lần đầu tiên truyền sang người từ động vật.
Nhưng truyền thông Mỹ gần đây đưa tin là chứng cứ cho thấy virus này có thể xuất hiện từ một pḥng thí nghiệm ở Trung Quốc ngày càng nhiều.
Bắc Kinh lên án những tường thuật này phản pháo rằng virus có thể đến từ một pḥng thí nghiệm của Mỹ.
Thuyết ṛ rỉ pḥng thí nghiệm đi vào ḍng chính
Trong những ǵ được tạm coi là sự minh bạch tương đối trong chính phủ Hoa Kỳ, chính quyền Biden thừa nhận cộng đồng t́nh báo Mỹ có ư kiến khác nhau về nguồn gốc của Covid-19 - virus có thể đến từ pḥng thí nghiệm hoặc bị truyền từ động vật qua người - và không ai chắc chắn điều ǵ cả.
Điều đó đánh dấu một thay đổi lớn so với thái độ chế nhạo thuyết virus đến từ pḥng thí nghiệm của nhiều người trong giới truyền thông và các chính trị gia vào năm ngoái, khi Donald Trump, Ngoại trưởng Mike Pompeo, Thượng nghị sĩ Tom Cotton và những người khác đưa ra ư tưởng này.
Tuy nhiên, ông Trump và ông Pompeo không giúp được ǵ cho t́nh h́nh v́ họ không giải thích lư do khiến họ đưa ra nghi vấn đó. Và thuyết pḥng thí nghiệm của họ trôi nổi cùng với những giả thuyết xa vời hơn, chẳng hạn như virus này được chế tạo trong một pḥng thí nghiệm của Trung Quốc. Thuyết này dường như vẫn khó xảy ra.
Công chúng có thể không bao giờ biết sự thật đầy đủ về nguồn gốc của virus, đặc biệt nếu Trung Quốc tiếp tục bất hợp tác. Tuy nhiên, ông Biden cam kết sẽ điều tra cặn kẽ và nếu Mỹ t́m thấy bằng chứng thuyết phục về một vụ ṛ rỉ trong pḥng thí nghiệm, th́ điều này có nghĩa là không chỉ một số nhân vật nổi tiếng phải đánh giá lại sự tin tưởng của họ vào những "kết luận" có thẩm quyền. Nó cũng có thể gây căng thẳng thực sự cho quan hệ Mỹ-Trung trong nhiều năm tới.
Tại sao Tổng thống Biden làm thế trong lúc này?
Trong một văn bản được Nhà Trắng công bố hôm thứ Tư, Tổng thống Biden cho biết sau khi nhậm chức ông đă yêu cầu được báo cáo về nguồn gốc của Covid-19, "gồm cả việc virus xuất hiện v́ con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, hay từ một tai nạn trong pḥng thí nghiệm".
Khi nhận được báo cáo trong tháng này, ông Biden đă yêu cầu được "báo cáo thêm".
Ông nói: "Cho đến hôm nay, Cộng đồng T́nh báo Hoa Kỳ xoay quanh hai kịch bản có thể xảy ra nhưng vẫn chưa đưa ra kết luận dứt khoát về câu hỏi này.''
"Đây là vị trí hiện tại của họ: 'Trong khi hai bộ phận trong giới t́nh báo nghiêng về kịch bản trước và một bộ phận nghiêng về kịch bản sau - mỗi cơ quan có độ tin cậy thấp hoặc trung b́nh về quan điểm của ḿnh - th́ đa số các cơ quan không tin là họ có đủ thông tin để nghiêng hẳn về giả thuyết nào.'
Chợ bán hải sản Huanan ở Vũ Hán có liên quan đến các ca nhiễm Covid đầu tiên
Tổng thống Biden hiện yêu cầu các cơ quan "tăng gấp đôi nỗ lực thu thập và phân tích thông tin có thể đưa chúng ta đến gần hơn một kết luận cuối cùng" và báo cáo cho ông trong ṿng 90 ngày. Ông yêu cầu Quốc hội được "cập nhật đầy đủ" về tiến độ công việc.
Ông Biden kết luận bằng cách nói rằng Mỹ sẽ "tiếp tục làm việc với các đối tác cùng chí hướng trên toàn thế giới để thúc ép Trung Quốc tham gia vào một cuộc điều tra quốc tế cặn kẽ, minh bạch, dựa trên bằng chứng, và cung cấp quyền truy cập vào tất cả các dữ liệu và bằng chứng liên quan".
Nhưng một bài báo của Washington Post hôm thứ Tư cáo buộc chính quyền Biden cản trở các cuộc điều tra của Quốc hội về nguồn gốc của Covid-19, trong khi chuyển trách nhiệm cho Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Tuyên bố của ông Biden cũng được đưa ra khi CNN báo cáo rằng chính quyền của tổng thống vào mùa xuân này đă dẹp một cuộc điều tra của bộ ngoại giao về việc liệu virus có thể đă bị ṛ rỉ từ một pḥng thí nghiệm ở Vũ Hán hay không, cho rằng cuộc thăm ḍ này sử dụng tài nguyên không hiệu quả.
Covid đến từ một pḥng thí nghiệm?
Tháng 3 năm nay, WHO công bố một báo cáo viết chung với các nhà khoa học Trung Quốc về nguồn gốc của Covid-19, nói rằng khả năng virus đến từ một pḥng thí nghiệm "cực kỳ khó xảy ra". WHO cũng thừa nhận rằng cần phải nghiên cứu thêm.
Nhưng câu hỏi về nguồn gốc của virus vẫn chưa được trả lời và báo cáo gần đây từ các nguồn tin t́nh báo Mỹ cho biết ba thành viên của Viện Virus học Vũ Hán đă nhập viện vào tháng 11 năm 2019, vài tuần trước khi Trung Quốc thừa nhận ca nhiễm đầu tiên của căn bệnh mới này trong cộng đồng.
Anthony Fauci, cố vấn y tế chính của Tổng thống Biden, từng khẳng định rằng ông tin virus truyền từ động vật sang người, mặc dù tháng này ông thừa nhận không c̣n tin là Covid-19 đă phát triển một cách tự nhiên.
Tuyên bố của ông Biden được đưa ra một ngày sau khi Xavier Becerra, Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, thúc giục WHO phải đảm bảo một cuộc điều tra "minh bạch" về nguồn gốc của virus.
"Đại dịch Covid-19 không chỉ cướp đi của chúng ta một năm trời mà c̣n cướp đi sinh mạng của hàng triệu người,'' ông Becerra nói trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Y tế Thế giới, một hội nghị do WHO tổ chức.
"Giai đoạn 2 của nghiên cứu nguồn gốc Covid phải được đưa ra với các điều khoản tham chiếu minh bạch, dựa trên cơ sở khoa học và cung cấp cho các chuyên gia quốc tế sự độc lập để đánh giá đầy đủ nguồn gốc của virus và những ngày đầu đại dịch bùng phát."
Các cáo buộc virus là do ṛ rỉ trong pḥng thí nghiệm bị bác bỏ rộng răi năm ngoái, được cho là một thuyết âm mưu ngoài lề, sau khi Tổng thống Donald Trump vào thời điểm đó nói rằng Covid-19 có nguồn gốc từ Viện Virology Vũ Hán. Nhiều cơ quan truyền thông Mỹ lúc đó mô tả những tuyên bố như vậy là ngụy tạo hoặc sai sự thật.
Hôm thứ Ba, ông Trump đă t́m cách ghi nhận công lao trong một tuyên bố gửi qua email cho New York Post. "Đối với tôi, điều đó hiển nhiên ngay từ đầu nhưng tôi đă bị chỉ trích thậm tệ, như thường lệ," ông nói. "Bây giờ tất cả họ đang nói: 'Ông ấy đúng.'"
