Thi hài cựu Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev được quàng tại Đại sảnh đường Moscow và đă được đưa đi an táng hôm thứ Bảy 3/9/2022 với hàng ngàn người đưa tiễn. (Ảnh Contributor/Getty Images).
Hàng ngàn người Nga đă đi qua trước quan tài mở của Mikhail Gorbachev, người lănh đạo cuối cùng của Liên Xô, vào thứ Bảy 3/9/2022, nói rằng họ muốn tưởng nhớ ông là
"một người kiến tạo ḥa b́nh, người đă phá bỏ chủ nghĩa toàn trị và trả lại tự do cho dân", hăng tin
Reuters tường thuật.
Ông Mikhail Gorbachev, người lănh đạo Liên Xô từ năm 1985-1991, đă qua đời hôm thứ Ba ở tuổi 91. Thi hài của ông được đặt tại Đại sảnh đường ở trung tâm Moscow, theo truyền thống của các nhà lănh đạo Liên Xô trước đây, bao gồm cả Vladimir Lenin và Josef Stalin.
Thi thể của cựu tổng thống nằm trong một quan tài để hở khuôn mặt và phần trên. Có hai thành viên của của Trung đoàn tinh nhuệ Kremlin cầm súng trường đứng gác và 54 chùm đèn của sảnh trường chỉ phát ra ánh sáng mờ ảo, soi bức chân dung lớn in đen trắng của ông. Cô con gái Irina và hai cháu ngoại của ông ngồi gần đó.
Ông được chôn cất tại nghĩa trang Novodevichy nổi tiếng của Moscow bên cạnh người vợ Raisa đă qua đời năm 1999. Dmitry Muratov, Tổng biên tập báo Novaya Gazeta và cũng là người từng đoạt giải Nobel Ḥa B́nh, cầm bức chân dung lớn của Gorbachev, dẫn đầu hàng người đưa tang đưa ông tới nơi an nghỉ cuối cùng.
Một linh mục đọc một lời cầu nguyện ngắn trước khi ban quân nhạc cử bài quốc ca Nga khi quan tài của Gorbachev được hạ huyệt. Một cận vệ danh dự đă bắn ba phát súng lên không trung.
Putin vắng mặt
Ông Gorbachev được trao giải Nobel Ḥa B́nh năm 1990 cho vai tṛ kết thúc Chiến tranh Lạnh, giảm kho vũ khí hạt nhân của thế giới. Nhưng các chương tŕnh cải cách của ông đă dẫn đến sự tan ră của Liên bang Xô Viết năm 1991. V́ thế di sản của Gorbachev vẫn c̣n gây ra sự chia rẽ của dư luận trong và ngoài nước Nga.
Nhưng những người xếp hàng để tiễn biệt ông đă nhớ lại ông với ḷng biết ơn.
Bà Tatiana, 80 tuổi, nói:
"Ông ấy là một người kiến tạo ḥa b́nh, ông ấy là một trong những người con của Chúa". Ông Alexander Lebedev, một tài phiệt và bạn thân của Gorbachev cho biết:
"Ông ấy muốn mang lại cho chúng tôi dân chủ và tự do và chúng tôi hóa ra vẫn chưa sẵn sàng. Đó là điều đáng tiếc nhất nhưng chúng tôi vẫn sẽ là một quốc gia châu Âu. Phần lịch sử này một ngày nào đó sẽ đi qua".
Tổng thống Nga Vladimir Putin đă bày tỏ sự kính trọng với Gorbachev vào thứ Năm, nhưng đă không dự sự kiện tưởng niệm hôm thứ Bảy. Điện Kremlin nói rằng, ông Putin bận việc.
Ông Putin không cho phép tổ chức tang lễ Gorbachev theo nghi thức tang lễ cấp quốc gia, khác với kẻ thù của ông ấy là Boris Yeltsin, Tổng thống đầu tiên của nước Nga thời hậu Xô Viết và người đă chỉ định Putin làm người kế nhiệm, ông Yeltsin đă qua đời vào năm 2007.
Một số người coi sự vắng mặt của Putin thể hiện sự khinh ghét của một cựu sĩ quan mật vụ KGB, người đă băi bỏ nhiều chương tŕnh cải cách của Gorbachev và coi sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 là thảm họa địa lư chính trị lớn nhất của thế kỷ 20 mà ông ta sẽ đảo ngược t́nh thế nếu gặp cơ hội.
"Tôi nghĩ đó là một kiểu tuyên bố. Tôi không nghĩ rằng ông Putin là một người hâm mộ của ông Gorbachev. Tôi nghĩ họ đă nh́n thế giới rất khác nhau", Vladimir Pozner, một nhà báo kỳ cựu, nói với Reuters.
Thủ tướng Hungary Viktor Orban đă bay đến Moscow để bày tỏ ḷng kính trọng. Do Nga bị phương Tây trừng phạt v́ cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, các vị đứng đầu ở châu Âu và phương Tây khác đă vắng mặt.
Cuộc biểu t́nh thầm lặng
Trong số những người đưa tang ông Gorbachev có nhiều thanh niên Nga thậm chí c̣n chưa ra đời khi Liên Xô bị sụp đổ.
"Đúng, ông ấy đă mắc một số sai lầm nghiêm trọng về kinh tế–xă hội, nhưng tất cả những điều đó đều nhạt nhoà so với những ǵ ông ấy đă làm v́ quyền tự do báo chí và mối bang giao quốc tế, với những sự việc chấn động như Bức tường Berlin đă sụp đổ", Oleg, 22 tuổi, một cựu sinh viên lịch sử, nói.
Andrey Zubov, một sử gia quen biết với ông Gorbachev, nói rằng sự tham dự lễ tang của những người trẻ tuổi là một cuộc biểu t́nh âm thầm chống lại hệ thống chính trị hiện tại.
Nhưng ông nói rằng, ông thất vọng v́ số người đưa tang không nhiều dù ông Gorbachev giữ vai tṛ rất lớn trong lịch sử nước Nga và lịch sử thế giới, điều đó cho thấy ít người Nga coi trọng sự tự do hơn là chế độ chuyên chế hiện hành.
"Khi Stalin nằm tại đây (năm 1953), hàng trăm ngàn người đă đến viếng và một số người đă chết do chen lấn. Nhưng khi Gorbachev qua đời, hàng ngàn người đă đến để vinh danh một người đă cho chúng tôi sự tự do. Con số đó không nhiều", ông Zhukov nói.
