Việt Nam đóng thành công tàu hải quân "chỉ 6 nước châu Á có": 520 ngày chạy đua với thứ chưa từng thấy

[Cupcake01]

Sáng 4/12/2019, sau nghi thức đập chai sâm-panh vào thân tàu, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng khi ấy là Đại tướng Ngô Xuân Lịch ấn nút hạ thủy tàu cứu hộ tàu ngầm Yết Kiêu số hiệu 927, chính thức xác lập cột mốc mới cho Hải quân và ngành đóng tàu quân sự Việt Nam.


520 ngày chạy đua với những thứ chưa thấy bao giờ

"Trên con tàu được lắp đặt nhiều trang thiết bị hiện đại mà ngay cả nhóm kỹ sư của nhà máy cũng mới chỉ được tiếp cận lần đầu. Đây thực sự là một thử thách", Thiếu tá Vũ Văn Diễn - Phó trưởng phòng kỹ thuật công nghệ nhà máy Z189 nhớ lại quá trình thi công tàu Yết Kiêu dựa trên thiết kế tàu cứu hộ 9316 của tập đoàn Damen (Hà Lan).

Đây là loại tàu hải quân hiện đại lần đầu tiên đóng mới tại Việt Nam và trang bị cho Quân chủng Hải quân.

Giai đoạn 2018, sau khi Việt Nam tiếp nhận 6 tàu ngầm diesel-điện đề án 636.1 (lớp Kilo) của Nga, việc trang bị sẵn sàng năng lực tìm kiếm, cứu nạn tàu ngầm, hỗ trợ trục vớt các vật thể dưới nước trở thành yêu cầu cấp thiết.

Chính vì vậy, Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng đã quyết định phê duyệt dự án đầu tư đóng mới tàu tìm kiếm, cứu nạn tàu ngầm đa năng Yết Kiêu. Trọng trách được giao cho nhà máy đóng tàu Z189 – Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, nơi từng đóng mới 2 tàu cứu hộ tàu ngầm cho Hải quân Hoàng gia Australia.

Tuy nhiên, trong phóng sự "Quy trình sản xuất tàu tìm kiếm, cứu nạn tàu ngầm đa năng Yết Kiêu" của đài truyền hình Quốc phòng Việt Nam, Thiếu tá QNCN Phạm Văn Hải – Phó Chủ nhiệm công trình tàu Yết Kiêu, nhà máy Z189 cho biết, tàu Yết Kiêu là chủng loại tàu mà nhà máy chưa đóng bao giờ, với đặc tính là tích hợp rất nhiều trang thiết bị, trong đó có những thiết bị rất mới như dò tàu ngầm, điện thoại dưới nước.

Công đoạn thi công tàu được chia thành các module tổng đoạn (block) và tàu Yết Kiêu có hơn 50 block. Việc thi công theo block sẽ giúp đẩy nhanh quá trình thi công nhưng mỗi block lại có một đặc thù riêng, sử dụng rất nhiều chủng loại nguyên vật liệu khác nhau. Quá trình thi công cũng đòi hỏi phải bóc tách nhiều chi tiết.

Những thách thức này khiến nhà máy Z189 phải huy động toàn bộ kỹ sư đầu ngành và các công nhân kỹ thuật lành nghề tăng ca để hoàn thành tàu đúng tiến độ, cũng như đáp ứng các yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng dưới sự giám sát chặt chẽ của Hải quân Việt Nam, các chuyên gia tập đoàn Damen và tổ chức đăng kiểm quốc tế Lloyd.

Trong quá trình thi công các block, toàn bộ máy móc trang thiết bị, cũng như phần sơn, phần ống và phần điện được hoàn thiện trước để khi đấu nối sẽ rút ngắn được thời gian hoàn thiện tàu.

Phức tạp nhất là block buồng máy của tàu Yết Kiêu – hay còn gọi là "trái tim" cả con tàu – bởi nơi đây chứa các thiết bị máy chính, máy phát và các thiết bị khác nên có rất nhiều chi tiết kèm theo. Ngoài phần vỏ bao quanh, bên trong block còn có vật tư kim loại dày cho các bệ máy và các thiết bị khác.

Sau khi hoàn tất các block, ở giai đoạn hoàn thiện, nhà máy tiến hành lắp ráp, kết nối các thiết bị, kéo dây điện, đấu nối các bảng tụ điện với nhau, căn chỉnh các hệ thống động lực cho máy chính, máy phát, đồng thời kết nối các hệ thống trên thiết bị với buồng điều khiển trung tâm.

Cuối cùng, toàn bộ con tàu sẽ được đóng vách, lắp trần và các thiết bị sinh hoạt, cùng các thiết bị nội thất, để làm sao cho con tàu như một "ngôi nhà lớn giữa trùng khơi", đảm bảo từ tối thiểu đến tối đa các tiện nghi hữu ích nhất cho các lực lượng thực hiện nhiệm vụ đa năng trên con tàu.

Đặc biệt, tất cả các khoang được thiết kế chống ồn và chống nóng bằng vật liệu cách nhiệt và cách âm. Khi hoạt động trên biển, tiếng ồn của buồng máy sẽ không ảnh hưởng đến các phòng chức năng khác.

Thiếu tá Phạm Văn Hải cho biết, nhờ công nghệ dây chuyền sản xuất được đầu tư, và hàng trăm sáng kiến - cải tiến kỹ thuật đã được ứng dụng nên thời gian hoàn thiện toàn bộ tàu chỉ mất 17 tháng (khoảng 520 ngày). Trong đó, phần vỏ tàu được hoàn thiện trong 12 tháng (tính cả thời gian đấu nối).

Sau khi hạ thủy vào ngày 4/12/2019, tới ngày 30/7/2021, tàu Yết Kiêu được bàn giao cho Hải quân Việt Nam, chính thức đưa Việt Nam gia nhập nhóm các quốc gia có năng lực cứu hộ tàu ngầm.

Loại tàu hải quân "chỉ 6 nước châu Á có"

Theo tạp chí quân sự Asian Military Review (Thái Lan) và Viện nghiên cứu quân sự Defense Studies (Mỹ), tàu cứu hộ tàu ngầm là loại tàu chuyên dụng với những thách thức kỹ thuật phức tạp trong quá trình chế tạo. Hiện nay, tại châu Á chỉ có 6 nước có tàu cứu hộ tàu ngầm, bao gồm Trung Quốc, Malaysia, Ấn Độ, Nhật Bản, Singapore và Hàn Quốc.

Do đó, có thể nói tàu cứu hộ tàu ngầm Yết Kiêu "là một minh chứng cho thấy năng lực đóng tàu nội địa của Việt Nam". Với con tàu này, Hải quân Việt Nam có thể tự chủ thực hiện nhiệm vụ cứu hộ tàu ngầm mà không cần sự can thiệp hay phương tiện của nước ngoài.

Tàu Yết Kiêu sau khi hoàn thiện có chiều dài 93m, lượng giãn nước đầy tải 3.950 tấn, rộng 16m và mớn nước 4,05m, tốc độ 16kt với thời gian hoạt động liên tục là 30 ngày, phạm vi hoạt động lên tới 4.000 hải lý.

Trực thăng vận tải Ka-32 cất, hạ cánh trên sàn đỗ của Tàu Yết Kiêu. Ảnh: Báo Hải quân

Tàu được trang bị sàn đáp trực thăng ở mũi tàu và khung chữ A phía đuôi để triển khai, cũng như thu hồi phương tiện cứu hộ tàu ngầm (SRV). Trong đó SRV là loại LR11 dài 10m, rộng 3,2m do công ty Forum Energy Technologies (Anh) chế tạo, được thiết kế để lặn xuống độ sâu lên tới 600 mét và giải cứu tối đa 17 người cùng lúc.

SRV LR11 có công suất lớn và hệ thống điều khiển động cơ đẩy phụ tiên tiến, cho phép đạt tốc độ dưới nước lên tới 4 hải lý và hoạt động được trong dòng chảy mạnh. Phương tiện này cũng trang bị một loạt cảm biên tiên tiến, như nhật ký vận tốc Doppler, con quay hồi chuyển sợi quang, sonar và các thiết bị cảm biến độ sâu khác, giúp tăng khả năng định vị và dẫn đường.

Đáng lưu ý, ngoài hoạt động cứu hộ, trục vớt tàu ngầm, tàu Yết Kiêu còn có khả năng thực hiện tốt nhiệm vụ cứu hộ và tìm kiếm người mất tích trên biển.

Tàu còn được trang bị đầy đủ các phương tiện để thực hiện công tác khảo sát, thăm dò, nghiên cứu đáy biển, trục vớt xác tàu đắm.

Tàu có khả năng chịu được sóng cấp 9 cùng gió cấp 12, trang bị "hệ thống định vị mạnh mẽ và nhiều tính năng khác" để đảm bảo tàu có thể hoạt động mà không bị cản trở bởi điều kiện thời tiết khắc nghiệt, đồng thời cho phép mở rộng phạm vi tìm kiếm khi thực hiện công tác cứu hộ, cứu nạn.

Tàu cũng có khả năng tiến hành khảo sát dưới nước, lập bản đồ đáy biển và hoạt động như một tàu nghiên cứu đại dương.
Gây tiếng vang trên thế giới

Việc Việt Nam đóng mới thành công con tàu Yết Kiêu không những gây được tiếng vang lớn không chỉ trong nước mà còn trên thế giới.

Theo hãng tin Sputnik (Nga), việc chế tạo thành công tàu cứu hộ tàu ngầm cỡ lớn Yết Kiêu là một thành tựu đáng kể của nền công nghiệp quốc phòng Việt Nam, đáp ứng nhu cầu bảo đảm hậu cần và tăng cường năng lực tác chiến cho hải quân.

Cùng quan điểm này, Viện nghiên cứu quân sự Defense Studies (Mỹ) nhận định, việc đóng thành công tàu Yết Kiêu đã cho thấy trình độ của ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam, đặc biệt là năng lực thiết kế và đóng mới các tàu cần thiết để cứu hộ tàu ngầm.

Theo Tiến sĩ Vijay Sakhuja - cựu giám đốc của National Maritime Foundation tại New Delhi (Ấn Độ), có ít nhất 4 điểm đáng chú ý về tàu Yết Kiêu.

Thứ nhất, con tàu này là một minh chứng cho thấy năng lực đóng tàu nội địa của Việt Nam, đặc biệt là năng lực thiết kế và đóng mới các tàu cần thiết để cứu hộ tàu ngầm, trong khi đây là mẫu tàu mang tới những thách thức kỹ thuật phức tạp.

Thứ hai, Hải quân Việt Nam từng lo ngại về việc thiếu năng lực cứu hộ tàu ngầm. Mặc dù các loại tàu ngầm hiện đại được trang bị thiết bị/buồng cứu hộ tích hợp luôn vào thân tàu, nhưng sự hỗ trợ bên ngoài từ phía các tàu cứu hộ tàu ngầm vẫn rất quan trọng.

Sự cố xảy ra với tàu ngầm KRI Nanggal của Indonesia ngoài khơi Bali vào tháng 4/2021 ở độ sâu 253 mét đã thúc đẩy nhu cầu cấp thiết của Hải quân Việt Nam trong việc trang bị tàu cứu hộ tàu ngầm.

Thứ ba, tàu Yết Kiêu là sự bổ sung đáng kể vào kho trang bị của Hải quân Việt Nam khi có thể thực hiện hoạt động giám sát liên tục dưới nước, ngoài chức năng cứu hộ.

Thứ tư, đặc điểm địa lý khiến Biển Đông dễ xảy ra các sự kiện như bão, triều cường với tần suất và cường độ gia tăng do biến đổi khí hậu. Vì thế, Yết Kiêu là một phương tiện rất phù hợp để thực hiện các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn tại khu vực này.

"Việc bổ sung tàu Yết Kiêu sẽ giúp Hải quân Việt Nam đảm bảo phản ứng nhanh chóng với bất cứ sự cố nào liên quan đến tàu ngầm. Đồng thời, con tàu là một phương thức giúp Việt Nam xây dựng năng lực tối ưu cho các hoạt động tìm kiếm – cứu nạn" – Ông Sakhuja nhận định.

VietBF@ Sưu tập