Ngừng bắn hay tái chiếm Gaza? Sự thật phía sau bản đồ 'vùng đệm' của Israel bị Hamas bác bỏ

[Cupcake01]

Tháng 5/2025, Mỹ đã trao cho Israel và Hamas một đề xuất ngừng bắn mới, kêu gọi một lệnh ngừng bắn 60 ngày, trao đổi những người bị giam giữ của hai phía và đưa hàng viện trợ nhân đạo vào Dải Gaza, Israel phải ngừng các hoạt động quân sự và tái triển khai quân đội đến khu vực phía nam của Dải Gaza.

Ngày 6/7/2025, tại Doha, với sự tham gia của Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdul-Rahman al-Thani, các quan chức tình báo cấp cao của Ai Cập và Đại diện đặc biệt của Mỹ Brett McGurk, Israel và Hamas đã nối lại các cuộc đàm phán về một thỏa thuận ngừng bắn mới ở Gaza và thả con tin. Đến nay, đã diễn ra 8 vòng đàm phán, nhưng quan điểm hai bên vẫn rất xa nhau. Các cuộc đàm phán đang bên bờ vực sụp đổ, cả hai bên đều chia rẽ sâu sắc về một loạt các vấn đề cốt lõi.

Ngày 24/7/2025, Israel và Mỹ đã rút các phái đoàn đàm phán của mình khỏi Doha, cáo buộc Hamas không sẵn sàng đạt được thỏa thuận - một tuyên bố mà phong trào này đã phủ nhận. Trong khi đó, Hamas tố cáo Israel cố tình trì hoãn tiến trình đàm phán, cử một phái đoàn không có thẩm quyền quyết định các vấn đề chính là việc rút quân Israel và phân phối viện trợ nhân đạo.

Những điểm bất đồng chính giữa Israel và Hamas

Các cuộc đàm phán ngừng bắn ở Gaza đã bị đình trệ sau khi Hamas và Israel cáo buộc lẫn nhau. Hai bên bất đồng xung quanh hai về vấn đề chính là rút quân Israel khỏi dải Gaza và phân phối viện trợ nhân đạo.

Về việc rút quân, tại vòng đàm phán thứ năm, thông qua các bên trung gian hòa giải, phái đoàn Israel đã trao cho Hamas một đề xuất bằng văn bản nêu rõ Israel sẽ duy trì một "vùng đệm" hạn chế sâu bên trong Gaza từ 1 đến 1,5 km.

Ban đầu Hamas coi đề xuất này là một điểm khởi đầu khả thi để đạt được thỏa thuận. Tuy nhiên, khi Hamas yêu cầu một bản đồ phác thảo các khu vực rút quân do Israel đề xuất, thì bản đồ này đã mâu thuẫn với đề xuất trước đó, ở một số khu vực các vùng đệm đã vào sâu trong lãnh thổ Gaza tới 3 km.

Các khu vực này bao gồm toàn bộ thành phố Rafah ở phía nam, khoảng 85% làng Khuza'a ở phía đông Khan Yunis, phần lớn các thị trấn phía bắc Beit Lahia và Beit Hanoun, và các khu dân cư phía đông thành phố Gaza, chẳng hạn như al-Tuffah, al-Shuja'iyya và al-Zaytoun.

Hamas đã bác bỏ các bản đồ rút quân của Israel, vốn sẽ đặt khoảng 40% Gaza dưới sự kiểm soát của Israel. Hamas cũng bác bỏ kế hoạch của Israel di dời hàng trăm nghìn cư dân Gaza đến một "thành phố nhân đạo" ở phía nam Dải Gaza giáp với Ai Cập, coi đây là một trở ngại mới cho các cuộc đàm phán.

Hamas cho đây là kế hoạch hợp pháp hóa việc tái chiếm gần một nửa Dải Gaza và biến Gaza thành những khu vực bị cô lập, không có cửa khẩu hay quyền tự do đi lại, là hành động thiếu thiện chí của Israel, làm xói mòn thêm lòng tin giữa các bên.

Hamas cáo buộc phái đoàn Israel cố tình kéo dài thời gian, không muốn đạt được thỏa thuận, lợi dụng các vòng đàm phán này để câu giờ và theo đuổi một chiến lược dài hạn nhằm di dời cưỡng bức người dân Gaza dưới vỏ bọc kế hoạch nhân đạo.

Về vấn đề phân phối viện trợ nhân đạo, Hamas khăng khăng yêu cầu viện trợ nhân đạo đưa vào Gaza phải được phân phối thông qua các cơ quan Liên Hợp Quốc và các tổ chức cứu trợ quốc tế, trong khi Israel đòi việc phân phối viện trợ thông qua Quỹ Nhân đạo Gaza (GHF) do Israel và Mỹ kiểm soát.

Hamas đặt điều kiện bất cứ thỏa thuận nào cũng phải dẫn đến một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, chấm dứt hoàn toàn chiến tranh trước khi thả các con tin còn lại.

Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết ông đồng ý một lệnh ngừng bắn 60 ngày tại Gaza, nhưng nhấn mạnh việc phi quân sự hóa hoàn toàn khu vực này và loại bỏ sức mạnh của Hamas. Nếu ngoại giao không hiệu quả, Israel sẽ tiếp tục tìm cách đạt được mục tiêu bằng các biện pháp quân sự. Israel khẳng định sẽ không chấm dứt giao tranh cho đến khi tất cả các con tin được thả và Hamas phải giải giáp.

Chính phủ của Thủ tướng Netanyahu trước sức ép

Trong khi các cuộc đàm phán đang diễn ra ở Doha, hàng nghìn người Israel đã tập trung biểu tình tại quảng trường Habima ở Tel Aviv và các đường phố xung quanh, chỉ trích Thủ tướng Netanyahu, yêu cầu "chấm dứt chiến tranh và trả tự do cho các con tin".

31 nhân vật nổi tiếng của Israel, bao gồm các học giả, nghệ sĩ và trí thức, đã ký một bức thư yêu cầu chính phủ của Thủ tướng Netanyahu ngừng bắn vĩnh viễn, chấm dứt lệnh phong tỏa Gaza, đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế áp đặt các biện pháp trừng phạt nghiêm khắc đối với Israel vì chính sách bỏ đói người dân Gaza và kế hoạch di dời cưỡng bức họ.

Trong số những người ký tên có họa sĩ Michal Na'aman, đạo diễn Samuel Maoz, diễn viên từng đoạt giải Oscar Yuval Abraham, cựu Tổng chưởng lý Michael Ben-Yair, cựu Chủ tịch Quốc hội Israel Avraham Burg, cùng nhiều nhân vật khác.

Tờ Times of Israel ngày 27/7/2025 đưa tin, hàng trăm giáo sĩ Do Thái từ khắp nơi trên thế giới, trong đó có Giáo sĩ Jonathan Wittenberg thuộc Đảng Bảo thủ, Giáo sĩ Arthur Green của Boston, và Giáo sĩ Ariel Polak của Tel Aviv đã ký một bức thư kêu gọi Israel ngừng sử dụng nạn đói làm vũ khí chiến tranh ở Dải Gaza, cho rằng việc cắt giảm viện trợ nhân đạo cho Gaza và việc từ chối cung cấp lương thực, nước uống và thuốc men cho dân thường là "trái ngược với các giá trị đạo đức cơ bản của người Do Thái".

Bức thư nêu rõ: “Chúng ta không thể nhắm mắt làm ngơ trước việc giết hại hàng loạt dân thường, bao gồm phụ nữ, trẻ em và người già ở Gaza, cùng các cuộc tấn công 'hung hăng và tội phạm' của người định cư Do Thái ở Bờ Tây.”

Ngày 28/7/2025, lãnh đạo phe đối lập Israel, cựu Thủ tướng Yair Lapid đã chỉ trích mạnh mẽ chính phủ của Thủ tướng Netanyahu. Ông Lapid nói: "Binh lính Israel vẫn tiếp tục bị giết ở Gaza. Đây là một thảm họa. Nếu chúng ta không chấm dứt chiến tranh ngay bây giờ, những người bị bắt cóc sẽ không được trở về, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) sẽ tiếp tục mất đi những chiến binh giỏi nhất, thảm họa nhân đạo sẽ trở nên tồi tệ hơn và thế giới sẽ đóng cửa với người Israel."

"Chiến tranh phải kết thúc để đổi lấy một lệnh ngừng bắn toàn diện, và cũng phải có một thỏa thuận về trao đổi tù nhân để con tin cuối cùng được trở về nhà”, ông nói thêm.

Trên bình diện quốc tế, Pháp đã tuyên bố công nhận nhà nước Palestine, và cùng 14 quốc gia khác, trong đó có các nước thuộc nhóm G20 và Liên minh Châu Âu (EU) kêu gọi các quốc gia trên thế giới công nhận Nhà nước Palestine. Lời kêu gọi này được đưa ra trong bối cảnh đàm phán bế tắc và thảm họa nhân đạo đang diễn ra ở Dải Gaza.

Mặt khác, Israel bị Liên Hợp Quốc cáo buộc phạm tội diệt chủng và tội ác chống lại loài người; Thủ tướng Netanyahu bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã về tội ác chiến tranh.

Nhằm tháo gỡ bế tắc, ngày 30/7/2025, Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff đã đến thăm Israel và Gaza. Ông gặp Thủ tướng Netanyahu và các quan chức Israel khác để thúc đẩy một giải pháp khả thi. Ông Witkoff cũng đến thăm một điểm phân phối viện trợ ở Dải Gaza để tìm ra giải pháp cho cuộc khủng hoảng nhân đạo cho người dân nơi đây.

Các cuộc đàm phán đang gặp nhiều khó khăn, nhưng các nhà ngoại giao tại Doha cho biết vẫn còn cơ hội đạt được thỏa hiệp, mặc dù tình hình rất mong manh. Nếu không có nhượng bộ đáng kể của cả hai phía, các cuộc đàm phán có nguy cơ sụp đổ. Phía Palestine đang kêu gọi Mỹ gây sức ép mạnh mẽ hơn buộc Israel phải đưa ra những nhượng bộ để đạt được thỏa thuận.


VietBF@ Sưu tập