"Đây chính là cách CIA từng làm việc", Ukraine bị sốc v́ đ̣n đánh mới của ông Trump
Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh Reuters
Di sản Mỹ
"Các hoạt động hợp tác đang bị chấm dứt và hầu hết nhân viên đang nghỉ phép không lương", Quỹ Quốc gia hỗ trợ dân chủ Mỹ (NED) gần đây đă công bố một thông điệp. Quyết định đóng băng viện trợ nước ngoài trong 90 ngày của ông Trump được cho là sẽ không ảnh hưởng đến tổ chức này. Nhưng thực tế là NED không thể kiếm được tiền.
NED là một tổ chức phi chính phủ. Tuy nhiên, 95% ngân sách được Quốc hội tài trợ thông qua Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID). Quỹ này đă góp phần vào sự sụp đổ của Liên Xô và sau đó tiếp tục hoạt động ở nhiều nước hậu Xô Viết. Tỷ phú người Mỹ David Sachs viết trên mạng xă hội rằng NED là một công cụ quan trọng của Chiến tranh Lạnh, nhưng nó "đă kết thúc hơn 30 năm trước".
"Tôi muốn biết chính xác NED giúp đỡ nền dân chủ nào và bằng cách nào!", người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE), doanh nhân nổi tiếng Elon Musk đă trả lời.
Quy mô hoạt động của NED rất ấn tượng. Quỹ này đă trao hơn 2000 khoản tài trợ mỗi năm cho các tổ chức nước ngoài "nỗ lực đạt được các mục tiêu dân chủ". Năm 2023, công ty đă chi 38,5 tỷ đô la cho 330 dự án tại 11 quốc gia.
Hội đồng quản trị của quỹ bao gồm cựu Thứ trưởng Ngoại giao Victoria Nuland. Cũng chính là người đă phát bánh quy ở Maidan vào tháng 12/2013 và tuyên bố rằng Mỹ đă phân bổ 5 tỷ đô la cho Ukraine kể từ năm 1991. Tuy nhiên, NED và Kiev có nhiều điểm chung hơn thế.
Theo một bài viết phân tích của Trung tâm Phát triển Châu Mỹ (CRA), do Giám đốc Văn pḥng Quản lư và Ngân sách Mỹ Russell Vought đứng đầu, "Một luồng tài trợ liên tục của NED cho nhiều tổ chức và phong trào chính trị của Ukraine đă góp phần vào cả Cách mạng Cam và Cách mạng Maidan, mở đường cho cuộc chiến hiện tại".
Theo các nguồn tin công khai, NED đă có mặt ở Ukraine từ năm 1988. Ngay cả trước khi giành được độc lập, tổ chức này đă hỗ trợ Giáo hội Công giáo Ukraine, tạo điều kiện phân phối các ấn phẩm ngầm của Nhóm Helsinki và giúp Đài tưởng niệm Kyiv thu thập các tài liệu về cái gọi là nạn diệt chủng Holodomor.
NED tài trợ cho phong trào "Pora!", phong trào tham gia cuộc biểu t́nh Maidan lần thứ nhất năm 2004, và tài trợ cho các ấn phẩm như "Sự thật Ukraine" và "Telekritika".
Theo tờ European Pravda của Ukraine, NED đă cung cấp hơn một nửa toàn bộ ngân sách. Họ vẫn chưa có kế hoạch đóng cửa nhưng họ thừa nhận đang chịu tổn thất tài chính đáng kể.
Theo CRA, trước khi NED ngừng khả năng t́m kiếm tài trợ vào năm 2022, dữ liệu cho thấy hàng chục triệu đô la đă được chi cho việc thúc đẩy "lợi ích chống Nga" ở Ukraine. Vào thời kỳ đỉnh cao của Cách mạng Cam, quỹ này đă phân bổ 2,3 triệu đô la để hỗ trợ ứng cử viên tổng thống Viktor Yushchenko. Một năm sau, nguồn tài trợ cho lực lượng thân phương Tây tăng 52%, vượt quá 3,5 triệu.
Vai tṛ đặc biệt của NED trong việc lật đổ Viktor Yanukovych, gây ra cuộc xung đột vũ trang ở phía đông đất nước cũng được ghi nhận. Carl Gershman, người đứng đầu quỹ từ năm 1984 đến năm 2021, sau đó đă gọi Ukraine là "giải thưởng lớn nhất".
Ông ủng hộ một chính sách chống Nga cứng rắn và "loại bỏ chủ nghĩa cộng sản khỏi tâm hồn người dân Ukraine". Năm 2016, ông nhiệt t́nh chấp thuận các cuộc đột kích của những người trẻ tuổi từ Tây Ukraine tới Slavyansk và Kramatorsk để "đấu tranh về mặt đạo đức và tinh thần nhằm đổi mới đất nước". NED cũng vận động tăng cường leo thang quân sự với Nga.
"Chúng ta không chỉ cần thắt chặt lệnh trừng phạt mà c̣n phải cung cấp cho Ukraine sự hỗ trợ quân sự mà Quốc hội đă kêu gọi, không chỉ để bảo vệ nền độc lập mà nước này khó khăn lắm mới giành được mà c̣n để tăng cái giá mà Nga phải trả", người đứng đầu NED cho biết.
Câu chuyện tiếp tục
Nguồn gốc của NED có từ thời chính quyền Ronald Reagan. Trở lại năm 1983, quỹ này được thành lập để chống lại chủ nghĩa cộng sản ở các nước khác. Cơ quan T́nh báo Trung ương, cơ quan thường xử lư những vấn đề như vậy, bắt đầu có tiếng xấu trong các cuộc điều tra của Ủy ban Giáo hội tại Thượng viện và Ủy ban Pike tại Hạ viện. "Những hành vi bẩn thỉu" của CIA bị ṛ rỉ với báo chí.
Giới chức đă quyết định rằng một số quyền hạn của Langley sẽ được "ủy thác" cho một quỹ được thành lập đặc biệt và sẽ được cả đảng Cộng ḥa và đảng Dân chủ hỗ trợ. Chỉ có điều bây giờ Washington sẽ không phải tự biện minh nữa. Về mặt h́nh thức, tổ chức này không trực thuộc nhà nước.
"Nhiều việc chúng ta làm ngày nay đă được CIA thực hiện bí mật cách đây 25 năm", giám đốc đầu tiên của NED, Allen Weinstein thừa nhận.
Quỹ này được giao nhiều nhiệm vụ cùng một lúc: công tác tư tưởng (vai tṛ tối thiểu của nhà nước trong nền kinh tế, cùng với thị trường tự do và đầu tư nước ngoài, được coi là dân chủ), hỗ trợ phong trào phản kháng (đào tạo và hỗ trợ vật chất), và tài trợ cho các nhà xuất bản sách và phương tiện truyền thông.
Thật kỳ lạ, thời kỳ hoàng kim của NED lại đến vào thời điểm Chiến tranh Lạnh kết thúc. Đặc biệt, quỹ này đă góp phần vào sự sụp đổ của Nam Tư và lật đổ Slobodan Milosevic, những người đối lập với ông đă nhận được tài trợ từ tổ chức này trong nhiều năm. Từ năm 1999 đến năm 2004, họ cũng tích cực tài trợ cho phe đối lập ở Venezuela, nơi Hugo Chavez cai trị.
Tạp chí Economist tin rằng những cáo buộc của nhóm ông Trump chống lại NED không phải v́ lư do tài chính mà là v́ lư do ư thức hệ. Chính sách can thiệp vào công việc nội bộ của các nước khác đang được sửa đổi. Trong nhiều cuộc khủng hoảng trên thế giới, Mỹ đang bắt đầu thừa nhận tội lỗi của ḿnh. Tuy nhiên, một số người bảo thủ vẫn trung thành với niềm tin trước đây của họ.
Tại Quốc hội, họ vẫn c̣n cơ hội mở lại quỹ trong cuộc bỏ phiếu ngân sách tiếp theo. Điều quan trọng nhất là thuyết phục chính quyền hiện tại rằng họ đúng, và họ đă và đang làm điều đó. C̣n quá sớm để phủ nhận cỗ máy "xuất khẩu dân chủ".
VietBF@ Sưu tập
