Ông Zelensky đă thành công khiến cho Hoa Kỳ đồng ư cung cấp các chiến đấu cơ hiện đại F-16 và giành được sự ủng hộ "không có ǵ lay chuyển nổi" từ phương Tây.
Triển vọng nhằm cung cấp các chiến đấu cơ F-16 cho quốc gia đang ch́m trong cuộc xung đột cũng như các hoạt động tích cực của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại diễn đàn quốc tế, sẽ có ảnh hưởng rất nhiều đến tương lai của cuộc chiến này.
Hội nghị Thượng đỉnh G7 tại Hiroshima, Nhật Bản, đă đi đến một bước chuyển tiếp đáng kể có dính líu đến cuộc chiến ở Ukraine. Quyết định của chính phủ Hoa Kỳ sau nhiều tháng c̣n lưỡng lự, nay cho phép sự chuyển giao loại máy bay chiến đấu F-16 đến Ukraine mở ra một khía cạnh quân sự mới cho cuộc xung đột.
Tất nhiên, hiệu quả sẽ không được thấy ngay lập tức, v́ sẽ phải mất nhiều tháng trước khi công tác huấn luyện và việc chuyển giao các tiêm kích mới này có thể được hoàn tất. Tuy nhiên, rơ ràng là khi những chiếc máy bay phản lực này sẵn sàng đi vào tham chiến, Kiev sẽ có một sự thúc đẩy lớn.
Phản ứng trước thông tin nói trên, Moscow cảnh cáo rằng, biện pháp này sẽ kéo theo những sự rủi ro to lớn đối với các nước phương Tây.
"Chúng tôi thấy rằng các nước phương Tây vẫn đang tuân theo kịch bản leo thang. Nó kéo theo những rủi ro to lớn cho chính họ", Thứ trưởng Ngoại giao Nga Alexander Grushko cho biết hôm 21/5.
"Trong mọi trường hợp, điều này sẽ được tính đến trong tất cả các kế hoạch của chúng tôi, và chúng tôi có tất cả các phương tiện cần thiết để đạt được các mục tiêu mà chúng tôi đă đặt ra", ông Grushko được hăng thông tấn nhà nước Nga TASS dẫn lời cho biết.
Một kết quả tuyệt vời
Qua nhiều tháng kể từ khi Nga phát động cuộc xâm lược trắng trợn và vô cớ ở Ukraine cho đến trước hội nghị này, phía Washington đă từ chối mọi yêu cầu của Kiev có liên quan đến loại chiến đâu cơ F-16, giống như họ đă làm với hệ thống hỏa tiển pḥng không HIMARS, Patriot hoặc xe thiết giáp của phương Tây.
Nhưng giờ đây, có vẻ như Tổng thống Mỹ Joe Biden, người đă từng bày tỏ sự lo ngại về khả năng những chiếc chiến đấu cơ hiện đại nói trên được sử dụng để tấn công các mục tiêu trên đất Nga, cuối cùng đă chấp thuận cho phép chuyển giao này.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky (ở giữa) chụp ảnh cùng các vị nguyên thủ quốc gia Mỹ, Nhật Bản, Pháp và Canada trước phiên làm việc tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 ở Hiroshima, ngày 21/5/2023. (Ảnh: Times of Israel)
Hôm 19/5, ông Biden đă công khai bày tỏ ủng hộ sáng kiến quốc tế về việc bắt đầu đào tạo phi công Ukraine sử dụng chiến đấu cơ của phương Tây. Hôm 20/5, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan đă làm sáng tỏ mọi nghi ngờ về vấn đề này:
"Khi quá tŕnh huấn luyện diễn ra trong những tháng sắp tới, chúng tôi sẽ làm việc với các đồng minh của ḿnh để xác định khi nào các máy bay sẽ được chuyển giao, ai sẽ giao chúng, và với số lượng là bao nhiêu".
Washington khẳng định các chiến đấu cơ là một phần trong chiến lược của Hoa Kỳ nhằm hỗ trợ Ukraine
"theo cách để tránh Thế chiến III".
Hôm 21/5, ông Biden cho biết ông đă nhận được sự bảo đảm chắc chắn từ Tổng thống Zelensky rằng các chiến đấu cơ F-16 do phương Tây cung cấp sẽ không được sử dụng để xâm nhập tấn công vào lănh thổ của Nga. Ông c̣n nói với các phóng viên ở Hiroshima sau khi kết thúc Hội nghị Thượng đỉnh rằng,
"F-16 có thể được sử dụng ở bất cứ nơi nào trong lănh thổ Ukraine có sự hiện diên của quân Nga".
Ông Biden cho rằng,
"Rất khó có khả năng các máy bay này sẽ được sử dụng trong bất kể cuộc tấn công nào của Ukraine trong những tuần sắp tới, nhưng quân đội Ukraine có thể cần những vũ khí như vậy để tự vệ trước quân Nga".
Tổng thống Zelensky cũng thừa nhận các máy bay phản lực này sẽ không giúp ích ǵ ngay lập tức, nhưng ca ngợi quyết định này là
"một kết quả tuyệt vời".
F-16 không phải là mẫu chiến đấu cơ tối tân nhất mà Hoa Kỳ sản xuất ra, nhưng rơ ràng chúng luôn vượt trội nếu so với Mig-29 và Su-27 của Ukraine. Mặt khác, Nga đang sử dụng Su-35, mẫu máy bay kém hơn F-16, nhưng tốt hơn những chiếc máy bay mà không quân của Ukraine hiện có.
Tổng thống Mỹ Joe Biden tṛ chuyện với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trước phiên làm việc về Ukraine trong Hội nghị Thượng đỉnh G7 ở Hiroshima, Nhật Bản, ngày 21/5/2023. (Ảnh: Times of Israel)
Sự ủng hộ "không có ǵ lay chuyển nổi"
Tin tức về F-16 không phải là vấn đề duy nhất mà Hội nghị Thượng đỉnh G7 ở Hiroshima mang lại. Hội nghị cũng đánh dấu một bước nhảy vọt về mặt ngoại giao.
Sau một thời gian dài không rời khỏi đất nước ḿnh, ông Zelensky đă tiến hành một loạt các cuộc gặp song phương và đa phương, gây ra sự hiện diện sôi nổi tại các diễn đàn trên toàn cầu.
Trước đó, ông Zelensky đă lên kế hoạch dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 trực tuyến, nhưng cuối cùng đă bất ngờ xuất hiện ở Hiroshima sau bước đột phá lớn về vấn đề viện trợ vũ khí từ phương Tây.
Ngoài 7 quốc gia thành viên, Hội nghị Thượng đỉnh G7 năm nay c̣n mở rộng lời mời tới các vị đứng đầu của Ấn Độ, Brazil, Indonesia, Việt Nam, Úc và Hàn Quốc, và một số quốc gia khác. Và, trước khi xuất hiện ở Nhật Bản, Tổng thống Ukraine hôm 19/5 đă dừng chân ở Ả Rập Xê-út để phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập.
Để tiện so sánh, hiện nay Tổng thống Nga Vladimir Putin do lo sợ bị lật đổ hoặc bị ám sát, nên có phạm vi hoạt động hạn chế hơn so với ông Zelensky khi nói đến chiến lược ngoại giao cá nhân, một sự khác biệt lớn giữa người đứng đầu của hai bên trong cuộc xung đột trực diện Nga-Ukraine.
Ngoài các cuộc thảo luận về quân sự và ngoại giao, c̣n có một yếu tố thứ 3 tại Thượng đỉnh G7 có thể làm xói ṃn thêm năng lực của Nga: G7 đang lên kế hoạch hạn chế hơn nữa các mặt hàng xuất khẩu chiến lược quan trọng sang nước Nga, một điều có thể gây ra cản trở lớn cho các khả năng hoạt động của máy móc kỹ nghệ.
Họ cũng sẽ mở rộng các biện pháp trừng phạt trong lĩnh vực kim cương, một ngành kinh doanh béo bở đối với Nga. G7 hiện đang cảnh cáo các bên thứ ba rằng việc cung cấp hỗ trợ vật chất cho hành động gây hấn của Nga sẽ dẫn đến hậu quả bị trừng phạt nghiêm trọng.
Mặc dù những biện pháp này không thể hiện một
"đ̣n chí tử" đối với Điện Kremlin, nhưng chúng gửi đi một thông điệp rằng
"ṿng kim cô" đang siết chặt quanh chế độ của ông Putin. Trong khi đó, sự ủng hộ dành cho Kiev là bền vững, thậm chí có thể nói là
"không có ǵ lay chuyển nổi".
Ngoại giao song phương
Cùng với việc giành được sự ủng hộ từ các đồng minh, chuyến viếng thăm này đă tạo cho Tổng thống Zelensky một cơ hội hiếm có để lấy ḷng một số quốc gia đă rất ít hoặc không lên án cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Sau khi hạ cánh xuống Hiroshima trên máy bay chuyên cơ của chính phủ Pháp, ông Zelensky ngay lập tức bắt đầu một loạt cuộc gặp song phương với các giới lănh đạo như Thủ tướng Anh Rishi Sunak, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi, cùng những người đứng đầu khác nữa.
Sự hiện diện của ông Modi và Tổng thống Brazil Luiz Inácio Lula da Silva có liên quan đến sự tham dự của ông Zelensky.
Delhi vốn có quan hệ chặt chẽ với Moscow. Ấn Độ đă bỏ phiếu trắng tại Liên Hợp Quốc (LHQ) liên quan đến cuộc xung độ giữa Nga-Ukraine, trong khi ông Modi đă mở rộng các giao dịch thương mại với ông Putin trong bối cảnh căng thẳng địa lư chính trị về Ukraine.
Tuy nhiên, bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G7, ông Modi đă tiếp ông Zelensky với sự nồng hậu hiếm thấy. Ông nói với Tổng thống Ukraine: "
Tôi hiểu rất rơ nỗi đau của ngài và nỗi đau của người dân Ukraine. Tôi có thể bảo đảm với Ngài rằng để giải quyết vấn đề này, Ấn Độ và cá nhân tôi sẽ làm bất cứ điều ǵ nếu có thể".
Trong khi đó, Brazil, vốn đă bỏ phiếu lên án Nga tại LHQ, đang thúc đẩy một sáng kiến ḥa b́nh gây ra nhiều sự hoài nghi đối với người phương Tây. Bên lề hội nghị tại Nhật Bản đă không diễn ra cuộc gặp song phương nào giữa ông Lula da Silva và ông Zelensky.
Khi nói đến vấn đề trung gian ḥa giải, Trung Quốc cũng đang thúc đẩy các nỗ lực nhằm kiến tạo ḥa b́nh, với việc đặc phái viên của Chủ tịch TQ Tập Cận B́nh đang thực hiện chuyến công du đến nhiều thủ đô ở châu Âu, bao gồm Kiev, Warsaw, Berlin, Paris và Brussels, và dự kiến sẽ kết thúc chuyến đi tại Moscow.
Trong thông cáo cuối cùng sau khi kết thúc Hội nghị Thượng đỉnh, các thành viên G7 yêu cầu Bắc Kinh sử dụng ảnh hưởng của ḿnh để thúc đẩy Nga phải rút quân. Bản thân Tổng thống Zelensky cũng đang t́m kiếm sự ủng hộ cho kế hoạch ḥa b́nh 10 điểm của ḿnh, tập trung vào yêu cầu quân Nga phải rút khỏi ra lănh thổ của Ukraine.
Thủ tướng Đức Scholz cho biết, thông điệp từ Ukraine và các đồng minh rất rơ ràng:
"Nga phải rút quân".
Bất cứ kế hoạch ḥa b́nh nào "không thể chỉ đơn giản là gắn liền với việc đóng băng cuộc xung đột", Thủ tướng Đức nói.
"Nga không nên đặt cược rằng nếu họ cầm cự đủ lâu th́ cuối cùng sẽ làm suy yếu sự ủng hộ dành cho Ukraine".
Tóm lại, Hội nghị Thượng đỉnh G7 tại Nhật Bản nhằm chứng minh rằng, các cường quốc phương Tây hoàn toàn không mệt mỏi trong việc hỗ trợ cho Ukraine. EU đă vượt qua thành công nguy cơ khủng hoảng về năng lượng, trong khi nền kinh tế của khu vực không bị thiệt hại nhiều như dự kiến do cuộc xung đột, và hậu quả là nạn lạm phát bùng phát.
Và giờ đây, sự hỗ trợ quân sự sắp được tăng cường với những khoản chi lớn, mặc dù G7 khẳng định đă phân bổ đủ ngân sách hỗ trợ cho Ukraine trong thời gian c̣n lại của năm 2023 và sang năm 2024.
(Theo El Pais, France24, Reuters)
