|
Chiến sự dữ dội ở vùng Donbass và các tỉnh xung quanh trong năm 2024 có khả năng quyết định cục diện xung đột Nga - Ukraine trong năm 2025 này. Từ cuối năm 2023, Nga đã tích cực tạo thế có lợi trên chiến trường để mở ra cục diện mới trong năm nay.
Cuộc xung đột Nga - Ukraine đã có nhiều bước ngoặt bất ngờ. Hồi đầu năm 2022, ít người có thể dự báo trước được khả năng phòng thủ bền bỉ của Ukraine. Vào cuối năm 2022, công luận thế giới chuyển hướng, xem binh sĩ Nga là thiếu năng lực và trang bị kém để đương đầu với các thực tế của chiến tranh hiện đại. Còn phương Tây lúc đó cho rằng quân đội Ukraine, được NATO hậu thuẫn và đào tạo, sẽ đạt được những chiến thắng quyết định.
Tuy nhiên, cục diện lại thay đổi một lần nữa vào năm 2023, khi cuộc phản công quy mô lớn của Ukraine thất bại ở tỉnh Zaporizhzhia. Vào cuối năm 2023, các lực lượng Nga đã mở cuộc tấn công của riêng mình (vẫn kéo dài đến giai đoạn hiện nay).
Tình hình cấp chiến thuật: Nga tiến chậm nhưng chắc
Hoạt động tấn công của Nga vào năm 2024 đặt ra mục tiêu ít tham vọng hơn so với chiến dịch tiến công do họ phát động vào năm 2022. Chiến sự chính diễn ra ở khu vực Tây thành phố Donetsk - nơi có khoảng 1 triệu cư dân. Thành phố Donetsk cũng là thủ phủ và là thành phố lớn nhất của “Cộng hòa nhân dân Donetsk” tự xưng mà Nga đã tuyên bố sáp nhập.
Binh sĩ Nga lần đầu bao vây và chiếm được thị trấn chiến lược Avdiivka ở vùng ngoại vi của Donetsk. Sau đó quân Nga đánh bung ra xa hơn từ Donetsk - nơi bị tấn công bằng hỏa lực pháo trực tiếp. Tình hình tại đây gợi nhớ lại thời kỳ Thế chiến thứ nhất. Nhịp tiến của quân đội Nga tương ứng với bước tiến của lực lượng bộ binh xung kích. Các nhiệm vụ chủ yếu do các đơn vị nhỏ tiến hành.
Phía Nga áp dụng lối đánh công sự vững chắc bằng nhóm nhỏ binh sĩ có thiết bị quân sự yểm trợ. Một người lính xung kích Nga kể lại: “Một UAV bay trên cao cung cấp các thông tin để chúng tôi điều chỉnh, một xe tăng che chắn cho chúng tôi, và rồi đạn cối nã vào đối phương”. Nga đã mở một chuỗi các cuộc tấn công cục bộ nhỏ lẻ.
Các tư lệnh Nga, đặc biệt là tướng Andrey Mordvichev - người chỉ huy chiến dịch gần Donetsk, đã thăm dò phòng tuyến Ukraine bằng cách tấn công vào nhiều điểm khác nhau và tiến lên theo những hướng ghi nhận được những thành công nhỏ. Lối đánh này tuy căng thẳng nhưng rất hiệu quả.
Trong cả năm 2024, quân Nga đẩy nhanh dần đà tiến của mình. Vào mùa thu 2024, quân Nga chiếm thêm nhiều lãnh thổ hơn so với 8 tháng trước đó. Trong khi đó, quân đội Ukraine hứng chịu thiệt hại lớn về nhân lực và thiết bị. Đã vậy, viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine sau khi lên đỉnh điểm vào năm 2023 thì đã bắt đầu sụt giảm, đặc biệt là đối với các loại vũ khí hạng nặng. Lực lượng vũ trang Ukraine giờ không còn nhiều xe tăng và trọng pháo như trước nữa. Giới chỉ huy Ukraine cũng nhận thức được rằng cán cân sức mạnh đang thay đổi, không còn theo hướng có lợi cho họ.
Chính trong bối cảnh ấy, vào tháng 8/2024, quân đội Ukraine mở cuộc đột kích táo bạo vào tỉnh Kursk của Nga ở một khu vực nằm cách xa mặt trận chính. Trước đó cả Nga và Ukraine cũng ngầm thừa nhận rằng khu vực lãnh thổ nằm về phía Tây tỉnh Belgorod của Nga và tỉnh Kharkov của Ukraine là nơi tương đối yên tĩnh và không bên nào cố gắng xâm phạm lãnh thổ đối phương ở đây. Thế nhưng, vào tháng 8 vừa qua, binh lính Ukraine đã đột kích vào một nơi như vậy, áp đảo lực lượng biên phòng Nga và thẳng tiến tới thành phố Kursk của tỉnh cùng tên và thị trấn Kurchatov nằm gần đó, nơi có một nhà máy điện hạt nhân.
Tại Kursk, Ukraine giành được yếu tố bất ngờ nhất định trong giai đoạn đầu. Ý đồ của Ukraine là gây sức ép tâm lý với Nga, giảm bớt áp lực lên các phòng tuyến của Ukraine, đồng thời tạo lá bài cho mặc cả sau này.
Nga sau đó đã phản ứng đáp trả. Nga tái triển khai một số lực lượng quân sự tới tỉnh Kursk nhưng hầu như không kéo lực lượng chủ lực nào của mình ra khỏi mặt trận Donbass. Đa phần viện binh Nga đến từ nhưng khu vực yên bình và được Nga bảo vệ chắc chắn.
Tiếp đó, cuộc đột kích của Ukraine dần rơi vào thế sa lầy tại Kursk, khi quân Nga tiến hành nhiều trận phản kích.
Mặc dù vậy, Tổng thống Ukraine Zelensky vẫn chủ trương bám trụ tại Kursk. Do vậy, khu vực mà quân Ukraine chiếm được tại Kursk đã ngập tràn các lữ đoàn của quân đội Ukraine. Các đơn vị này của Ukraine đã liên lục bị Nga oanh tạc bằng máy bay và trọng pháo.
Về cơ bản, các lực lượng tinh nhuệ được Ukraine điều tới Kursk đã không thể tiến xa thêm. Nói cách khác, quân Ukraine vẫn chưa giành được thắng lợi quyết định tại Kursk.
Trong lúc quân Ukraine kẹt ở Kursk, các lực lượng Nga tiến nhanh về thị trấn yết hầu Pokrovsk ở Donbass. Quân Nga đã khép chặt vòng vây quanh Pokrovsk. Có khả năng Nga sẽ khởi động các trận đánh lớn trên hướng này vào đầu năm 2025.
Cục diện cấp chiến lược và ngoại giao
Vào năm 2024, cả Nga và Ukraine đều đối mặt với những thách thức ngày càng tăng về nhân lực.
Đối với Ukraine, vấn đề này nặng nề hơn nhiều. Nhiều đơn vị tiền phương của Ukraine bị thiếu quân nghiêm trọng, tới mức độ 50%. Ukraine đã phải áp dụng các biện pháp cứng rắn để gọi thêm công dân nhập ngũ.
Nga gặp các vấn đề tương tự về nhân sự nhưng đã giảm nhẹ được mức độ nghiêm trọng của vấn đề nhờ vào áp dụng các khuyến khích tài chính dành cho tình nguyện viên gia nhập quân ngũ. Hoạt động tuyển quân của Nga vẫn duy trì dòng chảy ổn định nhân lực vào các đơn vị quân đội. Những thay đổi bên trong bộ máy lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga đã tiếp thêm xung lực cho hoạt động quân sự của Nga. Ông Andrey Belousov, người lên làm bộ trưởng quốc phòng thay ông Sergey Shoigu, đã ưu tiên đẩy mạnh sản xuất đạn dược và vũ khí, giúp Nga duy trì các chiến dịch tiến công và thực hiện những cuộc tập kích chưa từng có tiền lệ vào cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.
Lưới điện của Ukraine đã bị suy yếu nghiêm trong do những cuộc tấn công như thế trong suốt năm 2024. Các đòn tập kích do Nga thực hiện cũng cản trợ nỗ lực của Ukraine bổ sung kho vũ khí cũng như sửa chữa khí tài quân sự.
Trước những diễn biến trên, Ukraine đã ngầm thừa nhận rằng họ ít khả năng tái chiếm lãnh thổ đã mất vào tay Nga, còn phương Tây bắt đầu lan truyền ý tưởng đóng băng xung đột Nga - Ukraine. Tổng thống đắc cử Mỹ Trump liên lục bày tỏ ý định trung gian hòa giải cho một thỏa thuận hòa bình.
Tuy nhiên, Nga vẫn giữ vững các yêu sách của mình. Moscow một mực khẳng định Ukraine phải công nhận chính thức Crimea và Donbass là lãnh thổ của Nga, cũng như công nhận những lãnh thổ khác mà Nga chiếm được trong xung đột với Ukraine. Ngoài ra, Nga còn yêu cầu Ukraine từ bỏ tham vọng gia nhập NATO, đồng thời giảm đáng kể năng lực quân sự của mình. Nga hiện nay kiên quyết theo đuổi mục tiêu này hơn hẳn so với năm 2022.
Trong khi đó, Ukraine không chấp nhận các yêu sách trên.
Cả Nga và Ukraine hiện đều thiếu tin tưởng lẫn nhau. Moscow cực lực phản đối sự hiện diện của binh sĩ nước ngoài trên đất Ukraine, còn Kiev muốn có sự bảo đảm an ninh từ các đồng minh của mình.
Khả năng cao nếu diễn ra đàm phán hòa bình, tình hình thực địa trên chiến trường sẽ đóng vai trò quyết định. Và mặt trận Donbass hiện là tiêu điểm của chiến trường Ukraine.
VietBF@ sưu tập
|
