Hải quân Colombia vừa thu giữ tàu ngầm bán ngầm không người lái đầu tiên, được trang bị camera, Starlink và hệ thống tự hành, với nghi dùng để vận chuyển cocaine.
Một tàu bán ngầm không người lái bị thu giữ ngoài khơi bờ biển gần Santa Marta (Colombia) vào ngày 2/7. Ảnh: Văn phòng báo chí Hải quân Colombia.
Tuần qua, hải quân Colombia đã thu giữ một tàu ngầm không người lái chuyên dụng đang hoạt động trên biển Caribe.
Dù không phát hiện cocaine trên tàu, điều khiến nhà chức trách đặc biệt quan tâm là phương tiện này hoàn toàn không có người điều khiển, đánh dấu lần đầu tiên một thiết bị như vậy bị bắt giữ trong vùng biển Colombia, Guardian cho biết.
Tàu tự hành thành vũ khí mới
Chiếc tàu bán ngầm màu xám, được phát hiện ngoài khơi thành phố cảng Santa Marta, được trang bị ăng-ten, modem Starlink và hai camera giám sát: một phía trước để theo dõi hành trình, và một bên trong để quan sát động cơ và truyền động.
Giới chức tin rằng con tàu đang trong giai đoạn chạy thử cho kế hoạch vận chuyển cocaine tới Mỹ hoặc châu Âu.
"Phát hiện này cho thấy tội phạm ma túy đang chuyển hướng sang sử dụng công nghệ không người lái tinh vi hơn, giúp tăng khả năng né tránh lực lượng truy quét, đồng thời đặt ra thách thức nghiêm trọng đối với an ninh hàng hải quốc tế", Đô đốc Juan Ricardo Rozo Obregón, tư lệnh hải quân Colombia, nhận định.
Theo hải quân nước này, công nghệ không người lái đang trở thành mối đe dọa nổi lên, làm thay đổi cấu trúc hoạt động của các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia. Họ cho rằng con tàu vừa thu giữ có thể do băng đảng Gulf Clan - tổ chức buôn ma túy lớn nhất Colombia - đứng sau vận hành.
Phát hiện trên diễn ra trong bối cảnh Colombia - quốc gia sản xuất cocaine hàng đầu thế giới - đang đối mặt với sản lượng kỷ lục. Báo cáo của Liên Hợp Quốc cho thấy diện tích trồng coca tại nước này đã tăng từ 204.000 ha lên 253.000 ha trong năm 2023, đáp ứng nhu cầu toàn cầu ngày càng tăng.
Các tổ chức tội phạm từng sử dụng tàu ngầm bán ngầm có người điều khiển suốt nhiều thập kỷ, nhưng sự xuất hiện của phương tiện không người lái cho thấy bước tiến công nghệ đáng kể. Điều này giúp giảm nguy cơ bị phát hiện và hạn chế khả năng các thành viên bị bắt khai ra đường dây.
“Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy các băng nhóm ma túy đang trở nên sáng tạo hơn và không ngừng cải tiến cả thiết kế lẫn công nghệ. Tàu ngầm không người lái chính là bước tiếp theo trong quá trình tiến hóa đó,” chuyên gia Henry Shuldiner từ tổ chức nghiên cứu tội phạm InSight Crime nhận định.
Ông cho biết các nhóm buôn ma túy đang thử nghiệm việc loại bỏ thủy thủ đoàn, vốn thường gồm ít nhất 4 người cho các hành trình xuyên Đại Tây Dương, nhằm tối ưu hóa chi phí và giảm thiểu rủi ro.
“Việc chấp nhận đánh đổi một con tàu cho thấy họ sẵn sàng đầu tư vào nghiên cứu - phát triển, miễn là đổi lại là hiệu quả vận chuyển cao hơn”, ông nói.
Thách thức an ninh mới
Một tàu ngầm bán ngầm có thể được chế tạo với chi phí từ 150.000 USD, nhưng nhiều ước tính cho rằng giá thành thực tế dao động trong khoảng từ 1 đến 2 triệu USD.
Theo bà Juana Cabezas, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Phát triển và Hòa bình Colombia, các băng đảng ma túy Mexico đã bắt đầu thuê kỹ sư công nghệ để thiết kế tàu ngầm không người lái từ năm 2017.
“Chúng ngày càng khó truy vết vì không để lại dấu vết về người điều hành trực tiếp”, bà nói với AFP.
Luật pháp Colombia quy định rõ: việc sử dụng, chế tạo, sở hữu hay vận chuyển tàu bán ngầm có thể bị phạt tới 14 năm tù giam. Tuy vậy, theo InSight Crime, số lượng loại tàu này bị phát hiện vượt Đại Tây Dương và Thái Bình Dương trong năm 2024 vẫn ở mức gần kỷ lục.
“Một số năm, chúng tôi ghi nhận hơn 30 vụ bắt giữ trên toàn cầu và đó chỉ là con số chính thức. Một số quan chức Mỹ ước tính chỉ khoảng 5% tàu ngầm ma túy thực sự bị chặn bắt. Nghĩa là, dù các vụ thu giữ tăng cao, phần lớn vẫn lọt lưới”, ông Shuldiner nói thêm.
Dù phần lớn cocaine vẫn được vận chuyển bằng container, các chuyên gia cảnh báo tàu ngầm ma túy đang dần trở thành phương thức chính trên các tuyến đường biển dài xuyên đại dương.
Lượng lớn cocaine tại Colombia được vận chuyển bằng đường biển. Ảnh: Reuters.
Hải quân Colombia cho biết trong nửa đầu năm 2025, họ đã phát hiện 10 tàu bán ngầm ở nhiều khu vực trên lục địa, tất cả đều được cải tiến để tránh radar và có khả năng di chuyển bán tự động.
Sergio Guzmán, giám đốc tổ chức phân tích rủi ro Colombia Risk Analysis, nhận định đây là vụ bắt giữ đầu tiên trong vùng biển Colombia, nhưng có thể không phải lần triển khai đầu tiên.
“Giới chức luôn đi sau tội phạm một bước trong lĩnh vực này”, ông cảnh báo và cho rằng sẽ “rất khó để Colombia và các nước khác bắt kịp nếu không cải thiện chia sẻ thông tin và hợp tác quốc tế”.
Theo thống kê toàn cầu, sản lượng cocaine năm 2023 tăng gần 34% so với năm trước đó, với ước tính khoảng 25 triệu người sử dụng chất gây nghiện này - tăng mạnh so với con số 17 triệu một thập kỷ trước.
