|
Nguyên mẫu pháo điện từ của Nhật Bản đang tạo ra một giải pháp rẻ tiền, khó ngăn chặn để đối phó với các mối đe dọa từ tên lửa và bầy đàn máy bay không người lái của Trung Quốc. Bằng cách bắn thủng một tàu mục tiêu bằng một loại vũ khí mà Mỹ đã gác lại, công nghệ này còn gợi mở về sự trở lại của súng hải quân trong tác chiến mặt nước.
Tháng này, tờ The War Zone (TWZ) đưa tin Cơ quan Công nghệ và Hậu cần Mua sắm (ATLA) của Nhật Bản đã công bố bằng chứng đầu tiên về thiệt hại do nguyên mẫu pháo điện từ (railgun) gây ra trên một tàu mục tiêu. Sự kiện này cho thấy quyết tâm của Tokyo trong việc thúc đẩy một năng lực mà Hải quân Mỹ đã từ bỏ vào năm 2022.
Cuộc thử nghiệm, được tiến hành vào mùa hè năm 2025 trên tàu thử nghiệm JS Asuka 6.200 tấn của Lực lượng Phòng vệ Hàng hải Nhật Bản (JMSDF), bao gồm việc bắn các vật thể hình phi tiêu, có cánh ổn định, vào một tàu kéo đang được lai dắt. Hình ảnh được công bố tại Hội nghị chuyên đề Công nghệ Quốc phòng thường niên của ATLA cho thấy nhiều điểm va chạm, xác nhận quỹ đạo bay ổn định và khả năng tấn công hiệu quả.
Các nhà khai thác đã điều khiển vũ khí từ xa bằng cách sử dụng camera và radar, trong khi máy bay không người lái ghi lại cảnh quay. Khẩu pháo điện từ này, một sự phát triển từ các thiết kế mà ATLA theo đuổi từ giữa những năm 2010, đã đạt được vận tốc đầu đạn khoảng 2.300 mét/giây và thể hiện tuổi thọ nòng vượt quá 200 phát bắn, một bước tiến đáng kể so với các tiêu chuẩn trước đây.
Việc lắp đặt hệ thống yêu cầu bốn container vận chuyển chứa các hệ thống hỗ trợ để đáp ứng nhu cầu về điện năng và làm mát, làm nổi bật những thách thức kỹ thuật dai dẳng. Các quan chức cho biết cuộc thử nghiệm đã cung cấp dữ liệu quan trọng về việc tích hợp và vận hành trên các nền tảng hải quân, với ý nghĩa đối với các vai trò chống máy bay và chống tàu trong tương lai, đặc biệt là chống lại các mối đe dọa siêu vượt âm.
Chiến lược đối phó: Tên lửa siêu vượt âm và bầy đàn UAV
Chương trình pháo điện từ của Nhật Bản được xem là một giải pháp chiến lược cho ba áp lực hội tụ: mối đe dọa siêu vượt âm, giới hạn độ sâu kho đạn và tính kinh tế không bền vững của phòng thủ tên lửa.
Lực lượng tên lửa đang mở rộng của Trung Quốc đặt ra mối đe dọa rõ ràng cho Nhật Bản. Báo cáo Sức mạnh Quân sự Trung Quốc 2024 của Bộ Quốc phòng Mỹ (DoD) lưu ý rằng tên lửa siêu vượt âm DF-17 của Trung Quốc được thiết kế để vượt qua hệ thống phòng thủ tên lửa và tấn công các căn cứ cũng như lực lượng Mỹ ở Tây Thái Bình Dương, bao gồm cả những lực lượng đóng tại đảo Okinawa của Nhật Bản.
Báo cáo cũng đề cập rằng Trung Quốc có khoảng 1.300 tên lửa đạn đạo tầm trung (MRBM) và 400 tên lửa hành trình phóng từ mặt đất (GLCM) với 150 bệ phóng, lực lượng này có khả năng tấn công bất kỳ điểm nào ở Nhật Bản.
Ngoài mối đe dọa tên lửa, Stacey Pettyjohn và Molly Campbell trong một báo cáo tháng 9 năm 2025 của Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS) đã đề cập rằng các hòn đảo tiền tuyến của Nhật Bản trong kịch bản xảy ra xung đột rất dễ bị tổn thương trước các bầy đàn máy bay không người lái của Trung Quốc.
Pettyjohn và Campbell chỉ ra rằng quy mô tấn công của bầy đàn máy bay không người lái Trung Quốc nhiều khả năng sẽ vượt quá khả năng đánh chặn và số lượng đạn dược tên lửa đánh chặn của Mỹ.
Những mối đe dọa này cũng đã bộc lộ những điểm yếu căn bản trong lá chắn tên lửa Aegis–Patriot của Nhật Bản, nơi sự khan hiếm tên lửa đánh chặn, thời gian sản xuất dài và chi phí mỗi lần bắn quá cao đang làm suy yếu khả năng phòng thủ tên lửa.
Ngược lại, pháo điện từ mang lại một tỷ lệ trao đổi chi phí hoàn toàn khác biệt, biến dung lượng kho đạn từ số lượng tên lửa có giới hạn thành một chức năng chủ yếu dựa trên khả năng sản xuất điện năng và lưu trữ trên tàu.
Công nghệ này có thể cung cấp cho Nhật Bản một công cụ có khả năng mở rộng quy mô để chống lại mọi thứ, từ các mối đe dọa tên lửa chọn lọc đến bầy đàn máy bay không người lái – các vai trò hiện đang buộc các chỉ huy phải tiêu tốn những tên lửa trị giá hàng triệu đô la cho các mục tiêu rẻ tiền.
Tương lai của tác chiến mặt nước
Bên cạnh phòng thủ tên lửa và máy bay không người lái, pháo điện từ có thể mang lại sự hồi sinh cho pháo hải quân trong các cuộc giao chiến đối kháng giữa tàu với tàu, vai trò đã bị thay thế bởi tên lửa chống hạm từ lâu.
Để dễ hình dung, pháo Mark 45 127 mm của Mỹ có tầm bắn 24 km với đạn thông thường, với kho đạn 600 viên cho tàu khu trục và 1.200 viên cho tàu tuần dương, cùng tốc độ bắn 16–20 phát/phút.
Hơn nữa, Hệ thống Pháo Tiên tiến (AGS) của Mỹ trước đây được trang bị trên các tàu khu trục lớp Zumwalt có tầm bắn 137 km và được tối ưu hóa cho việc bắn phá bờ biển, nhưng chi phí quá cao 800.000–1 triệu USD/viên đã buộc phải hủy bỏ và thay thế bằng tên lửa siêu vượt âm cho lớp Zumwalt.
Pháo điện từ có thể đồng thời giải quyết các vấn đề về tầm bắn và chi phí xung quanh pháo hải quân thông thường. Theo báo cáo tháng 4 năm 2022 của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ (CRS), một đầu đạn siêu tốc trị giá 85.000 USD được bắn từ pháo điện từ có thể đạt vận tốc Mach 5+ với tầm bắn 185 km. Để so sánh, một tên lửa chống hạm Harpoon Block II của Mỹ có giá 1,4 triệu USD/viên, với tầm bắn 124 km.
Trong thực tế, một cuộc giao chiến đối kháng giữa tàu với tàu sẽ chủ yếu xoay quanh tên lửa chống hạm, trừ khi một công nghệ mới thay đổi mô hình đó – pháo điện từ mang lại tầm bắn và khả năng gây sát thương ngang tầm tên lửa, đồng thời có được lợi thế về chi phí của pháo hải quân thông thường.
Pháo điện từ mang lại vận tốc đầu nòng siêu vượt âm, làm giảm đáng kể thời gian phản ứng của kẻ thù với một cú đánh gần như tức thời. Việc thiếu đi một dấu hiệu khai hỏa lớn, chẳng hạn như vệt nhiệt hoặc tín hiệu radar, có thể khiến các phát bắn từ pháo điện từ khó bị phát hiện hơn so với tên lửa.
Hơn nữa, các đầu đạn động năng có thể tỏ ra tàn khốc đối với các tàu chiến hiện đại, vốn có thể không được chế tạo để chịu được các cú đánh từ pháo điện từ. Sự ra đời của tên lửa chống hạm đã khiến lớp giáp thép dày của hải quân trở nên lỗi thời, với hệ thống phòng thủ tàu chiến đương đại được xây dựng xoay quanh các hệ thống "diệt mềm" và "diệt cứng" theo lớp, chẳng hạn như tác chiến điện tử, pháo sáng và pháo mồi (chaff and flares), và hệ thống vũ khí tầm gần (CIWS) để đánh bại tên lửa bay tới.
Trong trường hợp các tàu khu trục lớp Arleigh Burke của Mỹ, lớp này không có giáp ngoại trừ các khu vực quan trọng được bảo vệ bằng hai lớp thép và giáp Kevlar cách nhau – khó có thể gọi là giáp nếu so sánh với các đai giáp 307 mm của thiết giáp hạm lớp Iowa trong Thế chiến thứ hai.
Các cuộc thử nghiệm pháo điện từ của Nhật Bản gợi ý về một tương lai nơi các đòn tấn công động năng siêu vượt âm, có dấu hiệu thấp, có thể chấm dứt sự độc quyền lâu đời của tên lửa trong chiến tranh hải quân, buộc các đối thủ phải tính đến một giải pháp thay thế rẻ hơn, nhanh hơn và khó ngăn chặn hơn.
Nếu Nhật Bản có thể giải quyết các rào cản còn lại về năng lượng và tuổi thọ nòng, họ sẽ không chỉ đưa vào sử dụng một vũ khí mới – mà còn có thể định hướng lại tác chiến mặt nước trở lại với pháo hải quân mà các tàu chiến hiện đại không được chế tạo để sống sót.
|
|
