“Shitcoin” là một thuật ngữ lóng trong thế giới tiền mã hóa (crypto) để chỉ loại tiền số (coin/token) bị đánh giá là không có giá trị thực, thiếu tiềm năng phát triển lâu dài, hoặc chỉ được tạo ra để lừa đảo (scam), đầu cơ, hoặc thổi giá rồi bán tháo (pump and dump).
Nói cách khác, “shitcoin” có thể hiểu là “tiền cứt,” “tiền bẩn”… Vấn đề ở đây là “shitcoin” đang lên ngôi. Với “shitcoin,” người ta, trong thực tế đời thường, không thể mua được gì nhưng lại có thể “mua” được thứ mà tưởng chừng chẳng thể mua nổi: Donald Trump, tổng thống Mỹ!
Có “shitcoin” mua được gì?
Ngày 22 Tháng Năm, hàng trăm nhà đầu tư đồng tiền số “meme coin” đã tề tựu tại một tiệc tối sang trọng – sự kiện bị nhiều người chỉ trích là hình thức mua bán ảnh hưởng công khai nhằm làm giàu cho người quyền lực nhất thế giới: Donald Trump.
Có tổng cộng 220 nhà giao dịch crypto – trong đó nhiều người từ nước ngoài – đã bơm hàng chục triệu đô la vào “meme coin” mang tên Trump (“$TRUMP”) để giành quyền dự dạ tiệc. Việc chọn khách mời diễn ra dưới hình thức thi đua: Ai đầu tư nhiều nhất thì được mời. Một phần tiền đổ thẳng vào túi gia đình Trump.
Sự kiện được quảng bá trên website đồng coin là “Lời mời độc quyền nhất thế giới.” Đêm tiệc tổ chức tại sân golf tư nhân của ông Trump ở Bắc Virginia, với ông Trump là nhân vật chính.
Nhà nghiên cứu crypto Molly White nhận xét: “Rõ ràng Trump đang bán suất tiếp cận ông ấy thông qua đồng meme coin, và tiền thì chảy thẳng vào túi ông ta.” Bà Molly White nhận xét rằng ông Trump đang tận dụng tiền mã hóa để làm giàu cá nhân theo cách trước đây ông chưa từng làm và theo cách chưa từng có trong lịch sử tổng thống Mỹ.
Đồng $TRUMP – một dạng tiền số – được tung ra vào Tháng Giêng, ngay trước lễ nhậm chức của ông Trump. Giá coin $TRUMP nhanh chóng vọt lên hơn $75/token, rồi rơi xuống khoảng $7 vào Tháng Tư.
Sau bữa tiệc ngày 22 Tháng Năm – một “bữa tối riêng tư ấm cúng” – trong đó người tham dự “được nghe chính Tổng Thống Trump nói về tương lai tiền số,” hôm sau, giá coin tăng hơn 55%. Theo hãng phân tích Nansen, top 220 người mua đã chi hơn $140 triệu tiền thật để mua chỗ chen chân vào một sự kiện được xem là “đáng đồng tiền bát gạo.”
Cần nhấn mạnh, phần lớn khách mời là nhân vật ẩn danh, chỉ hiện diện qua biệt danh ba hoặc bốn chữ cái gắn với ví tiền số. Theo nhóm nghiên cứu “Accountable.US,” ít nhất 20 trong 25 nhà đầu tư “có số má” có mặt trong buổi tiệc ngày 22 Tháng Năm không sống tại Mỹ – trong đó có một doanh nhân Úc và cả ông Tôn Vũ Thần (Justin Sun) – tỉ phú tiền số Trung Quốc, người có quan hệ làm ăn sâu rộng với gia đình Trump.
Ngoài khoản đầu tư hàng triệu đô la vào “shitcoin” “$TRUMP,” ông Tôn Vũ Thần còn rót $75 triệu vào World Liberty Financial – một dự án crypto khác liên hệ trực tiếp với gia đình Trump. Chỉ một tháng sau đó, Ủy Ban Chứng Khoán Hoa Kỳ (SEC) dưới chính quyền Trump bất ngờ đình chỉ vụ kiện lừa đảo nhắm vào ông Tôn Vũ Thần.
Chưa rõ ông Trump thực sự kiếm được bao nhiêu từ $TRUMP. Trong khi đó, phần lớn nhà đầu tư bị lỗ. Theo dữ liệu từ Chainalysis, chỉ có 58 “ví” kiếm được tiền từ đồng $TRUMP, trong khi có đến 764,000 ví khác bị lỗ. Một nhà đầu tư giấu tên cho biết đương sự bị mất trắng $2.5 triệu. Nansen ước tính hơn 70% người giữ $TRUMP đã mất tổng cộng khoảng $21 triệu kể từ khi lời mời dự tiệc ngày 22 Tháng Năm được công bố.
Trung tuần Tháng Sáu, báo cáo công khai tài chính được Văn Phòng Đạo Đức Chính Phủ công bố đã phơi bày khối tài sản khổng lồ của ông Trump và gia đình ông. Báo cáo cho biết ông Trump kiếm được $57,355,532 từ cổ phần của mình tại World Liberty Financial, nền tảng tiền điện tử. Đồng tiền meme $TRUMP không nằm trong báo cáo công khai vì chỉ mới ra mắt vào Tháng Giêng nhưng ước tính kiếm được $320 triệu tiền phí.
Theo hồ sơ, khu điền trang Mar-a-Lago mang về hơn $50 triệu. Các mặt hàng khác mang lại doanh thu cho ông Trump gồm “đồng hồ Trump” thu về $2.8 triệu, sách “Save America” thu về $3 triệu, giày thể thao và nước hoa Trump thu về $2.5 triệu; Kinh thánh Greenwood thu về $1,306,035 và đàn guitar “45” thu về $1,055,100. Tổng cộng, ông Trump và gia đình kiếm được hơn 600 triệu – báo cáo Văn Phòng Đạo Đức Chính Phủ cho biết. Theo Financial Times, công ty truyền thông của ông Trump đang có kế hoạch huy động $3 tỷ cho bitcoin và các loại tiền điện tử khác.
“Shitcoin” $TRUMP
Từng bày tỏ nghi ngờ và miệt thị crypto, giờ đây ông Trump ôm trọn tiền mã hóa – cả trong kinh doanh lẫn chính sách. Tự nhận mình là “tổng thống Crypto,” ông Trump đã cải tổ toàn diện cách SEC xử lý lĩnh vực này.
Ông John Reed Stark, cựu luật sư SEC, nói trên chương trình của George Stephanopoulos: “Toàn bộ chương trình thực thi luật về crypto tại SEC đã bị phá bỏ hoàn toàn. Các cuộc điều tra bị đóng lại. Các vụ kiện bị hoãn hoặc hủy.”
Cùng tuần lễ mà ông Don Jr. (con trai ông Trump) phát biểu tại Hội Nghị Bitcoin ở Las Vegas, Nevada, cuối Tháng Tư, Bộ Lao Động đã nới lỏng việc kiểm soát tiền mã hóa – vốn được cho là dễ bị hack và biến động mạnh. Việc gỡ bỏ quy định này chẳng khác nào tháo bỏ rào chắn, khuyến khích người dân rót thêm tiền vào “shitcoin,” từ đó đẩy giá bitcoin và các đồng tiền mã hóa khác lên cao – điều này vô tình (hoặc hữu ý) có lợi cho chính doanh nghiệp và tài sản của gia đình Trump. Cuối cùng, mọi thứ vẫn quay về một người: Trump.
Nói không ngoa, crypto đang trở thành chất keo kết dính hầu hết hành động chính trị và kinh tế của ông Trump. Hãy nhìn vào Trump Media & Technology Group – công ty mẹ của mạng xã hội Truth Social. Ban đầu, đây không phải một công ty tiền mã hóa. Nhưng giờ, nó đã “chuyển hướng.” Cuối Tháng Năm, Trump Media thông báo sẽ huy động vốn để mua $2.5 tỷ bitcoin, thực chất là lập ra một “quỹ dự trữ bitcoin” doanh nghiệp (nguồn: “Trump’s Crypto Playbook Is Now Clear,” The Atlantic).
Tòa Bạch Ốc từng công bố một “Quỹ Dự Trữ Bitcoin Chiến Lược” (“Strategic Bitcoin Reserve”) hồi Tháng Ba, như một phần trong kế hoạch đưa Mỹ trở thành cường quốc tiền mã hóa toàn cầu. Cả hai – chính phủ và doanh nghiệp – đang làm cùng một việc: Đầu tư quy mô lớn vào crypto để hợp pháp hóa và bảo chứng tính bền vững của nó như một loại tài sản lâu dài. Cuộc vận động crypto của ông Trump vì thế mang hai mũi nhọn: Chính sách Tòa Bạch Ốc mở đường, còn doanh nghiệp nhà Trump tiếp bước và vơ vét tiền thật.
Tiền mã hóa, ông Trump và nước Mỹ đang được gắn kết như một tam giác: Cái gì tốt cho một bên thì cũng tốt cho hai bên còn lại. Trong khi ông Trump lớn tiếng hứa hẹn đưa việc làm sản xuất trở lại nước Mỹ, các con trai ông lại điều hành một công ty đào bitcoin tên gọi “American Bitcoin,” còn Trump Media thì hậu thuẫn các quỹ đầu tư crypto với nhãn “Made in America.”
Sau khi sa thải hàng loạt nhà quản lý từng kìm hãm và kiểm soát thị trường tiền mã hóa, ông Trump đã mở toang cánh cửa cho dòng tiền ồ ạt chảy vào ngành công nghiệp này – trong đó tất nhiên có doanh nghiệp của chính gia đình ông. Cái “cớ” mà ông Trump đưa ra cho tất cả những điều đó nghe rất quen: Vì nước Mỹ.
Mỉa mai thay, tiền mã hóa sinh ra vốn để làm điều ngược lại. Bitcoin được phát minh như một công cụ chuyển tiền tự do, nhằm thoát khỏi hệ thống tài chính quốc tế do các chính phủ kiểm soát. Tinh thần gốc của tiền mã hóa là “phi tập trung” – không ai làm chủ. Nhưng giờ đây, khi ông Trump nới lỏng luật lệ để phục vụ “shitcoin” (và bản thân ông), giấc mơ về một “trật tự tài chính mới” đang dần hiện thực hóa – chỉ có điều, thay vì phi tập trung, nó mang hình hài rất cụ thể của một người: Donald Trump.
Crypto, trong tay những tay chơi lớn như ông Trump, không còn là biểu tượng nổi loạn chống hệ thống. Nó đang trở thành công cụ của chính hệ thống, và tệ hơn: Của một cá nhân thao túng cả chính sách lẫn thị trường. Điều trớ trêu là, trong khi bitcoin và các loại tiền điện tử khác ra đời với mục tiêu phi tập trung hóa và tách rời khỏi sự kiểm soát của chính phủ thì nay chính bản thân chúng lại trở thành công cụ để một chính trị gia như ông Trump củng cố quyền lực và gia tăng tài sản.
Thế giới của… “shit”
Chưa dừng lại, “shitcoin” xứng đáng là “biểu tượng” của hình thức tham nhũng tinh vi và công khai. Kể từ khi ông Trump giới thiệu “shitcoin” $TRUMP, nhiều nhà quan sát đã cảnh báo rằng đây là một phương tiện chưa từng có để làm giàu cá nhân bởi nó là một hình thức hối lộ.
Tác động ngay lập tức của việc mua hàng chục triệu đô la token tiền điện tử do tổng thống phát hành là đẩy giá trị của chúng lên, trực tiếp thúc đẩy tài sản của gia đình Trump, vì các ví liên kết với ông Trump kiểm soát đến 80% nguồn cung token $TRUMP (nguồn: “Three Coin Monte,” The American Prospect).
Người ta còn lo ngại rằng “các ông trùm tiền điện tử mà các chính quyền (Mỹ) trước đây săn lùng vì giúp những kẻ thù của nước Mỹ trong việc chuyển tiền lậu – từ những người trốn tránh lệnh trừng phạt của Nga, các nhóm khủng bố Hồi Giáo, các băng đảng ma túy Mexico, các đường dây lừa đảo toàn cầu – giờ đây đang làm ăn với tổng thống và các thành viên trong vòng tròn thân cận của ông” (nguồn: “Binance Seeks to Curb U.S. Oversight While in Deal Talks With Trump’s Crypto Company,” Wall Street Journal).
Hoạt động “shitcoin” của ông Trump có vẻ công khai và minh bạch nhưng thật ra rất mờ ám. Những dự án “shitcoin” được chia thành một số công ty, trong đó có một số LLC bán ẩn danh: Trump Media, World Liberty Financial, CIC Digital, Fight Fight Fight LLC, DT Marks DEFI LLC… Dù tờ The New York Times và một hãng tin khác bám sát hoạt động tiền điện tử của ông Trump, nhưng không có một bản kê khai toàn diện nào về số lượng công ty Trump có, vị trí của chúng, nhà đầu tư là ai, các giao dịch ông Trump đang thực hiện là gì, hoặc ai đang mua token $TRUMP…
Chưa hết, ông Trump còn ân xá và giảm án cho các giám đốc điều hành tiền điện tử và những kẻ lừa đảo bị kết án – như trường hợp ông Carlos Watson, tổng giám đốc Ozy Media. Luật sư và những người hoạt động có liên hệ với ông Trump đang cung cấp dịch vụ tư vấn ân xá với mức mua tối thiểu là $1 triệu (nguồn: “Lawyers Are Quoting $1 Million in Fees to Get Pardons to Trump,” Bloomberg). Có nghĩa, chỉ cần bỏ ra $1 triệu tiền thật để mua “shitcoin” thì đời không còn… “shit.”
