|
Theo nhiều nhà phân tích, lệnh trừng phạt đầu tiên của Tổng thống Donald Trump có thể giáng “đòn nghiêm trọng” vào các tập đoàn dầu mỏ Liên bang Nga, trở thành “cú sốc” đối với Moskva.Báo The Kyiv Independent của Ukraine ngày 24/10 cho biết trong một động thái gây ngạc nhiên, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố các lệnh trừng phạt đầu tiên nhằm vào Moskva kể từ khi ông trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025 - một bước đi mà các nhà phân tích cho rằng có thể tạo ra trở ngại mới đối với lĩnh vực dầu mỏ của Liên bang Nga.
Ngày 22/10, Mỹ áp đặt trừng phạt lên hai tập đoàn dầu mỏ lớn nhất của Liên bang Nga là Rosneft và Lukoil nhằm gây sức ép buộc Điện Kremlin đồng ý ngừng bắn tại Ukraine.
Các biện pháp này đóng băng toàn bộ tài sản của hai công ty tại Mỹ, đồng thời mở đường cho các lệnh trừng phạt thứ cấp đối với những tổ chức nước ngoài thực hiện giao dịch với các thực thể bị đưa vào danh sách đen.
Giới chuyên gia mô tả động thái này là “một cú sốc lớn” và “đòn giáng nghiêm trọng” vào các nhà xuất khẩu dầu hàng đầu của Liên bang Nga.
Các tập đoàn dầu mỏ chịu áp lực
Rosneft và Lukoil là trụ cột của nền kinh tế Liên bang Nga. Theo ước tính của Liên bang Nga, hai tập đoàn này chiếm gần một nửa lượng dầu thô xuất khẩu của cả nước, tương đương 3,1 triệu thùng mỗi ngày.
Rosneft – doanh nghiệp nhà nước do ông Igor Sechin, người được phương Tây nhìn nhận như một đồng minh thân cận của Tổng thống Vladimir Putin, lãnh đạo – chiếm khoảng 40% sản lượng dầu của Liên bang Nga. Trong khi đó, Lukoil, công ty năng lượng tư nhân lớn nhất của Liên bang Nga, đóng góp khoảng 15% sản lượng quốc gia và 2% sản lượng toàn cầu.
Các lệnh trừng phạt mới mở rộng phạm vi tới 6 công ty con của Lukoil và 28 doanh nghiệp trực thuộc Rosneft, trong đó có Lukoil–Western Siberia, đơn vị chiếm tới 40% sản lượng hydrocarbon của toàn tập đoàn.
Trước gói trừng phạt mới này, cả hai công ty đều đã bị hạn chế tiếp cận thiết bị khoan, công nghệ và dịch vụ của Mỹ cho các dự án khai thác mới ở Bắc Cực, ngoài khơi và đá phiến. Tuy nhiên, lệnh trừng phạt ngày 22/10 mới chính thức đưa họ vào danh sách đen.
Nhà kinh tế Oleh Pendzin, Giám đốc Câu lạc bộ Thảo luận Kinh tế Ukraine, cho biết: “Mỹ không chỉ trừng phạt Rosneft và Lukoil, mà còn toàn bộ các công ty con nơi họ nắm hơn 50% cổ phần. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến các chi nhánh ở châu Âu và các nước thứ ba, khiến khả năng kinh doanh của họ bị hạn chế nghiêm trọng”.
Ông Pendzin nhấn mạnh rằng ngành dầu mỏ phụ thuộc vào một hệ sinh thái khổng lồ gồm logistics, vận tải biển và bảo hiểm, cho nên, “một khi bị trừng phạt, các nhà thầu và trung gian lập tức rút lui – không ai muốn liên quan đến thực thể bị cấm vận”.
Ấn Độ quay lưng với dầu Nga
Tác động của lệnh trừng phạt đã lan rộng ra thị trường toàn cầu. Theo Bloomberg, các giám đốc dầu khí giấu tên cho biết các nhà máy lọc dầu lớn nhất của Ấn Độ sẽ cắt giảm gần như hoàn toàn lượng dầu nhập từ Rosneft và Lukoil.
Tháng 9 vừa qua, Ấn Độ nhập 1,6 triệu thùng dầu Nga mỗi ngày, chiếm 36% nhu cầu trong nước, và từng đạt đỉnh 2 triệu thùng/ngày đầu năm nay.
Tuy nhiên, các ngân hàng ở Ấn Độ và Trung Quốc hiện đối mặt nguy cơ bị trừng phạt thứ cấp nếu tiếp tục giao dịch với các thực thể bị liệt kê.
Với Moskva, Ấn Độ là thị trường xuất khẩu dầu vận chuyển bằng đường biển lớn nhất, và là khách hàng lớn thứ hai sau Trung Quốc. Các hạn chế mới đe dọa đóng lại cánh cửa xuất khẩu quan trọng này.
Chuyên gia Vasily Astrov tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế Vienna nhận định: “Các lệnh trừng phạt mới của Mỹ thực sự là một cú sốc với người Nga và các khách hàng dầu mỏ của họ, đặc biệt là Ấn Độ. Nhưng kinh nghiệm cho thấy Liên bang Nga sẽ tìm cách lách qua các biện pháp này trong vài tháng tới, chẳng hạn bằng cách lập các công ty bình phong mới.”
Tuy nhiên, chuyên gia Astrov thừa nhận dầu Nga giá rẻ vẫn hấp dẫn thị trường châu Á.Theo Reuters, ngay cả các tập đoàn dầu khí quốc doanh Trung Quốc cũng đã tạm ngừng mua dầu Nga vận chuyển bằng đường biển sau khi Mỹ ra lệnh trừng phạt, do lo ngại rủi ro trừng phạt thứ cấp.
Lệnh trừng phạt có hiệu quả?
Giới chuyên gia nhận định lệnh trừng phạt có thể làm Liên bang Nga tổn thất tạm thời, đặc biệt trong ngắn hạn.
Giáo sư Oleksandr Talavera (Đại học Birmingham) cho rằng: “Các hạn chế thanh toán, vận chuyển và bảo hiểm chặt chẽ hơn sẽ làm tăng chi phí, khiến giá bán dầu Nga phải giảm sâu hơn, qua đó giảm nguồn thu thuế xuất khẩu của Moskva”.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết mục tiêu là đánh vào điểm yếu nhất của Điện Kremlin – khả năng tài trợ cho cuộc chiến lớn nhất châu Âu kể từ Thế chiến II.
Tổng thống Putin ngày 23/10 thừa nhận các biện pháp này sẽ có “hệ quả”.
Ông Putin nói: “Các lệnh trừng phạt này nghiêm trọng đối với chúng ta, điều đó rõ ràng… chúng sẽ có những hệ quả nhất định. Nhưng chúng sẽ không ảnh hưởng đáng kể đến sự ổn định kinh tế của chúng ta”.
Tuy nhiên, một số chuyên gia vẫn tỏ ra hoài nghi.
Ông Timothy Ash, nghiên cứu viên tại Chatham House, cho rằng: “Các lệnh này mang ý nghĩa chính trị nhiều hơn là kinh tế. Anh quốc đã trừng phạt Rosneft và Lukoil trước đó vào ngày 15/10, gọi đó là ‘biện pháp mạnh tay nhất cho đến nay’. Việc Mỹ làm tương tự có thể mang tính biểu tượng, cho thấy Washington sẵn sàng hành động mạnh hơn – nhưng cho đến nay, chính quyền Trump vẫn chưa thể hiện ý định thực sự làm tổn hại nền kinh tế Nga hay khiến ông Putin phật ý”.
|
|
