Động thái bất ngờ của Venezuela với hệ thống phòng không Buk-M2E do Nga sản xuất khiến Mỹ lo ngại, khi năng lực đánh chặn của Venezuela nay vươn tới không phận chiến lược Caribe.
Theo các nhà phân tích quốc phòng của tạp chí Army Recognition, việc Venezuela triển khai hệ thống tên lửa phòng không tiên tiến Buk-M2E do Nga chế tạo gần thủ đô Caracas đã củng cố đáng kể mạng lưới phòng không của quốc gia Nam Mỹ này. Động thái trên, được xác nhận thông qua bằng chứng video, tạo ra một thách thức trực tiếp đối với các hoạt động không quân và vũ khí chính xác tầm xa của Mỹ trong bất kỳ cuộc xung đột tiềm tàng nào trong khu vực.
Dựa trên phân tích video từ Đài truyền hình Venezuela, các hệ thống Buk-M2E này đã được quan sát trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu. Hoạt động di chuyển của các xe phóng và đơn vị radar đã được ghi lại từ các đoạn phim truyền hình địa phương vào cuối tháng 10/2025, cho thấy khả năng chiến đấu hoàn toàn.
Việc triển khai hệ thống tên lửa đất đối không (SAM) tầm trung này đánh dấu sự tăng cường quan trọng cho mạng lưới phòng không tích hợp của Venezuela. Buk-M2E, mà NATO định danh là SA-17 Grizzly, là một trong những hệ thống phòng không tầm trung hàng đầu của Nga, nổi bật bởi tính cơ động cao hơn và khả năng tấn công mục tiêu nhanh hơn so với hệ thống S-300VM.
Nền tảng chiến lược A2/AD
Buk-M2E hiện là nền tảng của chiến lược chống tiếp cận/chống xâm nhập khu vực (A2/AD) của Caracas. Khi được bố trí ở phía Tây Caracas, nó không chỉ bảo vệ các cơ sở chỉ huy và kiểm soát quan trọng mà còn mở rộng phạm vi hoạt động đến các hành lang không phận phía Nam Caribe, những khu vực thường xuyên được lực lượng Mỹ sử dụng.
Trong trường hợp xảy ra một chiến dịch tấn công chính xác do Mỹ dẫn đầu, các vũ khí Nga cung cấp này có thể sẽ là những phương tiện đầu tiên đối đầu với lực lượng Mỹ. Đây là mối lo ngại ngày càng tăng đối với các nhà hoạch định quân sự Mỹ, đặc biệt sau khi căng thẳng gia tăng từ các cuộc tập trận của lực lượng phòng không Venezuela.
Mỗi tổ hợp Buk-M2E của Venezuela, được trang bị phiên bản bánh lốp, bao gồm các bệ phóng tự hành mang tên lửa 9M317E. Tên lửa này có khả năng đánh chặn mục tiêu trên không ở khoảng cách lên đến 45 km và ở độ cao lên đến 25 km. Hệ thống này có khả năng chống lại nhiều mối đe dọa, bao gồm máy bay chiến đấu, thiết bị bay không người lái (UAV), bom dẫn đường và tên lửa hành trình.
Hiệu quả của Buk-M2E được quyết định bởi khả năng radar tiên tiến, bao gồm hai thành phần quan trọng:
Radar trinh sát di động 9S18M1-3 Kupol: Được lắp đặt trên một xe xích riêng biệt, Kupol cung cấp khả năng giám sát không phận 360 độ (băng tần E). Nó có thể phát hiện các mục tiêu cỡ máy bay chiến đấu ở khoảng cách lên đến 150 km, và quan trọng hơn, có thể phát hiện các vật thể bay thấp tới 15 mét so với mặt đất. Khả năng này tối ưu hóa việc chống lại tên lửa hành trình bám địa hình và UAV bay thấp. Radar có thể theo dõi hơn 100 mục tiêu cùng lúc.
Radar điều khiển hỏa lực 9S36: Lắp trên mỗi bệ phóng tự hành, radar X-band này có tầm theo dõi lên đến 70 km và có thể đồng thời tấn công tối đa 4 mục tiêu. Radar sử dụng công nghệ mảng pha, cho phép chuyển đổi mục tiêu nhanh chóng và khả năng chống nhiễu cao.
Sự kết hợp của hai radar này tạo ra khả năng phát hiện và giao chiến đa lớp, với Kupol đóng vai trò cảnh báo sớm và 9S36 thực hiện các cuộc giao chiến chính xác.
Thách thức với Mỹ
Sự hiện diện của Buk-M2E tạo ra mối đe dọa đáng tin cậy đối với nhiều cấp độ sức mạnh không quân của Mỹ:
Với máy bay chiến đấu đa năng: Hệ thống này đặt ra rủi ro nghiêm trọng cho các máy bay chiến đấu đa năng tiên tiến như F-15E Strike Eagle và F/A-18E/F Super Hornet. Đối với các máy bay thế hệ thứ tư này, phạm vi giao chiến của Buk-M2E gây ra mối nguy hiểm lớn trong các hoạt động Chế áp Phòng không Đối phương (SEAD) và tấn công ở độ cao thấp và trung bình.
Với máy bay tàng hình: Ngay cả F-35 Lightning II cũng dễ bị radar của Buk-M2E theo dõi và nhắm mục tiêu khi hoạt động trong phạm vi giao chiến của nó. Tên lửa 9M317E dẫn đường bằng radar của hệ thống có thể tấn công các máy bay di chuyển nhanh để thực hiện các động tác né tránh.
Với tên lửa hành trình: Tên lửa tấn công mặt đất Tomahawk (TLAM), vốn dựa vào khả năng bay ở độ cao thấp để tránh bị phát hiện, bị đe dọa trực tiếp. Khả năng của radar Buk-M2E, được tối ưu hóa để phát hiện các mục tiêu có tiết diện radar (RCS) thấp ở độ cao dưới 15 mét, có thể đánh chặn các tên lửa hành trình này trong giai đoạn cuối, làm giảm khả năng thành công của các cuộc tấn công phủ đầu của Mỹ.
Ngoài ra, tính cơ động cao của Buk-M2E cho phép tái triển khai nhanh chóng giữa các đợt giao tranh, khiến hệ thống khó bị chế áp. Khả năng này buộc các nhà hoạch định chiến lược Mỹ phải tính toán đến khả năng nhắm mục tiêu theo thời gian thực.
Tóm lại, Buk-M2E, mặc dù không đạt đến tầm bắn của các hệ thống tầm cao hơn như S-300VM, đóng vai trò then chốt bằng cách thu hẹp khoảng cách giữa các hệ thống phòng thủ điểm và tên lửa đất đối không chiến lược, thiết lập các vùng tiêu diệt chồng lấn. Điều này tạo ra một môi trường đe dọa phức tạp, nhiều lớp, làm tăng rủi ro tác chiến cho Mỹ.
Tính đến ngày 1/11 năm nay, Bộ Chiến tranh Mỹ vẫn chưa chính thức bình luận về sự kiện trên. Tuy nhiên, các máy bay tình báo, giám sát và trinh sát (ISR) của Mỹ đã tăng cường hoạt động từ Soto Cano, Curaçao và Puerto Rico để ứng phó trực tiếp với mối đe dọa mới trên.
Việc triển khai nhấn mạnh mục tiêu hoạt động của Venezuela là nâng cấp mạng lưới phòng không để hạn chế sự tiếp cận của cả các phương tiện có người lái và không người lái của Mỹ trong khu vực.
