Hôm 7 tây vừa qua, tổng lănh sự Mỹ tại Sài G̣n, ông Lê Thanh Ân, đă cùng VAF Vietnamese American Foundation đến viếng nghĩa trang quân đội Biên Ḥa vốn đă hoang phế lâu nay và luôn có sự lo ngại bị giải tỏa.
Trước đó, ngày 1 tháng Ba, thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn, chủ nhiệm Ủy Ban Nhà Nước Về Người Việt Nước Ngoài, cũng đă đi với VEF đến thăm Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa.
Tái thiết Nghĩa Trang Biên Ḥa
Vừa từ Việt Nam trở lại Hoa Kỳ, ông Nguyễn Đạc Thành, người khởi xướng Sáng Hội Việt Mỹ VAF tŕnh bày với Thanh Trúc hai sự kiện ông cho là rất có ư nghĩa này.
Ô. Nguyễn Đạc Thành: Mặc dù đây không phải là chính sách rơ ràng của chính phủ Hoa Kỳ, nhưng chính phủ và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ ủng hộ việc làm nhân đạo của Vietnamese American Foundation và sự hiện diện của ông Tổng Lănh Sự đă nói lên điều đó. Với tính cách cá nhân th́ ông Tổng Lănh Sự đă giúp chúng tôi rất nhiều trong vấn đề trùng tu Nghĩa Trang Biên Ḥa.
Thứ hai, ông Tổng Lănh Sự Lê Thành Ân đến để quan sát, đồng thời giúp chúng tôi làm thế nào làm việc với chính quyền địa phương cũng như chính phủ trung ương, để chúng tôi hoàn tất được công việc tu bổ nghĩa trang Biên Ḥa. Sự có mặt của ông Lê Thành Ân là chất xúc tác, làm cho chúng tôi thành công từ năm 2010 tới bây giờ. Có những việc chúng tôi nêu lên mà chưa thực hiện được th́ ông Lê Thành Ân cũng đă liên lạc được với chính quyền Việt Nam ở B́nh Dương và chính quyền trung ương, giúp chúng tôi đẩy mạnh đẩy nhanh công việc tu bổ nghĩa trang Biên Ḥa.
Trước đó là ông Nguyễn Thanh Sơn cùng với tôi đă đi thăm Nghĩa Trang Biên Ḥa và cũng đă quan sát giống như ông Lê Thành Ân. Lẽ ra chúng tôi đi chung một phái đoàn, tuy nhiên ông Lê Thành Ân không kịp đi ngày đó th́ ngày hôm sau ông đi với tôi. Cả hai chuyến đi của hai người là để quan sát tại chỗ, nghe đề nghị của VEF làm tiếp tục thêm những ǵ nữa, để linh hồn mười sáu ngàn chiến sĩ miền Nam Việt Nam có nơi an ổn để yên giấc ngh́n thu.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn và ông Nguyễn Đạc Thành, người khởi xướng Sáng Hội Việt Mỹ VAF đă viếng thăm Nghĩa trang Quân đội Biên Hoà vào ngày 1 tháng 3 năm 2013.
Đây là một chương tŕnh và việc làm hoàn toàn nhân đạo, không ngoài mục đích tái thiết Nghĩa Trang Biên Ḥa. Riêng về anh em chúng tôi, mục đích là làm sao Nghĩa Trang Biên Ḥa, biểu tượng của Nam Việt Nam, được bảo tồn, được tu bổ xứng đáng giống như những nghĩa trang khác.
Thanh Trúc: Thưa ông, khi thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn đến Nghĩa Trang Biên Ḥa th́ ông có đưa ra một nhận định hay một lời hứa nào không?
Ô. Nguyễn Đạc Thành: Ông Nguyễn Thanh Sơn có nói với tôi nguyên văn "Bác Thành cứ nói với anh em yên tâm tu bổ nghĩa trang, đừng làm lập dập mà mang tai tiếng". Đó là nguyên văn ông nói với tôi, đồng thời ông nói rằng "Thủ tướng chính phủ đă chỉ thị và chấp thuận cho tu bổ Nghĩa Trang Biên Ḥa, vậy th́ bác thấy hổm nay B́nh Dương người ta đă tu bổ, bây giờ bác Thành cần những ǵ xin nói rơ ràng để có sự chấp thuận cho bác Thành tiếp tục".
Chúng tôi đưa ra một danh sách những điểm, những nơi cần phải tu bổ, ông thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn day qua nói với các cán bộ của B́nh Dương rằng đây là những mục tiêu bên bác Thành muốn tiếp tục th́ nên cố gắng có giấy tờ cho bác Thành tiếp tục.
Thanh Trúc: Có lúc nào ông đặt câu hỏi với thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn là liệu chính phủ có ư định giải tỏa Nghĩa Trang Quân Đội Biên Ḥa hay không?
Ô. Nguyễn Đạc Thành: Câu hỏi này đă được Ṭa Đại Sứ Việt Nam ở Mỹ, năm 2007, ông Trung Nguyễn tham tán chính trị của Ṭa Đại Sứ Việt Nam nói rằng Nghĩa Trang Biên Ḥa không bị phá hủy như tin đồn mà sẽ được cho thăm viếng, cho chăm sóc kỹ lưỡng. Đó là năm 2007.
Năm 2013, sự có mặt của ông Nguyễn Thanh Sơn nơi Nghĩa Trang Biên Ḥa, ông Nguyễn Thanh Sơn nói với tôi là cố gắng tu bổ Nghĩa Trang Biên Ḥa đẹp như những nghĩa trang khác, đừng có làm lập dập mà mang tiếng ḿnh làm không đến nơi đến chốn. Đó là nguyên văn ông nói với tôi.
Sáng Hội Việt Mỹ VAF

Chiều ngày 7 tháng 3 năm 2013, một phái đ̣an thuộc Tổng Lănh Sự Hoa Kỳ tại Sài G̣n do ông TLS Lê Thành Ân dẫn đầu đă đến thăm nghĩa trang Quân Đội Biên Ḥa. Photo courtesy of blog hientinhvn.
Thanh Trúc: Thưa ông Nguyễn Đạc Thành, Sáng hội Việt Mỹ VAF đă về Việt Nam và làm việc năm năm qua với sự cho phép của chính phủ Việt Nam, đặc biệt bên Bộ Ngoại Giao Việt Nam. Xin ông nhắc lại quá tŕnh làm việc và những thành quả đạt được?
Ô. Nguyễn Đạc Thành: Trong năm năm qua anh em chúng tôi làm việc toàn là thiện nguyện, chúng tôi chưa bao giờ nhận một đồng fund nào của chính phủ, cũng chưa bao giờ lấy đồng bạc nào của gia đ́nh tử sĩ.
Mục tiêu của chúng tôi khi thành lập Tổng Hội H.O. và đổi tên là Vietnamese American Foundation là đem lại b́nh an, danh dự và công bằng cho những người đă chết và cho chúng tôi.
Trong năm năm qua chúng tôi đă t́m được trên năm trăm mộ của anh em tù cải tạo. Hiện thời ông thứ trưởng Nguyễn Thanh Sơn đă cho phép chúng tôi di dời hai trăm hài cốt của anh em tử sĩ đă pḥng thủ Sài G̣n chôn trong ngôi mộ tập thể mà chúng tôi đang chuẩn bị thông báo cho đồng bào.
Năm năm qua chúng tôi âm thầm giúp 252 gia đ́nh, trực tiếp hoặc gián tiếp, đem hài cốt của thân nhân về với gia đ́nh. Mà những thân nhân này không t́m thấy hài cốt nếu không có sự giúp đỡ của chúng tôi.
Song song với công việc đó, chúng tôi đẩy mạnh làm sao nhờ phía Bộ Ngoại Giao Mỹ và nhờ nhiều người trong nước để tái tạo lại Nghĩa Trang Biên Ḥa. Cuộc chiến đă qua 37, 38 năm, tất cả những bên tham chiến đă đưa hài cốt lính của họ về với gia đ́nh và những nghĩa trang rất là khang trang. Nhưng mà người lính của Nam Việt Nam th́ đến bao giờ? Nghĩa Trang Biên Ḥa nhiều người kêu, nhiều người nói, nhưng chỉ nói thôi chứ không đi vào thực tế. Chúng tôi đă đi vào thực tế.
Không phải tôi làm mà những người khác làm giúp cho. Có những người trong nước, có những người ngoài nước, có những người trong chính phủ Hoa Kỳ, những anh em bên Úc, bên Đức, bên Hoa Kỳ, đóng góp một cách âm thầm. Những người Việt quốc tịch Mỹ làm trong chánh phủ Mỹ như đại tá Tôn Thất Tuấn, như ông Lê Thành Ân chẳng hạn, và một số người trên Washington DC mà tôi không đưa ra hết. Những người Mỹ chẳng hạn như thượng nghị sĩ Jim Web, chẳng hạn như ông Brian Eggerler tham tán chính trị Ṭa Đại Sứ Hoa Kỳ tại Hà Nội. Tất cả những nỗ lực đó đưa tới kết quả ngày hôm nay.
Thanh Trúc: Xin cảm ơn ông Nguyễn Đạc Thành.
Thanh Trúc, phóng viên RFA
2013-03-10