Theo như từ nhiều ngày trước đó, vô tình, có một tổng biên tập báo The Atlantic được mời tham dự trực tiếp các cuộc trao đổi giữa các lãnh đạo cao quân sự và an ninh cao cấp nhất của Hoa Kỳ qua ứng dụng tin nhắn Signal, khiến chính quyền Trump nỗ lực dập tắt mọi cáo buộc vì «bất cẩn, thiếu chuyên nghiệp» đe dọa đến trực tiếp sinh mạng của các quân nhân và an ninh quốc gia.
Các lãnh đạo tình báo Mỹ trả lời trước Thượng Viện về vụ rò rỉ tin mật qua mạng Signal về kế hoạch tấn công Houthi tại Yemen. Ảnh ngày 25/03/2025. AP - J. Scott Applewhite
Hơn hai tiếng trước khi Hoa Kỳ khai hỏa tấn công các căn cứ của phe nổi dậy Houthi ở Yemen hôm 15/03/2025, một người « ngoài cuộc » có những thông tin chính xác về những « mục tiêu, các loại vũ khí và thời điểm cụ thể » những gì sẽ xảy ra. Từ nhiều ngày trước đó, vô tình, tổng biên tập báo The Atlantic được mời tham dự trực tiếp các cuộc trao đổi giữa các lãnh đạo cao quân sự và an ninh cao cấp nhất của Hoa Kỳ qua ứng dụng tin nhắn Signal.
Vụ việc được phơi bày ra ánh sáng từ hôm 24/03/2025. Chính quyền Trump nỗ lực dập tắt mọi cáo buộc vì « bất cẩn, thiếu chuyên nghiệp » đe dọa đến trực tiếp sinh mạng của các quân nhân và an ninh quốc gia.
Nhiều chính trị gia của cả hai đảng Dân Chủ và Cộng Hòa đòi cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng và bộ trưởng Quốc Phòng từ chức.
Một chục ngày sau khi tổng thống Hoa Kỳ loan báo Mỹ « dội bom » các sào huyệt của quân nổi dậy Houthi tại Yemen được Iran yểm trợ, tại Washington nhà báo Jeffrey Goldberg, tổng biên tập báo The Atlantic tiết lộ ông « vô tình » được tham gia cùng với 17 lãnh đạo cao cấp nhất của Hoa Kỳ về chiến dịch quân sự này.
Một người ngoài cuộc được mời tham gia các cuộc họp trực tuyến tuyệt mật
Điều khó hiểu là vì sao nhà báo Jeffrey Goldberg lại « lọt vào » danh sách rất khép kín của các lãnh đạo cao cấp nhất trong ngành tình báo, an ninh, quân sự và của chính quyền Mỹ.
Chưa ai có câu trả lời. Chỉ biết rằng, từ ngày 11/03, nhóm « Houthi PC small group » chia sẻ đầy đủ và trực tiếp tất cả các thông tin liên quan đến kế hoạch quân sự đang được chuẩn bị với Goldberg, chỉ vì ông là một trong số 18 thành viên của « nhóm thu nhỏ các lãnh đạo cao cấp này », tương tự như phó tổng thống JD Vance, bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth, giám đốc tình báo quốc gia Tulsi Gabbard, giám đốc CIA, ngoại trưởng Mỹ, bộ trưởng Tài Chính, hay cố vấn an ninh quốc gia của Nhà Trắng Michael Waltz và đặc sứ của tổng thống Trump về Trung Đông Witkoff …
Trong thời gian từ ngày 11 đến 15/03 đặc sứ Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff đã có mặt tại Matxcơva, chuẩn bị cho các vòng đàm phán Mỹ Nga và Mỹ Ukraina tại Ả Rập Xê Út chấm dứt chiến tranh Ukraina.
Gần 30 phút quân đội Mỹ thả bom xuống sào huyệt của Houthi ở Yemen hôm Chủ Nhật 15/03 tổng biên tập báo The Atlantic đã hay tin. Chính bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ « bật đèn xanh cho chiến dịch này ».
Pete Hegseth, đưa ra những chi tiết rất cụ thể với tin nhắn : « Thời tiết tốt. Khẳng định với CENTCOM (trung tâm chỉ huy quân sự của Hoa Kỳ tại Trung Đông) bật đèn xanh cho chiến dịch » ; « 12 g15 F-18s cất cánh » ; « Phải thực hiện đúng giờ ». Đó là đợt tấn công thứ nhất. Đợt thứ nhì sử dụng « drone MQ-9 » khi « những quả bom đầu tiên bắt đầu trút xuống (các mục tiêu) ».
Trả lời các phương tiện truyền thông Mỹ và quốc tế, tổng biên tập báo The Atlantic, ghi nhận : Chỉ 2 giờ chiều ngày Chủ Nhật 15/03/2025 thế giới mới được tin Hoa Kỳ tấn công phe nổi dậy Houthi ở Yemen, riêng tôi được thông báo từ trước 12 giờ trưa, tức là hơn 2 tiếng trước đó ».
Đe dọa Signal bị đột nhập
Câu hỏi kế tiếp : nếu như những thông tin tuyệt mật này rơi vào tay những đối tượng thù nghịch với Mỹ thì sao ?
Chắc chắn đó là nguy cơ lớn nhất, đặc biệt là trong thời gian Mỹ chuẩn bị đánh Houthi, ít nhất hai trong số 18 thành viên được mời tham dự các cuộc trao đổi này đang công tác ở nước ngoài. Đó là trường hợp của bà Tulsi Gabbard, giám đốc tình báo quốc gia và của đặc sứ Steve Witkoff, nhân vật được tổng thống Trump tin tưởng để đại diện cho ông giải quyết khủng hoảng ở Trung Đông và kiêm luôn cả mảng đối thoại trực tiếp với phía chính quyền Nga để chấm dứt chiến tranh Ukraina.
Hôm 13/03 Steve Witkoff đã có mặt tại Matxcơva và 12 giờ đồng hồ sau đó thì ông này cũng được mời tham gia các cuộc họp qua mạng Signal. Witkoff đã có dịp hội kiến tổng thống Vladimir Putin để chuẩn bị cho các vòng đàm phán với Mỹ trước các cuộc họp tại Ả Rập Xê Út về chiến tranh Ukraina. Theo các chuyên gia về tin học và an ninh mạng, không có gì bảo đảm là điện thoại của ông Witkoff « bất khả xâm phạm » khi biết rằng tình báo và các « chuyên viên của Nga » lợi hại tới mức nào. Nga không là đối tượng duy nhất đe dọa an ninh của Hoa Kỳ.
Nói cách khác, điều nguy hiểm ở đây là chiến dịch quân sự của Mỹ có thể thất bại nếu như những thông tin nhậy cảm ở mức độ này « rơi vào tay nhưng đối tượng bất hảo ».
Mức độ an toàn của ứng dụng Signal
Bản thân ứng dụng tin nhắn Signal có đủ độ an toàn và đáng tin cậy để các giới chức Mỹ sử dụng và trao đổi những thông tin tuyệt mật như vậy hay không ?
Signal là một ứng dụng bắt đầu được sử dụng từ 2014 và là sản phẩm của Signal Foudation, một công ty do một kỹ sư Mỹ chuyên về an ninh mạng, Moxie Marlinspike (tên thật là Matthew Rosenfeld) lập ra từ năm 2010. Chủ tịch Signal hiện nay, Meridith Whitttaker giải thích ứng dụng này được coi là công cụ an toàn nhất, hơn hẳn Whatsapp hay Telegram nhờ « công nghệ má hóa ở hai đầu liên lạc » cho phép « bảo mật các dữ liệu » của người gửi cũng như người nhận tin nhắn. Chính vì thế mà nhân viên trong chính quyền liên bang Hoa Kỳ được khuyến khích dùng Signal.
Theo thẩm định của hãng tin Mỹ AP, hiện có hơn 1.100 lãnh đạo cấp cao thuộc 50 quốc gia trao đổi qua Signal, trong đó có nhiều quan chức của Ủy Ban Châu Âu. Dù vậy, một thông cáo nội bộ của Lầu Năm Góc hồi 2023 đưa ứng dụng Signal vào danh sách những công cụ « không thể quản lý » và quy định rõ cấm dùng Signal khi « xử lý những thông tin cần bảo mật của Bộ Quốc Phòng Mỹ »
Theo phân tích của giám đốc cơ quan đặc trách về an ninh mạng Cyber Threat Alliance, ông Michael Daniel, nguyên là người điều phối các hoạt động trong lĩnh vực cyber dưới chính quyền Barack Obama, bản thân ứng dụng Signal được coi là khá an toàn, nhưng không chắc là các công cụ kết nối như điện thoại hay máy tính gài ứng dụng đó có độ bảo mật cao.
Một tên tuổi khác trong lĩnh vực an ninh mạng của Hoa Kỳ, giáo sư Matthew Greeen đại học John Hoppkins giải thích vụ tai tiếng này khiến ứng dụng tin nhắn của Signal bỗng dưng được nhiều người chú ý và dễ trở thành mục tiêu bị tấn công. Trên nguyên tắc một ứng dụng đã được kinh doanh, như là trường hợp của Signal, thì có nghĩa là « miễn có tiền, ai cũng có thể sử dụng được công cụ đó ».
Chính phủ Mỹ trốn tránh trách nhiệm
Một điểm khác gây rắc rối cho chính quyền Trump đó là tất cả các bên liên quan khi bị chất vấn về vụ được gọi là Signal Gate, thì từ tổng thống Donald Trump đến bộ trưởng Quốc Phòng, các giới chức lãnh đạo về an ninh và tình báo đều một mực khẳng định « không để lộ tin tuyệt mật » và đổ lỗi cho nhà báo Goldberg đi « moi tin ».
Ngoại trưởng Marco Rubio đến nay là người duy nhất trong chính quyền Mỹ thừa nhận vụ rò rỉ tin mật và trao đổi qua mạng Signal là một « sai lầm ».
Phần còn lại đồng loạt khẳng định những tin bị lộ không mang tính « tuyệt mật » có nghĩa là không đe dọa an ninh quốc gia hay đe dọa đến tính mạng của các quân nhân Mỹ. Nhưng lập luận này đã tan vỡ khi nhà báo Jeffrey Goldberg, tổng biên tập The Atlantic công bố toàn bộ những tin nhắn ông đã nhận được. Đây cũng là cách trả lời của nhà báo này khi ông bị bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth nêu đích danh là « một tay nhà báo lưu manh, moi tin rác rưởi ».
Tổng thống Trump giảm thiểu mức độ nghiêm trọng của vấn đề, xem đây là một « sai sót nhỏ, một hạt sạn » trong guồng máy điều hành, và đã tập trung tấn công báo chí.
Theo tin mới nhất, Nhà Trắng yêu đồng ý mở điều tra nội bộ để xác định trách nhiệm từ vụ tai tiếng nói trên. Người được giao trọng trách điều tra hồ sơ này là tỷ phú Elon Musk, người điều hành bộ Hiệu Quả Chính Phủ.
Kim chỉ nam nào cho chính sách đối ngoại của Mỹ ?
Sau cùng thêm một yếu tố nữa khiến vụ Signal Gate khuấy động thủ đô Washington từ nhiều ngày qua : đã lộ rõ chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Phó tổng thống JD Vance luôn tỏ ra « rất hằn học và khinh rẻ » của ông với châu Âu. Bộ trưởng Quốc Phòng Hegseth đã phụ họa với ông Vance về điểm này. Tuần báo Anh The Economist ngạc nhiên là giữa các giới chức Mỹ liên quan, không một ai nêu lên câu hỏi « dội bom xuống Yemen, một đất nước đã bị tàn phá sau nhiều năm chiến tranh có hữu ích gì hay không ? »
Xã luận của tờ Washington Post cũng cho rằng « cần đặt nhiều câu hỏi về chiến lược của Trump trên vấn đề Yemen ». Câu hỏi kế tiếp là với những nhà lãnh đạo tay mơ như Pete Hegseth hay Mike Waltz, JD Vance như vậy, quốc tế phải nghĩ gì khi mà hồ sơ Ukraina được đặt trong tay chính quyền của ông Donald Trump ?
Sử gia người Mỹ về Trung Đông, Juan Cole, được báo mạng Informed Comment trích dẫn lấy làm tiếc là chính quyền Trump « không hiểu biết gì về Yemen ». Cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ, Mike Waltz « hoàn toàn không rút được bài học nào từ cái mà Mỹ gọi là cuộc chiến chống khủng bố » từ ở Afghanistan đến Irak.
Lãnh đạo Lầu Năm Góc thì còn tệ hơn nữa theo nhà sử học này, bởi Hegseth không quan tấm đến kết quả quân sự mà chỉ chú trọng vào mục tiêu « làm thế nào để có sức thuyết phục với cộng đồng MAGA, những người không hề biết Houthi là gì, Yemen ở đâu và vì sao Mỹ phản can thiệp »
Quan điểm của bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ qua các trao đổi trên mạng Signal cho thấy ông đã nhiều lần nhấn mạnh là « cần phải gắn liền vấn đề Houthi với hiểm họa Iran », cần chứng minh với cử tri Mỹ rằng chính quyền trước của Joe Biden « bất lực » trong lúc tổng thống Trump mới là người dám nói, dám làm và đầy « quyết tâm ». Nhà sử học Mỹ Juan Cole kết luận « Lập luận ghê tởm của Hegseth là thường dân Yemen phải chết dưới làn bom của Mỹ » để chứng minh rằng « chính quyền Trump không do dự » hay run tay khi cần !
