Một số tiếng cười vang lên, kèm theo đó là câu hỏi về tính hợp pháp khi ứng viên tổng thống Mỹ gốc Á nói sẽ tặng 1.000 USD/tháng cho 10 gia đình, và ông Yang hứa hẹn nếu được bầu làm tổng thống, thì chính phủ sẽ trao 1.000 USD một tháng cho mỗi người Mỹ trên 18 tuổi, bất kể tình trạng việc làm.
Doanh nhân Andrew Yang, 44 tuổi, là ứng viên tổng thống gốc Á đầu tiên của đảng Dân chủ, đã gây quỹ tranh cử được 6,5 triệu USD. Nếu được bầu làm tổng thống, Yang hứa hẹn chính phủ sẽ trao 1.000 USD một tháng cho mỗi người Mỹ trên 18 tuổi, bất kể tình trạng việc làm. Ông lập luận rằng đề xuất của mình sẽ thúc đẩy nền kinh tế và giúp các gia đình thanh toán hóa đơn dễ dàng hơn.
Chính sách thu nhập cơ bản phổ thông này đang được thử nghiệm trong các chương trình thí điểm nhỏ trên khắp thế giới. Bản thân Yang đã cố gắng thúc đẩy ý tưởng từ đầu năm nay, khi ông bắt đầu trả 1.000 USD cho ba gia đình ở New Hampshire, Florida và Iowa.
Trong bài phát biểu khai mạc tại cuộc tranh luận của các ứng viên đảng Dân chủ hôm 12/9, Yang thông báo về chương trình "Tặng tiền tự do". Người dân Mỹ có thể điền tên trên trang web chiến dịch, 10 người sẽ được chọn ngẫu nhiên để nhận 1.000 USD một tháng.
Điểm mới của động thái này là trước đây, Yang tự bỏ tiền túi để trợ cấp cho ba gia đình. Giờ đây, ý tưởng phát tiền cho 10 người đòi hỏi sử dụng đến quỹ của chiến dịch.
Andrew Yang tại cuộc thảo luận của đảng Dân chủ tại Texas ngày 12/9. Ảnh: AFP.
Các ủy ban chiến dịch liên bang có những quy định hạn chế nhất định về điều ứng viên có thể làm bằng tiền của nhà tài trợ. Một trong những điều bị cấm là sử dụng quỹ chiến dịch cho mục đích cá nhân. Điều đó có nghĩa là quỹ chiến dịch phải được sử dụng cho các chi phí như lương nhân viên, văn phòng hay thiệp cảm ơn người ủng hộ chứ không phải các khoản cá nhân như tiền thế chấp nhà hay hội phí câu lạc bộ.
Các chuyên gia pháp lý nhấn mạnh rằng không chỉ các ứng viên phải tuân thủ quy tắc này, quỹ chiến dịch không thể được sử dụng cho các chi phí cá nhân của bất kỳ người nào.
Mục đích của quy định là nhằm ngăn ngừa tham nhũng và bảo vệ các nhà tài trợ, đảm bảo tiền của họ sẽ không rơi vào túi của ai khác ngoài các dịch vụ được cung cấp cho chiến dịch, theo Adav Noti, cựu luật sư của Ủy ban Bầu cử Liên bang (FEC), cơ quan thực thi luật và quy định bầu cử, nói.
"Để duy trì lòng tin của các nhà tài trợ, điều quan trọng là họ biết chắc chắn số tiền họ đã ủng hộ, dù ít dù nhiều, đều được sử dụng đúng mục đích", Noti nói.
Vậy thì quỹ chiến dịch của Yang có thể được sử dụng theo cách này không? Đó là câu hỏi lớn.
Những người nhận được séc 1.000 USD hàng tháng từ Yang sẽ sử dụng số tiền này cho mục đích cá nhân. Tuy nhiên, chiến dịch lập luận rằng việc này không vi phạm quy tắc tài chính của chiến dịch vì tiền thực sự được sử dụng cho mục đích chiến dịch.
Chiến dịch của Yang cho biết họ đã tham khảo ý kiến các luật sư và họ kết luận rằng kế hoạch không phạm luật. Một số chuyên gia đồng ý với cách giải thích, cho rằng khoản tiền được chi đơn giản là một hình thức quảng cáo chiến dịch.
Trong khi đó, những người khác nhìn thấy những lỗ hổng trong lập luận của chiến dịch. "Việc này giống như một ứng viên tranh cử với đề xuất hồi sinh ngành công nghiệp ôtô của Detroit và do đó họ cho bạn một chiếc xe hoàn toàn mới", Michael Toner, cựu chủ tịch đảng Cộng hòa của FEC, nói.
Toner nêu thêm một ví dụ: phát điện thoại di động miễn phí để thể hiện đề xuất chính sách mở rộng truy cập băng thông rộng và vùng phủ sóng di động.
"Sẽ chẳng có điểm dừng. Nó sẽ 'nuốt chửng' quy định cấm dùng quỹ chiến dịch cho mục đích cá nhân", Toner nói.
"Tôi chưa thấy bất cứ điều gì giống như vậy. Nếu các quy định là một dây cao su thì nó sẽ bị kéo căng hết mức", Jessica Levinson, giáo sư luật bầu cử tại Trường Luật Loyola ở Los Angeles, nói .
Thông thường, chiến dịch phải đối mặt với các câu hỏi về vi phạm tài chính có thể yêu cầu FEC cung cấp chỉ dẫn pháp lý. Nhưng FEC hiện không thể hoạt động. Tháng trước, một ủy viên đã từ chức khiến FEC chỉ còn ba người trong hội đồng vốn gồm 6 ủy viên cần ít nhất 4 phiếu để quyết định các vấn đề như thế này.
Không có dấu hiệu cho thấy vị trí bị bỏ trống sẽ nhanh chóng được lấp. Ủy viên FEC phải được Thượng viện thông qua. Lãnh đạo phe đa số tại thượng viện Mitch McConnell và Nhà Trắng đang muốn thay mới hoàn toàn 6 ủy viên vì ba người đang giữ chức đều đã vượt nhiệm kỳ. Trong khi đó, phe Dân chủ phản đối, cho rằng chỉ cần bổ nhiệm một người.
Lần gần đây nhất khi lâm vào tình trạng thiếu ủy viên, FEC đã phải dừng hoạt động trong 6 tháng năm 2008. Các chuyên gia lo lắng sự bất đồng quan điểm giữa hai đảng xoay quanh vấn đề này có thể kéo dài.
"Chúng ta đang ở thời mà ứng cử viên tổng thống có thể bắt đầu phát séc và không rõ liệu FEC có hành động hay không. Nếu tình trạng thiếu ủy viên vẫn duy trì thì họ chẳng thể làm được gì", thì Lev Levinson nói.
