Một tòa án Pháp hôm nay thứ Hai 10-5 đã bác bỏ đơn kiện của một phụ nữ Pháp gốc Việt chống lại 14 công ty đa quốc gia đã sản xuất và bán một loại chất diệt cỏ độc hại có tên “Chất độc da cam” (Agent Orange), được quân đội Hoa Kỳ sử dụng trong cuộc chiến ở Việt Nam, khiến bà Trần Tố Nga - người phụ nữ 78 tuổi vẫn tiếp tục dựa trên hồ sơ đó nhưng sẽ đi sâu hơn nữa vào tất cả những hồ sơ để chứng minh về tội ác chiến tranh hóa học đối với nhân loại, về thảm họa chất độc da cam, không những đối với nạn nhân da cam ở Việt Nam mà trên khắp thế giới.
Bà Trần Tố Nga tại nhà riêng ở thành phố Evry (ngoại ô phía nam Paris), Pháp, trả lời báo chí sau phiên xử ngày 10/05/2021. AP - Michel Euler
Từ năm 2014, bà Trần Tố Nga kiên trì đưa ra pháp luật những « gã khổng lồ » đã cung cấp dioxin và nhiều loại hóa chất độc hại khác cho quân đội Mỹ để đòi công lý cho« hàng triệu nạn nhân », cũng như bà, sống suốt đời với những hậu quả do nhiễm độc.
Tòa án Evry đã chấp thuận bào chữa của 14 công ty bị kiện là « hành động theo theo lệnh và vì Nhà nước Hoa Kỳ » và như vậy được hưởng quyền « miễn trừ theo thẩm quyền » vì không một Nhà nước có chủ quyền nào bắt một Nhà nước có chủ quyền khác dưới quyền tài phán của mình.
Phía luật sư của bà Trần Tố Nga khẳng định những công ty này « đã dự thầu », có nghĩa là không hành động do bị ép buộc. Theo họ, tòa án Evry đã áp dụng một nguyên tắc lỗi thời « đi ngược lại với những nguyên tắc hiện đại của luật pháp quốc tế » và quốc gia Pháp. Bà Trần Tố Nga và nhóm luật sư tổ chức họp báo vào sáng 11/05 tại trụ sở của Hội Người Việt Nam tại Pháp, số 10 phố Petit Musc, quận 4 Paris.
Trả lời RFI Tiếng Việt chiều 10/05, ngay sau phiên xử, bà Trần Tố Nga cho biết sẽ cùng các luật sư kháng cáo vì« cuộc chiến này không phải là chỉ của Trần Tố Nga mà là của những con người bảo vệ công lý ».
RFI : Thưa bà Trần Tố Nga, Tòa án Evry cho rằng không có thẩm quyền xử vụ kiện này. Bà đánh giá thế nào về lý do được đưa ra ?
Trần Tố Nga : Lý do mà Tòa án Evry đưa ra để bác đơn kiện là họ không có thẩm quyền xét xử một vụ kiện của Mỹ. Đấy là lý do nhưng lập luận của họ lại lấy lại lập luận của các luật sư phía bên Mỹ nói trong phiên xét xử.
Đó chỉ là lý do, chứ thực chất là tòa án Pháp hoàn toàn có quyền mở một vụ kiện quốc tế. Chính vì vậy mà vụ kiện này đã kéo dài trong 6 năm qua. Nếu như họ nói rằng họ không có quyền, thì họ phải bác đơn kiện ngay từ đầu, chứ không đợi đến hơn 6 năm qua với 19 phiên tòa thủ tục. Thành ra vì vấn đề chính trị, vấn đề áp lực hay vấn đề gì thì mình không biết nhưng rõ ràng đây là một thái độ bất công và hèn của phía tòa án này. Vì vậy tôi và các luật sư của tôi quyết định ngay từ lúc nhận kết luận của tòa là kháng án và chúng tôi đang chuẩn bị hồ sơ để kháng án.
RFI : Xin bà có thể nói rõ hơn về thủ tục và thời gian kháng án sắp tới ?
Trần Tố Nga : Chúng tôi vẫn tiếp tục dựa trên hồ sơ đó nhưng sẽ đi sâu hơn nữa vào tất cả những hồ sơ để chứng minh về tội ác chiến tranh hóa học đối với nhân loại, về thảm họa chất độc da cam, không những đối với nạn nhân da cam ở Việt Nam mà trên khắp thế giới.
Bây giờ chúng tôi cũng đã có nhiều kinh nghiệm. Và trong 6 năm qua cũng đã có đầy đủ những lập luận và bằng chứng mà mình cho là những vũ khí trên mặt trận pháp lý. Ngay từ đầu, chúng tôi biết rằng cuộc chiến đấu này sẽ gian khổ, sẽ kéo dài. Bản thân tôi rất có ý thức về chuyện mình đang chống lại Mỹ. Tôi nói chống Mỹ nhưng hiện nay người đại diện cho phe phi nghĩa là các công ty hóa chất mà từ lâu đã được thế giới gọi là « những người khổng lồ » trong ngành sản xuất hóa chất. Đã được coi là « khổng lồ » thì họ có tiền, có sức, họ có đầy đủ, kể cả gan nói dối và nói bậy.
Vì đã có ý thức đó nên hôm nay (10/05/2021) tôi không cảm thấy buồn, có hơi thất vọng vì mình vẫn còn tin, mặc dù ngay từ ngày 25/01 tôi đã đặt ra nhiều câu hỏi về hội đồng thẩm phán này. Và kết quả của ngày hôm nay đã được đoán trước. Bản thân tôi đã nghi ngờ dù vẫn cố giữ một chút hy vọng nào đó.
Nếu như họ có gan thì họ phải đi tiếp vấn đề cho tôi đi làm một số giám định y khoa. Rồi sau đó họ cũng có đủ sức nói rằng qua một số giám định, bà Nga không phải là nạn nhân chất độc da cam và hủy phiên tòa. Ít ra như vậy mình còn thấy thoải mái ở chỗ là họ có gan đi tới một vụ kiện cho công lý. Đằng này kể cả cái gan để đi xử mà họ cũng không có.
Cũng như trong buổi tranh tụng, bên bị cũng không có gan để nghe tôi nói, nghe tôi phát biểu mặc dù bà chánh án hỏi tôi muốn nói hay không. Tôi chưa kịp trả lời, họ đã nói : « Chúng tôi không muốn nghe bà Nga ». Điều này cho thấy là họ sợ, không phải họ sợ tôi, tôi nghĩ thế, mà họ sợ tiếng nói của công lý, tiếng nói của lẽ phải, của chính nghĩa.
Tôi không cho là mình thua nhưng mà vì họ từ chối xử với một lý do không chính đáng. Không cần nói thêm thì mọi người cũng có thể hiểu được là vì sao họ từ chối xử.
Về thời gian kháng án thì tôi không thể nói được vì mới quá, mới từ sáng đến giờ. Cho nên việc văn phòng luật sư ra thông cáo báo chí là việc rất nhanh nhạy. Ngày mai (11/05), chúng tôi có một cuộc họp báo. Còn chuẩn bị hồ sơ như nào, nộp lên tòa nào… còn tùy thuộc vào những thủ tục pháp lý.
Cho nên là tôi vẫn nghĩ rằng từ trước đến nay mặc dù đơn độc chống lại mười mấy công ty hóa chất khổng lồ Mỹ, nhưng rõ ràng tôi cho là sức mạnh vẫn ở phía mình. Và sức mạnh đó là sức mạnh của chính nghĩa. Chính vì là sức mạnh của chính nghĩa cho nên là hiện nay trên toàn thế giới có cả trăm ngàn người ủng hộ vụ kiện này.
RFI : Vụ kiện bắt đầu từ năm 2014. Theo như bà nói, số người ủng hộ cuộc chiến này không ngừng tăng từ suốt hơn 6 năm qua.
Trần Tố Nga : Càng ngày càng đông, càng ngày càng nhận được nhiều sự ủng hộ. Có một điều đặc biệt là sau ngày 25/01/2021, sau bốn giờ đồng hồ mà phía Mỹ đưa ra những lời dối trá, thì sau ngày đó cho đến bây giờ thì đã có hơn 100 bài báo trên thế giới, chứ không phải chỉ riêng ở Pháp hay ở Việt Nam. Và những đài phát thanh, đài truyền hình lớn vẫn cứ ủng hộ. Điều đó càng làm cho tôi vững tin là chính nghĩa thuộc về mình. Vì nếu không có chính nghĩa thì không ai, kể cả RFI, cũng không ủng hộ như vậy.
Hôm nay (10/05) chẳng hạn, từ khi có tin của tòa án, tôi liên tục nhận được thư từ các nơi trên thế giới, từ Canada, Chilê, Mỹ, Hà Lan… chứ không phải chỉ riêng từ các bạn ở Pháp, nói rằng bà Nga yên tâm, chúng tôi vẫn tiếp tục ở bên bà trong giai đoạn chiến đấu mới. Và ngay như từ sáng đến giờ (ngày 10/05), ngoài trả lời phỏng vấn các báo, đài truyền hình TV5 và hãng tin AP đã đến phỏng vấn trực tiếp để phát vào tối hôm nay.
Như vậy có nghĩa là chính nghĩa rồi sẽ thắng, tôi tin như vậy. Tôi cực hơn một chút nữa, còn cần nhiều năm mà không biết tôi có sống được đến cùng không. Nhưng bây giờ cuộc chiến này không phải là của Trần Tố Nga mà cuộc chiến này là của tất cả những người yêu công lý.
RFI Tiếng Việt xin chân thành cảm ơn bà Trần Tố Nga.
