Tại một cuộc họp có Tổng thống Mỹ Joe Biden và các Thủ tướng Australia, Ấn Độ và Nhật Bản dự kiến sẽ công bố các biện pháp về vấn đề vắc xin, biến đổi khí hậu và mạng 5G. Sau khi hội nghị được xem sẽ đánh dấu bước chuyển mới đối với tình hình an ninh khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương sau khi Mỹ, Anh và Australia gây bất ngờ với liên minh AUKUS.
Các nhà lãnh đạo Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Australia trong cuộc họp thượng đỉnh đầu tiên của nhóm Quad qua hình thức trực tuyến vào ngày 12/3. Ảnh: Bloomberg
Hội nghị thượng đỉnh trực tiếp đầu tiên của nhóm Bộ tứ kim cương (Quad) diễn ra tại Nhà Trắng vào tối 24/9 (sáng 25/9, giờ Việt Nam) với sự tham gia của Tổng thống chủ nhà Joe Biden, Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga, Thủ tướng Australia Scott Morrison và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.
Hồi tháng 3 vừa qua, các nhà lãnh đạo nhóm Quad này cũng đã có hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của nhóm nhưng diễn ra theo hình thức trực tuyến.
Và trong cuộc gặp mặt trực tiếp này, các nhà lãnh đạo nhóm Quad tập trung trọng tâm tăng cường phối hợp an ninh và quân sự và sẽ đặc biệt là được cho sẽ lên kế hoạch cho một số sáng kiến để đối đầu với Trung Quốc. Ngoài ra, tại cuộc họp này, Tổng thống Mỹ Joe Biden và các Thủ tướng Australia, Ấn Độ và Nhật Bản dự kiến sẽ công bố các biện pháp về vấn đề vắc xin, biến đổi khí hậu và mạng 5G.
Hội nghị được xem sẽ đánh dấu bước chuyển mới đối với tình hình an ninh khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương sau khi Mỹ, Anh và Australia gây bất ngờ với liên minh AUKUS nhằm ứng phó tình hình trong khu vực này.
Chính Trung Quốc khiến Mỹ và các đồng minh “xích lại gần nhau”
Theo các nhà phân tích, nếu Trung Quốc không tiết chế những hoạt động quân sự quyết đoán và phi pháp của mình ở Ấn Độ-Thái Bình Dương, Bắc Kinh chỉ càng “giúp” thúc đẩy nhóm Quad phối hợp quân sự chặt chẽ hơn với các đồng minh khác của Mỹ.
Các nhà lãnh đạo có khả năng sẽ công bố các cam kết trong một số lĩnh vực phi quân sự, trong số đó thúc đẩy việc phân phối vắc xin Covid-19 trên toàn cầu cũng như hợp tác đảm bảo an ninh chuỗi cung ứng, công nghệ viễn thông 5G và cơ sở hạ tầng cần thiết để chống lại tình trạng biến đổi khí hậu.
Như một số nhà phân tích tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) đã lưu ý trong một cuộc thảo luận hôm 22/9, những sáng kiến này đang phải đối mặt với những thách thức khó khăn, trong đó có phần nguyên nhân là do Bắc Kinh kiểm soát nhiều nguyên liệu thô cần thiết cho vắc xin và mối quan hệ kinh doanh sâu sắc của các doanh nghiệp tư nhân tại các nước trong nhóm Quad với phía Trung Quốc.
Nhưng ít nhất trong ngắn hạn, các nhà lãnh đạo nhóm Quad có thể tập hợp được nhiều sức mạnh trên mặt trận quân sự vì Trung Quốc không có dấu hiệu sẽ điều chỉnh chiến lược quân sự quyết đoán hơn của họ và Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA) đang cho thấy ngày càng “hoạt động cơ bắp” hơn ở khu vực Ấn Độ- Thái Bình Dương. Trong động thái mới nhất, PLA lại điều 24 chiến đấu cơ xâm nhập vùng nhận diện phòng không (ADIZ) của Đài Loan vào ngày 23/9. Đây là lần thứ 20 máy bay của PLA tiến vào ADIZ trong tháng này, theo phía Đài Loan.
Và theo tờ Bưu Điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), hệ quả từ những động thái này của Trung Quốc là ngày càng có nhiều quốc gia khác liên kết với các thành viên nhóm Quad sẽ có xu hướng hợp tác với nhóm trong vấn đề anh ninh khu vực.
Giám đốc Dự án Sức mạnh Trung Quốc tại CSIS Bonnie Lin cho biết: “Trung Quốc ngày càng trở nên quyết đoán hơn và thách thức nhiều đồng minh và đối tác của chúng tôi trong khu vực”.
Bà đưa ra ví dụ điển hình là các biện pháp trừng phạt mà chính phủ Trung Quốc áp dụng đối với thịt bò, than và lúa mạch của Australia cho thấy việc Bắc Kinh sử dụng các chính sách cứng rắn để chống lại sự phản đối từ các quốc gia khác có xu hướng gây tác động ngược lại và chỉ càng khiến các nước ngày càng đoàn kết hơn, bắt tay đối phó với Bắc Kinh.
Một ví dụ khác là quan hệ đối tác quân sự Australia-Anh-Mỹ, được gọi là liên minh AUKUS, vừa mới được công bố công khai vào tuần trước trước sự ngạc nhiên của hầu hết các cường quốc quân sự.
Các tàu chiến của Hải quân 4 nước nhóm Quad tiến vào biển Bắc Arab tham gia cuộc tập trận Malabar 2020 giai đoạn 2 ngày 17/11/2020. Ảnh: AP
Trong một cuộc thảo luận hôm 22/9, ông Michael Green, Phó chủ tịch cấp cao của CSIS phụ trách các vấn đề châu Á và Chương trình nghiên cứu Nhật Bản, cho biết: “Tôi nghĩ Anh hiện rất muốn hợp tác với nhóm Quad và xuyên qua Aukus”.
“Tôi nghĩ Canada, và có thể là Hà Lan, hay New Zealand cũng sẽ hợp tác với Quad”, ông Green nói thêm.
Các cuộc giao tranh ở biên giới của Trung Quốc với Ấn Độ và các động thái xây dựng các cảng ở Ấn Độ Dương đã khiến New Delhi - một bên rất tích cực trong nỗ lực chống lại Trung Quốc, càng thấy được hiệu quả của việc tham gia nhóm Quad.
Cố vấn cấp cao về quan hệ Mỹ-Ấn tại CSIS, ông Richard Rossow cảnh báo, việc Thủ tướng Modi giữa đại dịch hoành hành vẫn sẵn sàng tới Washington để có cuộc gặp trực tiếp lần đầu tiên với những người đồng cấp Nhật Bản và Australia, là điều rất quan trọng.
“Khi nói chuyện với các quan chức Ấn Độ đều cho thấy, họ lo ngại về sự hiện diện ngày càng lớn của hải quân PLA ở Ấn Độ Dương, bao gồm các khoản đầu tư vào cơ sở hạ tầng chiến lược, các cảng trong khu vực; tấn công mạng; và đáng chú ý nhất là việc xâm phạm lãnh thổ Bhutan - một cuộc chiếm đoạt lãnh thổ ngay ở vùng sân sau của Ấn Độ.
Theo các chuyên gia, những gì mà thế giới có thể chứng kiến trong những năm tới sẽ là các cuộc tập trận Malabar mà Ấn Độ đăng cai có thể không chỉ bao gồm các nước trong nhóm Quad mà cả Hải quân Hoàng gia Anh, Canada, Hà Lan…
Khi các cuộc tập trận hải quân Malabar bắt đầu vào năm 1992, các cuộc tập trận này chỉ tập hợp lực lượng hải quân Ấn Độ và Mỹ. Nhật Bản tham gia vào năm 2015 và đều đặn mỗi năm cho đến nay. Australia đã tham gia vào năm 2020 và sau đó quay trở lại vào tháng 8/2021 - và ngay trước đó là một loạt các cuộc tập trận hải quân của Trung Quốc ở Biển Đông.
Yue Gang, một cựu đại tá PLA, cho biết vào thời điểm đó rằng, PLA đang gửi một thông điệp tới Mỹ rằng “quân đội Trung Quốc đang phản ứng với các động thái về việc Mỹ hợp tác với các đồng minh của họ”.
Hiện, đại sứ quán của Trung Quốc tại Washington đã không trả lời ngay lập tức khi được yêu cầu bình luận về vấn đề cho rằng, chính những tham vọng quân sự của họ đang thúc đẩy các đồng minh của Mỹ xích lại gần nhau hơn./.
