Vào năm 2008, lực lượng phòng không nhỏ bé của Gruzia đã "quật sấp mặt" ông lớn Nga; và giờ đây, liệu phòng không Ukraine có làm được điều tương tự?
Mười ba năm trước, các lực lượng phòng không Gruzia "nhược tiểu", đã gây tổn thất nặng nề cho không quân Nga, trong những ngày đầu Nga "tấn công" Gruzia.
Sáu năm sau, lực lượng ly khai do Nga hậu thuẫn ở miền đông Ukraine, đã làm được điều tương tự với không quân Ukraine, khi bắn hạ nhiều máy bay đến nỗi Kiev phải tạm dừng các hoạt động của không quân trên chiến trường.
Hai chiến dịch phòng không ở Gruzia năm 2008 và Donbas của Ukraine năm 2014, chắc chắn đã in sâu vào tâm trí các sĩ quan phòng không của cả hai bên; nếu Nga dồn lực lượng cho một cuộc tấn công tổng lực vào Ukraine, chưa biết trước điều gì sẽ xảy ra.
Nếu khi xe tăng Nga lăn bánh qua biên giới, chúng có thể không được hưởng sự che chở và hỗ trợ hỏa lực đáng kể trên không.
Trong khi lực lượng phòng không Nga có thể ngăn chặn lực lượng không quân Ukraine trên bầu trời, thì cũng có khả năng lực lượng phòng không Ukraine gây khó khăn (không dám khẳng định là cản trở hoàn toàn), các hoạt động không quân của Nga.
Trong trường hợp đó, cuộc chiến tranh tại chiến trường Ukraine, gần như hoàn toàn có thể trở thành một cuộc chiến tranh trên bộ, một cuộc chiến mà cả hai bên đang chuẩn bị cho việc trang bị hàng loạt xe tăng và pháo.
Rất ít nhà phân tích dám đặt niềm tin là Gruzia có thể đánh bại Nga trong một cuộc chiến tàn khốc trên phần lãnh thổ của Gruzia. Nhưng trước sự chênh lệch về lực lượng, phòng không của Gruzia đã tiến hành một chiến dịch hiệu quả đáng kinh ngạc.
Quân đội Gruzia đã chống lại không quân Nga hùng hậu, bằng chính các hệ thống phòng không mà nước này kế thừa từ Quân đội Liên Xô; bao gồm tên lửa S-125M và Buk-M1, tên lửa tầm ngắn Osa-AK và tên lửa phòng không vác vai Strela.
Tên lửa phòng không S-125 là loại cố định, còn Buk và Osa là các hệ thống phòng không di động. Các chuyên gia Ukraine được cho là đã huấn luyện các kíp tên lửa của Gruzia cách sử dụng tên lửa Buk và Osas trong các cuộc phục kích.
Trong khi đó, loại radar thụ động Kolchuga-M mà Ukraine bán cho Gruzia, đã kịp thời phát hiện các máy bay Nga đang bay tới, mà các phi công Nga không hề biết. Tên lửa sẽ đợi đến giây cuối cùng, để kích hoạt các radar tầm ngắn của hệ thống khóa mục tiêu và dẫn đường cho tên lửa.
Lực lượng phòng không của Gruzia bị tổn thất nặng nề về trang thiết bị, nhưng vẫn có thể gây thiệt hại "không tưởng" cho không quân Nga.
Theo các thông tin không chính thức, Buks đã bắn rơi 4 máy bay Nga, trong đó có 3 cường kích Su-25 và 1 máy bay ném bom siêu âm tầm xa Tu-22M3 ngay trong ngày giao tranh đầu tiên (ngày 8/8/2008), khiến phi hành đoàn máy bay ném bom 3 người thiệt mạng.
Vào ngày 11/8, tên lửa Osa-AK của Gruzia cũng được cho là đã bắn rơi một cường kích Su-24M và một máy bay trinh sát Su-24MR, khiến một phi công thiệt mạng. Tên lửa vác vai Strelas của Gruzia bắn bị thương 3 chiếc Su-25 khác.
Một bản tin của không quân Australia phỏng đoán rằng, thiết bị cảnh báo radar trên máy bay Su-25 của Nga, không được điều chỉnh theo tần số tên lửa phòng không của Gruzia; có nghĩa là các phi công Nga không bao giờ biết khi nào tên lửa đang bay tới.
Nhưng chiến thuật và đặc biệt là tính kỷ luật của các kíp tên lửa chiến đấu của Gruzia, rõ ràng cũng góp phần vào thành công phòng không của Tbilisi vào năm 2008.
Thiệt hại mà các tên lửa Gruzia gây ra cho không quân Nga, đã khiến các nhà hoạch định chiến lược quốc phòng ở Moscow "kinh hãi", buộc Điện Kremlin quyết định khởi động một chương trình cải cách trên diện rộng, cho lực lượng không quân.
Lịch sử lặp lại với Không quân Ukraine
Hiệu quả đáng kinh ngạc đối với lực lượng phòng không của Gruzia, cũng lặp lại 6 năm sau đó (năm 2014), trong cuộc nội chiến ở Miền Đông Ukraine khi những người ly khai thân Nga, đã gây chiến với chính phủ của họ.
Lực lượng không quân Ukraine lúc này là một lực lượng "già nua", tuy nhiên họ vẫn đang sở hữu 125 máy bay Liên Xô còn sót lại; đã được Quân đội huy động cho chiến dịch "bình định" Donbas.
Những thành công ban đầu của Không quân Ukraine trong giai đoạn đầu của cuộc chiến. Trong cuộc giao tranh ác liệt tại sân bay ở Donetsk vào mùa xuân năm 2014, trực thăng vũ trang Mi-24 và Mi-8 của Kiev, cùng các máy bay chiến đấu Su-27, Su-24, Su-25 và MiG-29 đã gây thương vong nặng nề cho quân ly khai ở sân bay; hỗ trợ đắc lực cho lực lượng chiến đấu mặt đất.
Tuy nhiên gió đã đổi chiều nhanh chóng, trong vài tháng tiếp theo, Nga đã cung cấp tên lửa vác vai Strela cho phe ly khai. Lực lượng phòng không Nga với trang bị vũ khí hạng nặng hơn là tên lửa Buk-M2 đã tràn qua biên giới vào Donbass.
Vào đầu tháng 5, quân ly khai đã bắn rơi ba trực thăng tấn công Mi-24 của Ukraine ở Slovyansk. Tháng 6, phe ly khai bắn rơi một máy bay trinh sát An-30 ở Slovyansk, một máy bay vận tải Il-76 ở Luhansk và một trực thăng Mi-8 ở Slovyansk. Tổng cộng, 63 phi công và quân nhân Ukraine đã chết trong các vụ máy bay bị bắn rơi.
Hệ thống phòng không của phe ly khai ngày càng được tăng cường, trong tháng 6, lực lượng ly khai cũng bắn hạ một máy bay vận tải An-26 ở Luhansk và ba cường kích Su-25 gần Amvrosiyivka và Saur-Mogila.
Trước những tổn thất phải nói là "khủng khiếp", buộc Kiev phải rút máy bay và trực thăng của họ ra khỏi vùng trời Donbass. Fox lưu ý: "Hầu như không có thông tin nào về máy bay Ukraine trên chiến trường sau tháng 8/2014".
Tất cả các phân tích đều chỉ ra rằng, không quân Ukraine sẽ không quay trở lại Donbas trong trường hợp bị Nga tấn công toàn diện. Lực lượng phòng không không của Nga và ly khai lớn hơn và hiện đại hơn so với năm 2014 và cực kỳ nguy hiểm.
Không quân Nga có lặp lại những thất bại năm xưa?
Điều đáng chú ý là hiện nay, Ukraine đã triển khai nhiều radar, tên lửa và pháo phòng không giống như đối thủ của họ.
Kiev cũng như Gruzia, được thừa hưởng từ Liên Xô một số lượng đáng kể tên lửa đất đối không và pháo phòng không. Ba mươi năm sau, những vũ khí này vẫn là "xương sống" của hệ thống phòng không Ukraine.
Trên lý thuyết, Ukraine sở hữu lực lượng phòng không đáng kể, khi có gần 100 bệ phóng tên lửa phòng không, bao gồm một số S-300 tầm xa, sáu hệ thống Tor-M tầm ngắn và 75 (hoặc nhiều hơn) các loại tên lửa tầm thấp như Strela-10, Osa-AKM và Tunguskas để phòng thủ điểm.
Để bảo vệ đội hình chiến đấu cho các phân đội bộ binh chiến đấu, có tên lửa phòng không vác vai Igla và pháo phòng không ZSU-23 đi kèm.
Các đơn vị phòng không độc lập của Quân đội Ukraine bao gồm 10 lữ đoàn và trung đoàn, với hàng trăm bệ phóng S-300, cùng với 72 bệ phóng Buk-M1 và một vài hệ thống S-125 tầm ngắn, nhưng đã được cải tiến.
Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại London cho biết, có thông tin là Ukraine đang tích cực nghiên cứu, phục hồi các vũ khí phòng không có từ thời Liên Xô, đang niêm cất trong kho, để đưa trở lại biên chế chiến đấu.
Những vũ khí này có thể bao gồm tên lửa phòng không tầm xa S-300, tầm ngắn Tor và S-125 cũng như tên lửa Kub tầm trung. Các radar giám sát đường không mới do Ukraine phát triển, giúp liên kết hệ thống phòng không với nhau.
Hiện Nga vẫn chưa triển khai các khí tài quan trọng ở miền đông Ukraine, đây là dấu hiệu của Moscow cho thấy, họ chưa muốn chiến tranh với Kiev. Sự kiềm chế đó đã giúp bảo toàn sức mạnh không quân của Nga.
Nhưng điều đó cũng có nghĩa là người Nga vẫn chưa biết, liệu Ukraine có thể đánh trả hiệu quả như thế nào, một khi máy bay và máy bay trực thăng của Nga bắt đầu có mặt trên bầu trời vùng chiến.
Quân ly khai Donbas đã "khai tử" cho không quân của Kiev, vậy phòng không Ukraine có thể gây thiệt hại cho Không quân Nga giống như Gruzia hồi năm 2008 hay không, hiện vẫn là dấu hỏi?
Theo các nhà phân tích độc lập, nếu cuộc chiến với Ukraine xảy ra, chiến thuật sử dụng không quân của Nga sẽ không như trong cuộc chiến 5 ngày với Gruzia năm 2008, khi vội vàng cho không quân ồ ạt xuất kích.
Nga sẽ học theo kinh nghiệm của Mỹ, đó là tích cực phát hiện và tiêu diệt các đài radar, trận địa phòng không nguy hại của Ukraine, bằng tên lửa hành trình Calibre hay Iskander hoặc thậm chí là máy bay chiến đấu tàng hình Su-57. Khi cảm thấy an toàn, không quân chiến thuật mới bước vào chiến đấu.
VietBF @ Sưu tầm
