Iran đang chìm trong bất ổn

[june04]

Mỹ đã trừng phạt lực lượng cảnh sát đạo đức của Iran liên quan cái chết của cô Mahsa Amini, trong khi Tổng thống Iran Ebrahim Raisi hủy cuộc phỏng vấn với Kênh CNN sau khi người dẫn chương trình từ chối đội khăn trùm đầu.

Mỹ đã trừng phạt lực lượng cảnh sát đạo đức của Iran liên quan cái chết của cô Mahsa Amini, trong khi Tổng thống Iran Ebrahim Raisi hủy cuộc phỏng vấn với Kênh CNN sau khi người dẫn chương trình từ chối đội khăn trùm đầu.

Trong thông báo ngày 22-9, Bộ Tài chính Mỹ tố cảnh sát đạo đức ngược đãi phụ nữ và lực lượng này phải chịu trách nhiệm về cái chết của Amini, sau khi vụ việc châm ngòi cho phong trào biểu tình lớn nhất ở Iran kể từ năm 2019. Bộ này cáo buộc cảnh sát đạo đức vi phạm quyền của những người biểu tình ôn hòa và đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với 7 quan chức quân đội và an ninh cấp cao cũng như các thực thể của Iran.


Biểu tình liên quan cái chết của cô Amini tại Iran. Ảnh: CNN

Amini, người Kurd, đã bị cảnh sát đạo đức ở thủ đô Tehran bắt giữ vì mặc “trang phục không phù hợp” hồi tuần trước. Cô gái 22 tuổi rơi vào hôn mê khi đang bị tạm giam và tử vong vào ngày 16-9. Nhà chức trách cho biết họ sẽ điều tra nguyên nhân dẫn đến cái chết của cô.

Dù vậy, cơn phẫn nộ của công chúng Iran vì cái chết của Amini không có dấu hiệu lắng xuống sau nhiều ngày biểu tình ở Tehran và các thành phố khác.

Trước tình hình trên, Tổng thống Iran Raisi đã lên tiếng cảnh báo những người biểu tình. “Có quyền tự do ngôn luận ở Iran... nhưng những hành vi gây hỗn loạn là không thể chấp nhận được”, ông Raisi nói trong cuộc họp báo bên lề kỳ họp Ðại hội đồng Liên Hiệp Quốc (ÐHÐ LHQ) ở New York, Mỹ. Nhà lãnh đạo Iran cũng liên tục lặp lại những thông báo chính thức rằng Amini chết là do “đau tim” khi đang bị giam giữ. Gia đình nạn nhân đã phủ nhận tuyên bố này.

Phụ nữ Iran đứng lên

Theo Hãng tin Guardian, ít nhất 31 người đã thiệt mạng và hàng trăm người bị thương trong 6 ngày nổ ra biểu tình ở Iran kể từ khi Amini tử vong. Phụ nữ đóng vai trò chủ chốt trong các cuộc biểu tình khi họ vẫy và đốt khăn trùm đầu, một số người công khai cắt tóc của mình nhằm thách thức trực tiếp tới giới lãnh đạo nước này.

Luật pháp Iran yêu cầu tất cả phụ nữ phải đội khăn đầu trùm và mặc quần áo rộng ở nơi công cộng. Quy định này được thực thi kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979 và áp dụng bắt buộc với mọi phụ nữ ở Iran, kể cả du khách, chính trị gia và nhà báo đến đây.

Nhiều người đã kêu gọi xóa bỏ những quy tắc tôn giáo, quy định cách người dân ăn mặc, giao tiếp trong nhà và loại thức ăn nước uống. Các cuộc khảo sát trong những năm gần đây cho thấy ngày càng nhiều người dân Iran tin rằng không nên bắt buộc đội khăn trùm đầu.

Ngày 22-9, Tổng thống Raisi đã không tham gia cuộc phỏng vấn vốn được lên kế hoạch từ trước với người dẫn chương trình Christiane Amanpour của Ðài Mỹ CNN bên lề kỳ họp ÐHÐ LHQ, do nhà báo kỳ cựu này từ chối đội khăn trùm đầu theo yêu cầu của nhà lãnh đạo Iran.

Giải thích về việc từ chối, Amanpour nói rằng: “Chúng ta đang ở New York, nơi không có quy định hoặc phong tục nào liên quan tới khăn trùm đầu”. Amanpour, người từng lớn lên ở Tehran, cho biết không tổng thống Iran nào yêu cầu bà đội khăn trùm đầu khi phỏng vấn họ bên ngoài Cộng hòa Hồi giáo kể từ năm 1995.

Cái chết của Amini đã thổi bùng cơn giận trong dân chúng về các vấn đề gồm hạn chế quyền tự do cá nhân tại Iran và nền kinh tế khó khăn do bị Mỹ cấm vận xung quanh chương trình hạt nhân, tên lửa. Giới lãnh đạo Iran lo ngại tình hình bất ổn hiện nay có thể tái hiện làn sóng biểu tình phản đối giá nhiên liệu tăng 300% hồi năm 2019. Reuters gọi đó là cuộc bất ổn đẫm máu nhất trong lịch sử nước này khi có tới 1.500 người thiệt mạng.