Ủy ban Hạ viện Mỹ về vẫn đề Trung Quốc vừa đưa ra yêu cầu Nvidia giải tŕnh, để các nhà lập pháp Mỹ xác định xem liệu DeepSeek của Trung Quốc có tiếp cận các sản phẩm chip thuộc diện kiểm soát xuất khẩu để phục vụ huấn luyện AI hay không. Các nhà lập pháp Mỹ cho rằng điều này gây ra mối đe dọa an ninh quốc gia.
Hạ nghị sĩ John Moolenaar, chủ tịch Ủy ban, đảng viên đảng Cộng ḥa, cùng hạ nghị sĩ Raja Krishnamoorthi, người đồng cấp thuộc Đảng Dân chủ, đă gửi thư cho Nvidia vào hôm 16/4 vừa rồi, với yêu cầu thu thập thông tin về các giao dịch bán hàng của công ty tại các thị trường Trung Quốc và Đông Nam Á, đặc biệt là Singapore và Malaysia.
Bức thư được đưa ra sau khi Ủy ban về vấn đề Trung Quốc của hạ viện Mỹ công bố báo cáo. Họ khẳng định rằng DeepSeek, đơn vị đă huấn luyện mô h́nh AI trên máy chủ trang bị chip Nvidia, gây ra “mối đe dọa sâu sắc” đối với an ninh quốc gia của nước Mỹ. Ông Moolenaar cho biết DeepSeek là "một món khí giới của Trung Quốc, được thiết kế để theo dơi người Mỹ, đánh cắp công nghệ của chúng ta và phá hoại luật pháp nước Mỹ".
Trong những năm gần đây, Mỹ đă liên tục đưa ra các biện pháp kiểm soát xuất khẩu rộng răi, nhằm hạn chế khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến của các tập đoàn Trung Quốc, đặc biệt là công nghệ có thể hỗ trợ quân đội nước này. Sự giám sát từ Ủy ban gia tăng áp lực lên Nvidia về việc liệu các chip tinh vi của họ có đang được bán lén cho Trung Quốc hay không. Đây là điều mà Nvidia khẳng định luôn cố gắng tránh.
Ông Moolenaar tuyên bố DeepSeek “đă khai thác và lợi dụng các mô h́nh AI của Mỹ tạo ra, và được cho là đă sử dụng các chip Nvidia tiên tiến, vốn không nên rơi vào tay Trung Quốc… Đó là lư do tại sao chúng tôi gửi thư cho Nvidia để yêu cầu câu trả lời”.
Nvidia đă phản bác mạnh mẽ mọi cáo buộc từ phía chính phủ và quốc hội Mỹ, những bên cho rằng Nvidia có thể phải chịu trách nhiệm cho việc những chip AI thuộc diện kiểm soát xuất khẩu rơi vào tay “thế lực thù địch”. Nvidia khẳng định rằng, công ty tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ thị của chính phủ về phạm vi được phép hoặc không được phép bán chip. “Ngành công nghệ toàn cầu sẽ hỗ trợ cho nền kinh tế Mỹ khi xuất khẩu hàng hóa đến các công ty nổi tiếng trên toàn thế giới. Nếu chính phủ có ư kiến khác, họ sẽ ra lệnh cho chúng tôi”.
Những thông tin về cuộc điều tra của hạ viện Mỹ xuất hiện chỉ một ngày sau khi thông tin về việc Hoa Kỳ áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với việc Nvidia bán chip H20 cho các đơn vị và doanh nghiệp Trung Quốc được công bố.
Rơ ràng quyết định này đă gây bất ngờ cho Nvidia, vốn đang kỳ vọng vào việc chính quyền tổng thống Trump sẽ nới lỏng các hạn chế. Trong một hồ sơ pháp lư, Nvidia cho biết biện pháp kiểm soát này sẽ làm thâm hụt 5.5 tỷ USD doanh thu, trong quư kết thúc vào ngày 27/4.
Nvidia phụ thuộc vào mạng lưới đối tác chuỗi cung ứng phức tạp, với cả các đơn vị OEM như Dell và Supermicro, những đơn vị trang bị chip AI của Nvidia vào các hệ thống máy chủ hoàn chỉnh, và bán cho khách hàng. Công ty đă lên tiếng trước những lo ngại và cáo buộc trong báo cáo của Hạ viện Mỹ, rằng khách hàng ở Trung Quốc có thể đang tiếp cận các chip thuộc diện kiểm soát xuất khẩu thông qua các công ty con hay công ty ma tại Singapore, thị trường chiếm 18% doanh thu của Nvidia trong năm tài khóa 2025 (4/2024 đến 3/2025), tương đương 23.7 tỷ USD.
Singapore và Malaysia chuyển trái phép chip Nvidia sang Trung Quốc?
Nvidia cho biết doanh thu mà họ báo cáo từ Singapore dựa trên địa chỉ đơn vị thanh toán đơn hàng, có nghĩa là nó thường bao gồm các công ty con của các doanh nghiệp Mỹ. “Các sản phẩm liên quan được vận chuyển đến các địa điểm khác, bao gồm cả Mỹ và Đài Loan, chứ không phải Trung Quốc”.
Báo cáo của Ủy ban về Trung Quốc cho biết, DeepSeek truyền tải dữ liệu bằng cơ sở hạ tầng kết nối với China Mobile, một nhà mạng cung cấp dịch vụ viễn thông lớn của Trung Quốc, đơn vị mà Lầu Năm Góc đă xác định là có liên hệ với quân đội nước này.
Báo cáo cũng bổ sung rằng dịch vụ AI của DeepSeek tích hợp các công cụ theo dơi từ các tập đoàn công nghệ lớn của Trung Quốc, bao gồm ByteDance, Baidu và Tencent. “Điều này liên kết kiến trúc thu thập dữ liệu của DeepSeek với các công ty Trung Quốc, từ đó làm tăng nguy cơ các thế lực thù địch nước ngoài có thể truy cập thông tin cá nhân của người Mỹ,” báo cáo cho biết.
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho rằng những tuyên bố của Ủy ban này là “vô căn cứ” và Bắc Kinh phản đối việc “mở rộng khái niệm an ninh quốc gia cũng như chính trị hóa các vấn đề kinh tế, thương mại và công nghệ”.
“Chính phủ Trung Quốc rất coi trọng quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu và bảo vệ chúng theo luật pháp. Chúng tôi chưa bao giờ yêu cầu và sẽ không bao giờ yêu cầu các công ty hoặc cá nhân thu thập hoặc lưu trữ dữ liệu bất hợp pháp,” phát ngôn viên đại sứ quán Liu Pengyu nói.
DeepSeek đă gây ra sự sụt giảm trên thị trường công nghệ vào đầu năm nay khi công bố những đột phá dường như làm thay đổi cán cân quyền lực trong cuộc chạy đua vũ trang AI giữa Washington và Bắc Kinh. Vào tháng 1/2025, Nvidia đă mất khoảng 600 tỷ USD giá trị vốn hóa, khi các nhà đầu tư phản ứng một cách tiêu cực và hoảng loạn với những báo cáo cho rằng DeepSeek đă huấn luyện các mô h́nh AI với chi phí thấp hơn nhiều và sử dụng ít tài nguyên điện toán hơn so với OpenAI hay Google.
DeepSeek khi ấy cho biết, họ đă huấn luyện mô h́nh R1 bằng cách sử dụng cluster máy chủ trang bị chip H800 của Nvidia, phiên bản hiệu năng và băng thông bộ nhớ HBM kém hơn so với chip H100. Chip H800 được Nvidia thiết kế riêng cho thị trường Trung Quốc để tuân thủ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ. Nhưng rồi đến năm 2023, chính quyền tổng thống Biden lại một lần nữa cập nhật quy định hạn chế, vậy là H800 không được bán sang Trung Quốc nữa, thay vào đó là H20.
Nvidia giờ là quân cờ đắt giá nhất trong chiến tranh thương mại
Vị thế của Nvidia trong lĩnh vực AI quá mạnh, đến mức ngay cả những con chip cấp thấp nhất của hăng vẫn có nhu cầu lớn trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, trong bối cảnh chiến tranh thương mại hiện tại, điều này lại không phải là một tín hiệu tốt.
Giá cổ phiếu của Nvidia đă giảm mạnh vào hôm thứ 4, sau khi họ thông báo với các nhà đầu tư rằng chính phủ Mỹ từ nay sẽ yêu cầu giấy phép xuất khẩu đặc biệt để bán chip xử lư AI H20 sang Trung Quốc và một số quốc gia khác. Nvidia cho biết điều này sẽ dẫn đến việc họ phải ghi nhận khoản thâm hụt doanh thu 5.5 tỷ USD trong quư hiện tại, liên quan đến hàng tồn kho và đơn hàng các doanh nghiệp Trung Quốc đặt mua sản phẩm này.
Theo Tim Arcuri của UBS, khoản lỗ hàng tồn kho này cho thấy doanh số thực tế của chip H20 khoảng 13 tỷ đô la. Nvidia đă thu về 115,2 tỷ USD doanh thu từ mảng trung tâm dữ liệu trong năm tài chính kết thúc vào tháng 1 và dự kiến sẽ đạt khoảng 182 tỷ USD doanh số cho phân khúc này trong năm nay, theo ước tính của FactSet.
Mặc dù chip H20 không chiếm phần lớn doanh thu kinh doanh của Nvidia, nhưng nó sẽ ảnh hưởng đến khả năng liên tục vượt qua dự báo doanh thu mỗi quư, điều mà hăng đă làm được ít nhất trong ba năm qua. Các nhà đầu tư đang mong đợi doanh thu tăng 56% cho năm tài chính hiện tại; công ty sẽ báo cáo kết quả kinh doanh quư I tài chính vào cuối tháng Năm.
Nvidia đă thiết kế ra H20 để tuân thủ các quy định kiểm soát xuất khẩu hiện hành của Mỹ. Những quy định này liên tục hạn chế sức mạnh mà những con chip AI các doanh nghiệp Mỹ được phép bán cho các khách hàng Trung Quốc. Điều này có nghĩa là hiệu năng của chip phải bị giới hạn, dẫn tới sức mạnh xử lư bị suy giảm đáng kể. Nhà phân tích Joe Moore của Morgan Stanley ước tính hiệu suất của H20 thấp hơn khoảng 75% so với thế hệ chip H100 của Nvidia. Hai năm trước, H100 là flagship trên thị trường GPU máy chủ đám mây.
Nhưng, việc không được bán ngay cả một con chip có hiệu năng thấp vào thị trường Trung Quốc cho thấy, chiến tranh thương mại sẽ làm xáo trộn hoạt động kinh doanh của Nvidia như thế nào. Nvidia hiện đang mắc kẹt giữa hai siêu cường thế giới khi họ cạnh tranh để dẫn đầu trong lĩnh vực phát triển AI.
Đáng chú ư là thông tin về lệnh cấm có hiệu lực này xuất hiện chỉ một ngày sau khi Nvidia công bố kế hoạch gia công những chip GPU AI mạnh nhất thế giới tại các fab ở Mỹ, ước tính tổng giá trị sản phẩm sản xuất tại Mỹ có thể lên tới 500 tỷ USD. Động thái này rơ ràng nhằm lấy ḷng tổng thống Trump, người đă thúc giục các công ty Hoa Kỳ chuyển nhiều hoạt động sản xuất về nước.
CEO Nvidia, ông Jensen Huang, thậm chí đă tham dự một bữa tối với tổng thống Trump tại dinh thự Mar-a-Lago vào đầu tháng 4. Bữa tối này đă dấy lên những tin đồn cho rằng, Nhà Trắng sẽ rút lại kế hoạch cấm bán chip H20 ở Trung Quốc. Nhưng chiến tranh thương mại leo thang không phải là bối cảnh tốt và hợp lư để công ty chip hàng đầu nước Mỹ bán được nhiều hàng sang Trung Quốc.
Lời hứa sản xuất nửa ngh́n tỷ Đô chip AI trên đất Mỹ của Nvidia có vẻ cũng không giúp ích được nhiều cho họ.
