Từ khi có ngày nhậm chức đầu tiên được tổ chức năm 1789 với lễ tuyên thệ của George Washington cho tới buổi lễ tuyên thệ của Donald Trump năm 2017, nghi thức tuyên thệ nhậm chức tổng thống đă có nhiều thay đổi nhưng vẫn là một truyền thống đă ăn sâu vào nền chính trị của nước Mỹ, khiến hôm nay, 20/01/2021, ông Joe Biden chính thức bước vào Nhà Trắng sau lễ tuyên thệ nhậm chức tổng thống.
Khán đài trước Điện Capitol, Washington được chuẩn bị cho lễ tuyên thệ nhậm chức của tổng thống Mỹ Joe Biden và phó tổng thống Kamala Harris diễn ra ngày 20/01/2021. AP - Alex Brandon
Lễ nhậm chức tổng thống Hoa Kỳ thứ 46 của ông Joe Biden thuộc đảng Dân Chủ diễn ra hôm nay 20 tháng Giêng tại Washington. Chính tại thủ đô của Hợp Chủng Quốc Hoa Kỳ, vắng tanh vắng ngắt, quân đội rải khắp nơi mà ông Joe Biden cùng với phó tổng thống Kamala Harris tuyên thệ nhậm chức. Những chi tiết của ngày trọng đại trong lịch sử nước Mỹ này diễn ra theo những quy ước và truyền thống đă ăn sâu trong lịch sử nước Mỹ.
Ngày 20 tháng Giêng
Buổi lễ nhậm chức đầu tiên trong lịch sử Mỹ đó là của George Washington, diễn ra vào ngày 30 tháng Tư năm 1789 v́ lư do thời tiết, phải đợi băng giá mùa đông tan dần để mọi người có thể đến dự. Thời điểm cho lễ nhậm chức tổng thống sau đó đă được ấn định vào ngày 04 tháng 3, tức là gần 4 tháng sau ngày đại cử tri bỏ phiếu bầu tổng thống và phó tổng thống, Election Day.
Nhưng đến năm 1933, Franklin Roosevelt đắc cử, trong khi tổng thống đương nhiệm Herbert Hoover đang rất mất uy tín trong dân chúng. Giai đoạn chuyển tiếp quyền lực này dường như quá dài. Một tháng trước khi ông Roosevelt nắm quyền, tu chính án thứ 25 được phê chuẩn, thay đổi thời điểm khởi đầu các nhiệm kỳ của tổng thống và phó tổng thống lên ngày 20 tháng Giêng. Tuy nhiên đă có 3 ngoại lệ. Đó của Dwight D. Eisenhower năm 1957, Ronald Reagan năm 1985 và của Barack Obama năm 2013. Các buổi lễn nhậm chức này đă được dịch lên ngày thứ Hai 21 tháng Giêng v́ các ngày 20 tháng Giêng đó rơi vào Chủ nhật mà đă nhậm chức tức phải bắt tay vào công việc nên không thể là ngày nghỉ.
Địa điểm
Buổi lễ khai mạc nhiệm kỳ tổng thống diễn ra trước Capitol, trụ sở của Quốc Hội, tại Washington DC. Địa điểm này được chọn tư năm 1801 khi Thomas Jefferson, tổng thống thứ 3 của Hoa Kỳ, tuyên thệ nhậm chức. Lễ nhậm chức đầu tiên của George Washington đă diễn ra tại Federal Hall ở New York, trong khu Wall Street. Hai lễ tuyên thệ khác của William Howard Taft năm 1909 và của Ronald Reagan năm 1985 lại diễn ra bên trong điện Capitol, v́ điều kiện thời tiết. Khi đó nhiệt độ bên ngoài là -13° C, Ronald Reagan đă để đám đông dân chúng và gồm 140 ngh́n khách mời chờ đợi ở bên ngoài trời lạnh.
Khách mời tham dự
Donald Trump sẽ không tham dự lễ nhậm chức người kế nhiệm Joe Biden. Theo truyền thống, tổng thống măn nhiệm và đệ nhất phu nhân đón vợ chồng tân tổng thống buổi sáng trong ngày lễ nhậm chức và cùng nhau đến điện Capitol. Nghi thức này cũng đă nhiều lần bị bỏ qua.
Năm 1801, vị tổng thống thứ 2 của Hoa Kỳ John Adams đă từ chối dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm Thomas Jefferson. Bị vị cựu phó của ḿnh đánh bại, tổng thống thất cử Adams đă rời Nhà Trắng từ sáng sớm ngày 4 tháng 3, ngày nhậm chức. Con trai ông, John Quincy Adams sau đó đă đắc cử tổng thống năm 1824 trong những điều kiện gây nhiều tranh căi. Người thua cuộc năm đó Andrew Jackson cũng hô hào là bị đánh cắp bầu cử.
Bốn năm sau đó, sau một chiến dịch tranh cử dữ dội, ông Jackson đă phục thù được thất bại. Hai đối thủ đă không gặp nhau và Adams không xuất hiện từ hôm trước lễ nhậm chức. Năm 1841, v́ những lư do không rơ ràng, tổng thống Dân Chủ Martin Van Bruen, cũng vắng mặt trong lễ nhậm chức của William Henry Harris. Ngày 4 tháng 3 năm 1869, Andrew Johnson cũng ở lại trong Nhà Trắng không dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm Ulysses Grant chỉ v́ tổng thống đắc cử từ chối ngồi chung xe ngựa với người măn nhiệm để tới đồi Capitol.
Một thế kỷ sau, năm 1974, Richard Nixon cũng vắng mặt tại buổi lễ của Gerald Ford. Lư do đơn giản là v́ Nixon đă từ chức và rời Nhà Trắng trước khi người kế nhiệm tuyên thệ nhậm chức. Năm nay, các cựu tổng thống Barack Obama, George W.Bush và Bill Clinton cũng như phó tổng thống Mike Pence đă nhận lời mời tới dự lễ nhậm chức của Joe Biden.
Tuyên thệ
Sự kiện duy nhất được ghi trong Hiến Pháp là nghi thức tuyên thệ của tân tổng thống vào lúc 12 giờ trưa, theo truyền thống là trước chủ tịch Tối Cao Pháp Viện. Khoảng 15 phút trước, tân phó tổng thống đọc tuyên thệ. Trong trường hợp tân tổng thống đột ngột qua đời trong khoảng thời gian này, phó tổng thống là người kế nhiệm.
Lời văn chính xác mà tổng thống tân cử đọc :" Tôi trịnh trọng tuyên thệ rằng, tôi sẽ đảm đương chức vụ tổng thống Hoa Kỳ một cách trung thành và sẽ cố gắng làm hết khả năng của ḿnh để giữ ǵn, che chở và bảo vệ Hiến Pháp Hoa Kỳ ". Năm 2009, Barack Obama đă đọc nhầm lời tuyên thệ này. Trách nhiệm thuôc về chủ tịch Tối Cao Pháp Viện khi đó đă đọc lộn xộn trật tự ngôn từ tuyên thệ theo Hiến Pháp. Để cho cẩn thận, tổng thống thứ 44 của Hoa Hoa Kỳ đă tuyên thệ lại vào ngày hôm sau tại Nhà Trắng. Sự cố tương tự cũng đă xảy ra với Herbert Hoover năm 1929: Chủ tịch Tối Cao Pháp Viện khi đó đă gần như sáng tác lại câu chữ của văn bản hiến định này.
Kinh thánh
Vào lúc 12 giờ trưa, giờ Washington, Joe Biden đọc lời tuyên thệ với bàn tay phải giơ lên trời và tay trái đặt trên kinh thánh. Ông đă chọn dùng cuốn kinh của gia đ́nh có từ 1893, theo như ông thông báo trong một cuộc phỏng vấn gần đây. Ông đă sử dụng cuốn kinh này cho các lễ tuyên thệ thượng nghị sĩ và phó tổng thống Mỹ. Nhiều vị tổng thống Mỹ sử dụng các cuốn kinh thánh thuộc sở hữu của các nhân vật lịch sử nổi tiếng. Warren G. Harding năm 1921, Eisenhower 1953, Jimmy Carter năm 1977 và George H. W.Bush đă tuyên thệ trên cuốn kinh thánh mà George Washington đă dùng. Cũng có thể sử dụng 2 cuốn kinh để tuyên thệ. Đó là trường hợp Barack Obama đă tuyên thệ trên hai cuốn kinh của Abraham Lincoln và của Martin Luther King. Trong khi đó Donald trump dùng cuốn kinh của Abraham Lincoln như người tiền nhiệm và cuốn do mẹ ông tặng khi ông c̣n nhỏ.
Hiến Pháp không yêu cầu nhất thiết phải tuyên thệ trên kinh thánh. Một số tổng thống Mỹ đă sử dụng các cuốn sách khác như John Quincy Adams đă tuyên thệ trên một cuốn sách trong đó có một phần nội dung Hiến Pháp Mỹ, Theodore Roosevelt không sử dụng kinh sách, Lyndon Johnson th́ lại dùng một cuốn kinh lễ.
Lễ diễu hành
Sau lễ tuyên thệ, theo truyền thống là có diễu hành trên đại lộ Pensylvania dài 3 km. Nhưng năm nay do đại dịch Covid-19, nghi thức này không diễn ra và sẽ được thay thế bằng cuộc diễu hành ảo phát trên truyền h́nh được gọi là « Parade Across America ». Ông Joe Biden dự kiến sẽ đi qua sông Potomac để tới đặt ṿng hoa viếng các tử sĩ vô danh tại nghĩa trang Arlington. Đi cùng ông có ba cựu tổng thống Bill Clinton, George W.Bush và Barack Obama. Buổi dạ tiệc với các nghị sĩ Quốc Hội trong điện Capitol cũng như lễ hội khiêu vũ theo truyền thống tổ chức tại Washington cũng bị hủy v́ lư do dịch bệnh. Thay vào đó là một chương tŕnh truyền h́nh đặc biệt do tài tử điện ảnh Tom Hanks dẫn chương tŕnh.
(Tổng hợp từ France 24.com)
