|
Nhiệt độ cực cao, ô nhiễm không khí và sự lây lan ngày càng tăng của các bệnh truyền nhiễm chết người là một số trong nhiều lý do khiến Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gọi biến đổi khí hậu là “mối đe dọa sức khỏe lớn nhất mà nhân loại phải đối mặt”.Trước tình hình đó, ngày càng có nhiều lời kêu gọi thế giới phải giải quyết mối lo ngại sức khỏe con người bị ảnh hưởng bởi hiện tượng nóng lên toàn cầu. Điều này đã thúc đẩy Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của LHQ (COP28) sắp tới dành riêng ngày đầu tiên để thảo luận về vấn đề này.
Theo khuyến nghị của WHO, sự nóng lên toàn cầu phải được giới hạn ở mức mục tiêu không quá 1,5 độ C của Thỏa thuận Paris “để ngăn chặn các tác động thảm khốc đến sức khỏe và ngăn chặn hàng triệu ca tử vong liên quan đến biến đổi khí hậu”.
Tuy nhiên, theo kế hoạch cắt giảm carbon của các quốc gia hiện nay, thế giới đang trên đà nóng lên tới 2,9 độ C trong thế kỷ này, báo cáo vừa được LHQ công bố tuần trước cho biết.
Mặc dù không ai có thể hoàn toàn an toàn trước tác động của biến đổi khí hậu, nhưng các chuyên gia cho rằng những người có nguy cơ cao nhất sẽ là trẻ em, phụ nữ, người già, người di cư và người dân ở các nước kém phát triển - nơi vốn thải ra ít khí nhà kính làm nóng hành tinh nhất nhưng lại phải gánh chịu những tác động nặng nề nhất.
Được biết vào ngày 3/12 tới, Hội nghị COP28 tại Dubai sẽ tổ chức “ngày sức khỏe”. Đây là sự kiện lần đầu tiên được tổ chức tại các cuộc đàm phán về khí hậu.
Nắng nóng cực độ
Nhiều dự đoán năm nay sẽ là năm nóng kỷ lục. Và khi thế giới tiếp tục ấm lên, dự kiến những đợt nắng nóng thường xuyên và dữ dội hơn sẽ xảy ra.
Mới đây, các nhà nghiên cứu cho biết nắng nóng được cho là nguyên nhân gây ra hơn 70.000 ca tử vong ở châu Âu trong mùa hè năm ngoái, điều chỉnh tăng con số được đưa ra trước đó là 62.000 ca.
Theo báo cáo của Lancet Countdown hồi đầu tuần trước, trên toàn thế giới, mọi người dân phải đối mặt với nhiệt độ cao ở mức đe doạ tính mạng trong trung bình 86 ngày trong năm ngoái.
Số người trên 65 tuổi chết vì nắng nóng cũng đã tăng 85% trong giai đoạn từ 1991-2000 đến 2013-2022.
Và đến năm 2050, số người sẽ tử vong vì nắng nóng mỗi năm sẽ tăng gấp 5 lần với kịch bản nhiệt độ toàn cầu nóng lên 2 độ C, Lancet Countdown dự đoán.
Song song đó, hạn hán nhiều hơn cũng sẽ làm gia tăng nạn đói. Theo kịch bản nhiệt độ tăng thêm 2 độ C vào cuối thế kỷ này, sẽ có thêm 520 triệu người phải đối mặt với tình trạng mất an ninh lương thực ở mức độ vừa phải hoặc nghiêm trọng vào năm 2050.
Trong khi đó, các hiện tượng thời tiết cực đoan khác như bão, lũ lụt và hỏa hoạn sẽ tiếp tục đe dọa sức khỏe của người dân trên toàn thế giới.
Ô nhiễm không khí
Gần 99% dân số thế giới hít thở không khí vượt quá mức khuyến nghị trong hướng dẫn của WHO về ô nhiễm không khí.
Theo WHO, ô nhiễm không khí ngoài trời do phát thải nhiên liệu hóa thạch giết chết hơn 4 triệu người mỗi năm. Ô nhiễm cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, đột quỵ, bệnh tim, ung thư phổi, tiểu đường và các vấn đề sức khỏe khác, gây ra mối đe dọa tương đương với thuốc lá.
Mối nguy hại này một phần là do các hạt bụi mịn PM2.5, chủ yếu có nguồn gốc từ nhiên liệu hóa thạch. Con người hít những hạt nhỏ này vào phổi, và từ đó chúng có thể xâm nhập vào máu.
Trong khi ô nhiễm không khí tăng đột biến, chẳng hạn như tình trạng ở thủ đô New Delhi của Ấn Độ hồi đầu tháng này, gây ra các vấn đề về hô hấp và dị ứng, thì việc tiếp xúc lâu dài được cho là còn gây hại nhiều hơn.
Tuy nhiên, Báo cáo của Lancet Countdown cho thấy số ca tử vong liên quan đến ô nhiễm không khí do nhiên liệu hóa thạch đã giảm 16% kể từ năm 2005, chủ yếu là do nỗ lực giảm tác động của việc đốt than.
Bệnh truyền nhiễm
Khí hậu thay đổi khiến muỗi, chim và động vật có vú sẽ di chuyển ra ngoài môi trường sống trước đây của chúng, làm tăng mối đe dọa có thể làm lây lan các bệnh truyền nhiễm; trong đó, các bệnh do muỗi truyền có nguy cơ lây lan cao hơn do biến đổi khí hậu bao gồm sốt xuất huyết, sốt chikungunya, sốt virus Tây sông Nile và sốt rét.
Theo cảnh báo của Lancet Countdown, khả năng lây truyền bệnh sốt xuất huyết sẽ tăng 36% khi nhiệt độ tăng thêm 2 độ C.
Bão, lũ lụt tạo ra nước ứ đọng – vốn là nơi sinh sản của muỗi, đồng thời cũng làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường nước như dịch tả, thương hàn, tiêu chảy.
Các nhà khoa học cũng lo ngại rằng các loài động vật có vú đi lạc vào các khu vực mới có thể truyền bệnh cho nhau, dẫn tới nguy cơ tạo ra các loại virus mới sau đó có thể truyền sang người.
Sức khỏe tinh thần
Các nhà tâm lý học cũng cảnh báo rằng những lo ngại về hiện tại và tương lai của hành tinh đang nóng lên cũng gây ra lo lắng, trầm cảm và thậm chí căng thẳng sau chấn thương - đặc biệt đối với những người đang phải vật lộn với những chứng rối loạn này.
Trong 10 tháng đầu năm nay, cụm từ “lo ngại về khí hậu” được tìm kiếm trên các công cụ trực tuyến nhiều hơn 27 lần so với cùng kỳ năm 2017, dữ liệu từ Google Trends được BBC trích dẫn tuần trước cho thấy.
|
|
