Con đường đến World Cup 2026 có một bước ngoặt lớn khi ba liên đoàn bóng đá quốc gia bị cấm tham gia cuộc chơi danh giá nhất hành tinh v́ 'vi phạm quản lư nghiêm trọng'.
Trong khi các cường quốc bóng đá như Argentina, Pháp, Tây Ban Nha,… đang ráo riết chuẩn bị cho giải đấu lớn World Cup 2026, th́ ba quốc gia này - một từ châu Âu, một từ châu Phi và một từ châu Á - bị loại do “vi phạm quản lư nghiêm trọng”.
Phán quyết này là một đ̣n giáng mạnh vào UEFA, CAF và AFC, các cơ quan quản lư bóng đá tại các khu vực này, v́ FIFA đă nêu rơ rằng bất kỳ hành vi vi phạm nào đối với các điều lệ của ḿnh sẽ dẫn đến hành động kỷ luật ngay lập tức. Với giải đấu sẽ diễn ra tại Mỹ, Mexico và Canada, sự vắng mặt của các quốc gia này đặt ra những câu hỏi về lập trường của FIFA về quản lư và can thiệp chính trị vào bóng đá.
Những quốc gia nào bị cấm góp mặt ở World Cup 2026?
Ba quốc gia phải đối mặt với lệnh cấm của FIFA là Nga, Congo và Pakistan. Trong khi lệnh cấm của Nga có hiệu lực từ năm 2022 sau cuộc chiến tranh với Ukraine, th́ lệnh cấm gần đây của Congo và Pakistan đă gây chấn động thế giới bóng đá.
Các tuyển thủ Congo không thể góp mặt ở World Cup 2026. Ảnh: GETTY.
Cả hai quốc gia đều bị loại khỏi cuộc đua đến ṿng chung kết World Cup 2026 do FIFA lo ngại về sự can thiệp của bên thứ ba và thất bại trong quản lư. Liên đoàn bóng đá Congo (FECOFOOT) bị đ́nh chỉ vô thời hạn do những ǵ FIFA mô tả là "t́nh huống đặc biệt nghiêm trọng về sự can thiệp không đúng mực của bên thứ ba".
Theo FIFA, lệnh đ́nh chỉ được đưa ra bởi sự can thiệp của chính phủ Congo vào các vấn đề bóng đá của đất nước. Theo đó, chính quyền ở Brazzaville đă thành lập một ủy ban đặc biệt để giám sát FECOFOOT, một hành động vi phạm luật lệ của FIFA, cấm sự tham gia chính trị vào quản lư bóng đá.
Tuyên bố chính thức của FIFA có đoạn:“FECOFOOT đă bị đ́nh chỉ ngay lập tức do t́nh h́nh đặc biệt nghiêm trọng về sự can thiệp không chính đáng của bên thứ ba vào công việc của tổ chức, đây là hành vi vi phạm rơ ràng các nghĩa vụ của FECOFOOT theo Điều lệ FIFA”.
Theo World Soccer, việc đ́nh chỉ có nghĩa là đội tuyển quốc gia Congo và các CLB trong nước hiện bị cấm tham gia tất cả các giải đấu do FIFA và CAF chấp thuận. Quốc gia này đang thi đấu ở bảng E của ṿng loại World Cup 2026 CAF, nơi tuyển Morocco hiện dẫn đầu. Với việc Congo hiện đă bị loại, con đường của Morocco đến ṿng loại tiếp theo trở nên dễ dàng hơn.
Để dỡ bỏ lệnh cấm, FIFA đă đưa ra các điều kiện nghiêm ngặt, bao gồm việc trả lại toàn quyền kiểm soát các văn pḥng, quỹ và quyền ra quyết định của FECOFOOT cho các cơ quan quản lư bóng đá hợp pháp, cũng như ngăn chặn mọi nỗ lực thay đổi người kư tên trên các tài khoản ngân hàng của FECOFOOT.
Hơn nữa, FIFA yêu cầu không có sự can thiệp nào nữa của chính phủ vào các vấn đề bóng đá, đảm bảo tính tự chủ của FECOFOOT và các hoạt động của tổ chức này. Những điều kiện này rất quan trọng để FIFA xem xét dỡ bỏ lệnh cấm và khôi phục lại tính độc lập của liên đoàn bóng đá. Cho đến khi những điều kiện này được đáp ứng, đội bóng đá Congo sẽ vẫn trong t́nh trạng lấp lửng, không được tham gia các giải đấu quốc tế.
Lệnh cấm của Pakistan: Không thực hiện được cải cách của FIFA
Cuộc khủng hoảng bóng đá của Pakistan một lần nữa dẫn đến lệnh đ́nh chỉ của FIFA, lần này là do nước này không thực hiện cải cách quản trị. Liên đoàn bóng đá Pakistan (PFF) đă nhiều lần bị cáo buộc can thiệp của bên thứ ba và FIFA ngày càng thất vọng v́ không có tiến triển.
Tuyên bố của FIFA về lệnh đ́nh chỉ của Pakistan có đoạn: “Lệnh đ́nh chỉ sẽ chỉ được dỡ bỏ tùy thuộc vào việc Đại hội PFF phê duyệt phiên bản Điều lệ PFF do FIFA và AFC tŕnh bày”.
Lệnh cấm mới nhất này của FIFA theo sau các lệnh đ́nh chỉ trước đó vào năm 2017 và 2021, cả hai đều bắt nguồn từ các tranh chấp quản trị tương tự. Lệnh đ́nh chỉ gần đây nhất đă được dỡ bỏ vào tháng 6-2022, khi PFF có thể giành lại quyền kiểm soát trụ sở và tài chính của ḿnh. Tuy nhiên, FIFA hiện đă phán quyết rằng Pakistan đă không đảm bảo các cuộc bầu cử công bằng và dân chủ trong liên đoàn bóng đá của ḿnh, dẫn đến một lệnh đ́nh chỉ khác.
Pakistan đă xếp cuối cùng ở bảng G của ṿng loại World Cup 2026 khu vực châu Á, nhưng lệnh cấm mới nhất này hiện ngăn cản quốc gia này tham gia bất kỳ giải đấu nào do FIFA chấp thuận trong tương lai cho đến khi cơ cấu quản lư của họ được điều chỉnh.
Lệnh cấm liên tục của Nga đối với bóng đá quốc tế
Cuộc cấm vận của bóng đá Nga vẫn tiếp diễn khi FIFA và UEFA vẫn duy tŕ lệnh cấm được áp dụng vào năm 2022. Sau khi Nga xảy ra chiến tranh với Ukraine, các tổ chức bóng đá thế giới FIFA và châu Âu UEFA đă nhanh chóng loại bỏ quốc gia này khỏi mọi giải đấu quốc tế, bao gồm cả World Cup và Giải vô địch châu Âu (Euro).
Quyết định này đă được thực thi nghiêm ngặt, khi các đội tuyển quốc gia nam và nữ của Nga bị cấm thi đấu, trong khi các CLB Nga vẫn không đủ điều kiện tham gia các giải đấu của UEFA như Champions League, Europa League và Conference League.
Với việc bốc thăm ṿng loại World Cup 2026 đă hoàn tất, Nga là thành viên UEFA duy nhất bị loại, trong khi 54 quốc gia châu Âu c̣n lại được xếp vào các bảng đấu. Bất chấp những nỗ lực của Liên đoàn bóng đá Nga (RFU) nhằm phản đối lệnh cấm, cả FIFA và UEFA vẫn kiên quyết, không có dấu hiệu nào cho thấy họ sẽ đảo ngược quyết định của ḿnh.