Phụ nữ và nam giới có những đặc trưng giới tính vai trò khác nhau nên có những điểm mạnh yếu khác nhau, Tuy nhiên quan niệm xưa liệu có còn phù hợp?
Từ ngàn xưa, ông cha ta đă đúc kết nhiều lời dạy sâu sắc về đạo làm người, trong đó câu nói “Phụ nữ quư ở đức, đàn ông quư ở tài” vẫn luôn được truyền lại qua bao thế hệ. Đây không chỉ là lời nhắc nhở về phẩm chất đáng quư của mỗi giới mà c̣n là triết lư sống nhân văn, phản ánh chuẩn mực đạo đức và giá trị xă hội từng thời kỳ. Thế nhưng, trong thời hiện đại – khi vai tṛ, vị thế của nam và nữ đều thay đổi đáng kể – liệu quan niệm ấy có c̣n đúng? Hay đă có những cách hiểu mới phù hợp với nhịp sống hôm nay?
1. Ư nghĩa câu nói “Phụ nữ quư ở đức, đàn ông quư ở tài”
Câu nói trên thể hiện hai yếu tố cốt lơi mà người xưa dùng để đánh giá con người: đức và tài.
“Phụ nữ quư ở đức” nghĩa là cái đẹp bền vững, đáng trân trọng nhất của người phụ nữ không nằm ở nhan sắc, mà ở đạo đức, phẩm hạnh, tấm ḷng hiền hậu và cách đối nhân xử thế. Người phụ nữ có đức biết cư xử đúng mực, sống trung hậu, thủy chung, nhân từ và biết vun vén, giữ nếp nhà. Đức hạnh ấy giúp họ trở thành người vợ, người mẹ, người con dâu đáng kính – nền tảng của hạnh phúc gia đ́nh.
Phụ nữ và nam giới có những vai tṛ khác nhau trong gia đ́nh
“Đàn ông quư ở tài” nghĩa là giá trị lớn nhất của người đàn ông nằm ở năng lực, bản lĩnh, trí tuệ và khả năng gánh vác. Một người đàn ông có tài không chỉ lo được cho bản thân mà c̣n là chỗ dựa cho gia đ́nh, cống hiến cho xă hội. Tài năng thể hiện qua sự học hỏi, tinh thần cầu tiến, dám nghĩ dám làm và biết tạo dựng sự nghiệp.
Người xưa đề cao “đức” ở nữ, “tài” ở nam không phải để phân biệt giới tính, mà là v́ trong xă hội truyền thống, vai tṛ mỗi giới được quy định rơ: đàn ông ra ngoài lập nghiệp, phụ nữ lo toan trong nhà. Đức và tài v́ thế được xem là hai yếu tố song hành – như hai nửa âm dương – giúp gia đ́nh và xă hội cân bằng, bền vững.
2. “Đức” của người phụ nữ xưa – gốc rễ của phúc nhà
Trong xă hội nông nghiệp, nơi cuộc sống gắn liền với làng quê, nếp nhà, người phụ nữ giữ vai tṛ “nội tướng”. Họ không chỉ làm dâu, làm mẹ mà c̣n ǵn giữ luân thường đạo lư. Ông bà ta có câu “Nhà có phúc do vợ hiền, con có hiếu nhờ mẹ thảo”, cho thấy đức hạnh của người phụ nữ là gốc của an ḥa.
Người phụ nữ có đức:
Biết nhẫn nhịn, yêu thương, bao dung.
Giữ lễ nghĩa, thủy chung, tề gia nội trợ chu đáo.
Dạy con bằng tấm ḷng nhân hậu, lấy đạo làm gốc.
Chính v́ thế mà người ta mới nói: “Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm”. Một ngôi nhà có thể được dựng lên bằng tài năng của người chồng, nhưng chỉ có tấm ḷng của người vợ mới khiến nơi đó trở thành mái ấm thật sự.
3. “Tài” của người đàn ông xưa – trụ cột của gia đ́nh
Đàn ông thời trước được dạy rằng “tu thân – tề gia – trị quốc – b́nh thiên hạ”, nghĩa là phải rèn ḿnh, lập công danh rồi mới nói đến việc lớn. “Tài” ở đây không chỉ là học vấn hay địa vị, mà c̣n là bản lĩnh, chí khí và tinh thần trách nhiệm.
Một người đàn ông có tài thường hội đủ ba yếu tố:
Tài trí: hiểu biết, có tầm nh́n, biết ứng biến.
Tài đức: có đạo lư, biết cư xử, không lợi dụng tài năng để mưu cầu danh lợi.
Tài hành động: dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm.
V́ vậy, người xưa luôn nhắc: “Đàn ông không có tài như cây không rễ”. Có tài, người đàn ông mới giữ được uy tín, bảo vệ được gia đ́nh, và trở thành điểm tựa cho người thân.
4. Thời nay – “Đức” và “Tài” đều cần cho cả hai giới
Xă hội hiện đại đă thay đổi sâu sắc: phụ nữ có học thức, có sự nghiệp, có tiếng nói; đàn ông cũng ngày càng coi trọng đạo đức, cảm xúc và tinh thần sẻ chia. V́ vậy, quan niệm “phụ nữ quư ở đức, đàn ông quư ở tài” tuy vẫn đúng, nhưng không c̣n đủ để phản ánh toàn diện giá trị con người ngày nay.
4.1. Phụ nữ thời nay: “Có đức, lại cần có tài”
Ngày nay, phụ nữ không chỉ giữ vai tṛ trong gia đ́nh mà c̣n tham gia mạnh mẽ vào đời sống xă hội, kinh tế. Một người phụ nữ hiện đại được trân trọng khi hội tụ cả đức hạnh và năng lực:
Có đức để sống nhân hậu, vị tha, biết yêu thương và ứng xử tinh tế.
Có tài để tự lập, làm chủ cuộc sống, không phụ thuộc vào ai.
Người phụ nữ vừa có tâm, vừa có tầm sẽ khiến người khác nể phục. Họ không cần “hy sinh” bản thân để làm tṛn vai tṛ truyền thống, mà biết cân bằng giữa sự nghiệp và gia đ́nh, giữ được giá trị riêng, đồng thời lan tỏa năng lượng tích cực cho người khác.
4.2. Đàn ông hiện đại: “Có tài, càng cần có đức”
Trong khi đó, đàn ông ngày nay nếu chỉ có tài mà thiếu đức th́ sớm muộn cũng đánh mất ḷng tin. Tài năng giúp họ đi nhanh, nhưng đức độ mới giúp họ đi xa. Một người đàn ông được xă hội tôn trọng phải có:
Tâm trong – trí sáng – hành chính trực.
Biết tôn trọng phụ nữ, yêu thương gia đ́nh, sống có trách nhiệm.
Dù thành công vẫn giữ ḷng khiêm tốn, biết sẻ chia với người kém may mắn hơn.
Có thể nói, nếu ngày xưa “đức” là tiêu chuẩn chủ yếu của nữ giới th́ nay nó trở thành giá trị chung của cả hai giới. C̣n “tài” không chỉ dành riêng cho đàn ông, mà là thước đo năng lực, bản lĩnh, tinh thần cầu tiến của bất cứ ai.
Đức và tài – đôi cánh giúp con người bay xa
Xă hội phát triển, chuẩn mực thay đổi, nhưng cốt lơi đạo lư vẫn không thay: “Có đức mà không có tài th́ làm việc ǵ cũng khó, có tài mà không có đức th́ dễ gây họa cho người khác.”
Người xưa nói “phụ nữ quư ở đức, đàn ông quư ở tài” là đúng trong bối cảnh thời đại của họ, c̣n ngày nay – con người quư ở cả đức lẫn tài.
Đức giúp ta được yêu quư và tin tưởng.
Tài giúp ta tự lập và cống hiến.
Phụ nữ hiện đại không chỉ cần có trái tim nhân hậu mà c̣n cần bản lĩnh. Đàn ông không chỉ cần trí tuệ mà c̣n phải có tấm ḷng. Khi đức và tài ḥa hợp, mỗi người đều tỏa sáng theo cách riêng, góp phần xây dựng xă hội nhân văn, hạnh phúc và bền vững hơn.
VietBF@sưu tập
