Người đàn ông theo gia đ́nh đến Mỹ tỵ nạn lúc mới bốn tuổi đă trở thành Thị trưởng tại Elk Grove, Bắc California. Ông là Thị trưởng người Mỹ gốc Hmong (Lào) đầu tiên của Hoa Kỳ.Người đàn ông chia sẻ về khoảng thời gian dài sinh sống tại Hoa Kỳ và đă tạo nên một dấu ấn lịch sử đến ngày nay.
Thị trưởng đắc cử Steve Ly cùng vợ và hai con tại Elk Grove.
Steve Ly nói với đài NBC News đầu tuần này, “Điều đó quan trọng đối với cộng đồng người Hmong, nhưng quan trọng hơn nữa, đây là một câu chuyện của người Mỹ. Ai đến Mỹ cách đây 20 năm hoặc 200 năm là điều không quan trọng. Mỗi người đều có một câu chuyện, và khi đào sâu vào câu chuyện của mỗi cá nhân tại Hoa Kỳ, người ta thấy được ư nghĩa của nước Mỹ là ǵ.”
Sinh ra ở Lào, ông Steve Ly đă theo gia đ́nh đến Mỹ tị nạn lúc mới bốn tuổi. Cha ông đă cứu mấy phi công Mỹ bị bắn rớt máy bay trong cuộc chiến ngăn chặn cộng sản tại Đông Nam Á. Người cha đă thuộc một lực lượng bí mật của cơ quan t́nh báo CIA hoạt động tại Lào. V́ vậy gia đ́nh ông bị đưa vào danh sách những người sẽ bị giết chết, nếu họ không rời bỏ đất nước. Tổ chức từ thiện Công Giáo Catholic Charities ban đầu thu xếp cho gia đ́nh ông định cư ở Gardena, Nam California. Đây là một cộng đồng ở Los Angeles có đông người Mỹ gốc Nhật Bản và Đại Hàn.
Ông Lư nói, “Tôi nhớ hồi đi học và cảm thấy thất vọng, v́ tôi không thể giao tiếp với các trẻ em người Mỹ gốc Nhật và gốc Hàn. Tôi cứ thắc mắc v́ sao họ trông giống như người Hmong, nhưng lại không thể hiểu được những điều tôi nói.”
Sau khi trở lại nhà trường và được huấn luyện lại để trở thành một người thợ máy, cha của Steve Ly vẫn không thể t́m được việc làm. V́ vậy gia đ́nh dời đến Clovis, Bắc California, ngay bên ngoài Fresno, để quay trở lại với việc làm ruộng mà họ từng biết ở Lào. Gia đ́nh đă trồng cà chua, đậu Ḥa Lan, và dâu tây.
Ông Steve Ly nói, “Đó là việc chung của gia đ́nh. Cha mẹ tôi không thể làm ruộng mà không có mấy đứa nhỏ chúng tôi. Vào mỗi cuối tuần, chúng tôi phải thức dậy vào lúc bốn giờ sáng để để đến nông trại, và mục tiêu của cha mẹ tôi là làm nông khi trời sáng. V́ vậy, điều đó trở thành tất cả những năm niên thiếu của tôi, cứ liên tục hái cà chua và hối hả làm việc.”
Hoạt động chính trị của Steve Ly bắt đầu khi ông là một sinh viên tại đại học University of California, Davis, học môn khoa học chính trị và xă hội học. Ông nói, “Tôi bắt đầu đi dự những cuộc họp ở Sacramento, v́ đó là nơi cộng đồng người Hmong cư ngụ, và có một nhu cầu khẩn thiết trong cộng đồng cần những người trẻ tuổi có thể tŕnh bày rơ những nhu cầu của cộng đồng.”
Steve Ly nhận ra rằng ông cần phải trở thành một phần tích cực hơn trong tiến tŕnh chính trị của cộng đồng người Mỹ gốc Lào, và chủ trương rằng thành phố Sacramento nên thuê những người trợ giáo dạy bằng hai thứ tiếng, và mướn những nhân viên cảnh sát nào có thể giao tiếp với các thành viên cộng đồng người Hmong.
Bước đầu ông ra tranh cử vào Hội Đồng Học Khu Elk Grove vào năm 2002. Mặc dù thua trong cuộc bầu cử đó, ông nói rằng ông đă học được rất nhiều từ cuộc vận động tranh cử ấy, về tầm quan trọng của việc tập trung vào các nhu cầu của cộng đồng địa phương của ông. Sau đó ông học trường luật, tham gia nhiều hơn ở Elk Grove, và sau đó được bầu làm quản trị viên cho Hội Đồng Học Khu Elk Grove vào năm 2012. Từ đó ông được được bầu vào Hội Đồng Thành Phố Elk Grove năm 2014. Đến năm 2015, ông được Hội Đồng Thành Phố Elk Grove bầu làm phó thị trưởng người Mỹ gốc Á Châu đầu tiên của thành phố.
Theo dữ kiện kiểm kê dân số Mỹ năm 2010, có 26.3 phần trăm trong dân số của Elk Grove là người Á Châu, và 1.2 phần trăm người bản xứ Hawaii và Thái B́nh Dương. Trong số đó, ông Steve Ly ước tính chỉ có khoảng từ 2,000 cho tới 3,000 cử tri là người Mỹ gốc Hmong.
Ông nói, “Đó là lư do tại sao đây là một cuộc chạy đua quan trọng và có tính cách đột phá, bởi v́ người ta thấy một thị trưởng gốc Hmong và sẽ cho rằng thành phố Elk Grove có một cộng đồng người Hmong đông đảo. Thế nhưng điều đó không đúng. Elk Grove gồm những người Mỹ thuộc tầng lớp trung lưu. Họ sống trong nhà xây giống y nhau trong cùng khu đất, và những gia đ́nh lao động. Điều quan trọng ở đây là đối với bất kỳ ứng cử viên nào, người ta phải thắng cử trong một thành phố điển h́nh như mọi thành phố khác ở Mỹ, và Elk Grove là như thế.”
“Đó chính xác là điều làm cho Hoa Kỳ trở nên vĩ đại; sự kiện là nước chúng ta tiếp tục là một biểu tượng cho tự do, cho những di dân và người tị nạn từ khắp nơi trên thế giới để làm cho chính họ trở thành một điều ǵ đó.”
Ông Steve Ly cũng đă gặp phải một số phản ứng bất lợi trong cuộc vận động tranh cử, v́ nguồn gốc di dân của ông. Có những người từng đe dọa sự an toàn của gia đ́nh ông. Tuy vậy ông nói rằng ông đă có thể đảo ngược t́nh thế, bằng cách tập trung vào các vấn đề chung của mọi người.
Ông nói, “Một trong những nền tảng của cuộc vận động tranh cử này là tôi là một người tị nạn trước đây, tôi là người gốc Hmong, nhưng quan trọng hơn, nay tôi là một cư dân của Elk Grove. Trước tiên tôi là một người Mỹ. Và khi tôi nh́n mọi vấn đề, đó là về việc bảo đảm rằng công ăn việc làm t́m đến thành phố. Đó là về việc bảo đảm rằng các trường học của chúng tôi vẫn là tốt nhất trong khu vực, nếu không nói là trong tiểu bang, và để bảo đảm rằng thành phố của chúng tôi tiếp tục được an toàn. Trước những vấn đề căn bản này th́ màu da của bạn không quan trọng, điều bạn muốn xảy ra cho thành phố mới là đáng nói.”